Г. М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 3
Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
жүктеу/скачать 1,82 Mb. Pdf көрінісі
|
Жограы геодезия оку куралы
- Бұл бет үшін навигация:
- Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
| Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия
15 ТМД елдерінде және Қазақстан Республикасында геодезиялық жұмыстарда кӛлденең-цилиндрлік Гаусс-Крюгер проекциясы, белдеулік, конформды (теңбұрышты) проекциялар қолданылады. Бұл проекцияда жер шары эллипсоиды масштабқа байланысты 6 , 3 , 1.5 зоналарға бӛлінеді. Тікбұрышты х және у координаттары зона шегінде экваторға және осьтік меридианға қатысты есептеледі. Зонаның осьтік меридианы жазықтықта түзу сызықпен бейнеленеді. Ол Х осі болып қабылданады. У осі экватор сызығының бейнесімен сәйкес келеді (4 сурет). 4 сурет. Тікбұрышты координатталар жүйесі Қазақстан Республикасы аумағында абсциссалар тұрақты, ординаттар тек шығысжақта тұрақты да, осьтік меридианнан батысқа қарай тұрақсыз. Тұрақсыз ординаттарды болдырмау үшін меридиан осьтік нүктелеріне шартты түрде у=500000 м мәнін жазады да, алдында қатысты зона номерін кӛрсетеді. Алтыградустық зонаның осьтік меридианы 1:1000000 масштабтағы карта парақтарының орталық меридиандарымен сәйкес келеді. Зонаның реттік номері мына формуламен анықталады: , 30 N n (1) мұнда N - 1:1000 000 масштабтағы карта парағының колонна номері. Г.М.Қырғызбаева Жоғарғы геодезия 16 Алтыградусты зонаның осьтік меридиан бойлығы келесі формула бойынша есептеледі: , 3 6 0 n L (2) мұнда n - зона номері. Жазық тікбұрышты координаттар x , y жүйесі және H z биіктігі Р ( x , y, z ) жүйесін құрады, олар геодезиялық және топографиялық ӛлшеулерде қолданылады. x , y координаттары және z биіктігі ӛзара тәуелсіз. Жоғарыда айтылған координаттар жүйесі геодезиялық, топографиялық және картографиялық практикада және теорияда кеңінен қолданылады. B , L және Г H эллипсоидальды координаттар, XYZ тікбұрышты кеңістік координаттары және жазық тікбұрыш координаттары x және y геодезиялық координаттар жүйесін құрайды. Ол Жер бетіндегі геодезиялық деректерді, топографиялық түсірістерді және картографиялауды бір жүйеге біріктіреді. Бұл жүйенің координаттары Жер эллипсиоды бетіне түсірілген нормальмен байланысты, ол Жердің физикалық бетін және геоидты зерттегенде ыңғайлы. Жердің физикалық бетіндегі қандай да бір нүктесін референц-эллипсоид бетіне қатысты анықтау үшін геодезиялық ендіктен B және геодезиялық бойлықтан L бӛлек тағы үшінші координатты – геодезиялық биіктікті Г H білу қажет. Биіктік нүктелерін білу бедерді зерттеуде, барлық инженерлік жұмыстарды жобалауда және құрылыстарын жүргізуде қажет. Биіктіктер жер эллипсоиды бетіндегі барлық ӛлшенген шамаларды редуцирлеу кезінде де керек. Г H геодезиялық биіктік референц-эллипсоид бетінде нормаль бойынша есептеледі және екі шама қосындысы болып анықталады. Г H = 0 H , (3) мұнда 0 H - физикалық Жер бетінің квазигеоид үстіндегі берілген нүктесінің нормаль биіктігі. Ол геодезиялық биіктіктің Г H гипсометриялық бӛлігін құрайды және негізінен Жердің физикалық бетінің бедерін анықтайды. Гипсометриялық биіктік анықтау әдісіне байланысты әртүрлі мәндерге ие: ортометриялық, нормальды және динамикалық. 0 H мәні геометриялық нивелирлеумен анықталады. геоидальды бӛлігін биіктік аномалиясы деп атайды. Ол геоид бетінің эллипсоид бетінен ауытқуын береді және Жер қойнауындағы массалардың біртегіс таратылмауына негізделеді. |