Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3

Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 
55 
Центрлік түзету аспаптың вертикаль осінің центрден тек орналасуынан, 
ал редукциялық визирлік нысана осінің марка центрмен сәйкес келмеуінен 
есептейді. 
Бұл түзулерді есептеу үшін теодолиттің айналу осінің 
I
және визирлік 
нысана осінің 
V
және белгі центрінің 
О 
ӛзара орналасуын және геодезиялық 
торапқа қатысты бағытын білу қажет. Бұл үшін центрлеу және 
редукциялаудың бұрыштық (

және 
1

)және сызықтық (
l
және 
1
l
) элементтері 
белгілі болуы керек. 
Келтіру элементтері графиктік, аналитикалық және келтіру элементтерін 
тікелей ӛлшеу тәсілдермен анықталады. 
Келтіру элементтерін графиктік тәсілімен анықтау келесідей 
жүргізеледі. Кӛмекші теодолиттің үш қондырғысынан геодезиялық белгі 
биіктігінен центрлік бетте теодолиттің айналу осін және визирлік цилиндр 
осін жобалайды. Мензула пункт центрінің үстінде орнатылады. Дәл сол 
сияқты теодолитті марка кӛрінетін қашықта орналастырып үш қондырғымен 
пункт центрін жобалайды. Бұл кезде ауытқулар үшбұрышы пайда болады, 
олардың қабырғалары: пункт центрін жобалау кезінде 3мм, тодолит осін 
жобалау кезінде 5мм және визирлік нысана осін жобалау кезінде 100мм аспау 
керек. 
I
және 
V
нүктелерінен центрлеу бетінде А бастапқы және қандай 
да бір В пунктіне бағыт жүргізеді. 
I
және 
V
нүктелерін О нүктесімен 
линейкамен қосады және 0.001 м дәлдікте центрлеу сызықтық элементін 
OI
l

және редукцияның сызықтық элементін 
OV
l

1
ӛлшейді.
I
и 
V
нүктелерінде 

и 
1

бұрыштарының сағат тілі бағытымен пункт центріне 
қарай ӛлшенеді. 
Ӛлшеген бағыттың центрлеу түзетулері келесі формуласымен 
есептеледі: 


S
M
l
c
)
sin(


(36) 
редукциялық түзетулер:
,
)
sin(
1
1
1


S
M
l
r


(37)
мұндағы 
S
- пункттер арақашықтығы; 
 

-бұрыштық элемент; 
l
- сызықтық элемент; 
М
- ӛлшенген бағыттың мәні.

жүктеу/скачать 1,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: