2.4 Б.Н. Филлипстің «Мектептегі мазасыздық деңгейін тексеру» әдістемесі бойынша оқушылардың ҒЗҚ-ның (ғылыми-зерттеушілік құзыреттілік) қалыптасу деңгейін анықтау
Ұсынылған бағдарламаға сәйкес, жетінші сынып оқушыларының ғылыми-зерттеушілік құзыреттілік деңгейі Б.Н. Филлипстің «Мектеп алаңдаушылығы деңгейінің тесті» классикалық әдістемесі бойынша анықталды. Бұл тест 58 сұрақтан тұрады, оған оқушыларға оң немесе теріс жауап беру ұсынылды. Ол мектеп алаңдаушылығының жалпы деңгейін анықтауға мүмкіндік береді, сонымен қатар мектеп өмірінің түрлі салаларымен байланысты алаңдаушылықтың сипатын зерттейді. Тест өте қарапайым және өткізуге, өңдеуге қолжетімді. Ғылыми-зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасуын бағалауға бағытталған Б.Н. Филлипстің «Мектептегі алаңдаушылық деңгейін тестілеу» әдістемесінің мазмұны 4-қосымшада берілген.
Нәтижелерді өңдеу кезінде, жауаптары тест кілтімен сәйкес келмейтін сұрақтар бөлінеді, ал оларды түсіндіру кезінде әрбір оқушының және жалпы оқу ұжымының ішкі эмоциялық жай-күйі талданды, қандай да бір дабыл синдромдарының басым сипаты айқындалды. Осы диагностиканың мазмұндық сипаттамасы, оқушының нақты уақыт кезеңіндегі алаңдаушылық деңгейін анықтауға мүмкіндік берді: тест бойынша сәйкессіздіктердің 50% дейін – алаңдаушылықтың оңтайлы деңгейін; 50%-дан – баланың жоғары алаңдаушылығын; 75%-дан астамы – алаңдаушылық деңгейі жоғары екенін көрсетті.
Алаңдаушылық деңгейі мен ғылыми-зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасу деңгейі бір-біріне тікелей тәуелді ұғымдар, себебі ұтымды алаңдаушылық деңгейі оқытуды тиімді етеді: оқушының есте сақтау және қабылдау қабілеттері ұтқырланып, арта түседі. Алайда, алаңдаушылық деңгейі нормадан асқан кезде, бала сабақта жауап беруден қорқып, оқудан және оқу қызметін жоспарлаудан керісінше шеттетіле түседі.
Алаңдаушылық деңгейі оңтайлыдан жоғары оқушылар, әдетте, іс-әрекеттерді жоспарлау, бақылау және орындау, оқу мақсатына жету құралдарын таңдау, өз қателіктерін алдын ала болжау кезінде қиындықтарға ұшырайды.
6-суретте Б.Н. Филлипстің «Мектептегі алаңдаушылық деңгейін тестілеу» әдістемесі бойынша жетінші сынып оқушыларының ғылыми-зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасуын диагностикалау нәтижелері ұсынылған.
Диаграммадан сауалнамаға қатысқан жетінші сынып оқушыларының шамамен 50%-ның алаңдаушылық деңгейі жоғары және демек, ғылыми-зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасу деңгейі төмен екені көрініп тұр. Бұл фактіні оқушылардың басым көпшілігінде коммуникацияның тәуелді түрімен ғана емес, білім іздеудің дербес және шығармашылық үдерісіне бағытталған топтық жұмыстың үзінді сипатымен де түсіндіреміз. Оқушылардың 36%-ында ғана ғылыми-зерттеушілік құзыреттіліктің қалыптасуының жеткілікті деңгейі диагностикаланады, бұл мұғалімнің жұмысын тексеру кезінде, оқу-жаттығуда табысқа жету қажеттілігін, өзін-өзі білдіру және фрустрациялау кезінде олардың қорқынышының жоқтығын көрсетеді. Осылайша, баланы оқытудың табыстылығын төмендететін мектептегі құрдастармен және мұғаліммен қарым-қатынастың жалпы жағымсыз эмоциялық фонын төмендетуді жоспарлау ұсынылады.
Достарыңызбен бөлісу: |