Гатунок Алина
Мектепте биологияны оқытуда зерттеу құзыреттілігін қалыптастыру бойынша әдістемелік әдебиеттерді қарастыру
жүктеу/скачать 143,09 Kb.
|
ЖАЛПЫ БІЛІМ БЕРЕТІН МЕКТЕПТЕ БИОЛОГИЯ ПӘНІН ОҚЫТУДА ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУШІЛІК ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫ ЗЕРТТЕУ
| 1.3 Мектепте биологияны оқытуда зерттеу құзыреттілігін қалыптастыру бойынша әдістемелік әдебиеттерді қарастыру
Қазіргі жағдайда білім беру жүйелі білімді, іскерлікті және дағдыны қалыптастырып қана қоймайды, сонымен қатар баланың зияткерлік және адамгершілік дамуына, оның шығармашылық ойлауын қалыптастыруға, ақпаратпен жұмыс істей білуге бағытталады. Биологияны оқыту, қоршаған табиғат туралы білімді жинақтаумен байланысты. Қоршаған әлемді тану, алынған ақпаратқа сай әрекет ету қабілетін туғызады, ал бұл соңғы уақытта өркениетті сақтау үшін жауапкершілігі едәуір өскен білімді адамның маңызды сипаты болып табылады. Адам қоршаған жағдайларға бейімделіп қана қоймайды, оларды дамып келе жатқан қажеттіліктерге сәйкес өзгертеді, материалдық және рухани мәдениет әлемін қалыптастырады. Мәдениетті адам, өзі мәдениетпен қалыптасатын шамада жұмыс жасайды. Бұл ереже педагогикалық психологиядағы қызмет тәсілінің негізін құрайды. Оның негізін қалаушы принцип – С.Л. Рубинштейн тұжырымдаған сана мен қызмет бірлігі принципі «адамның сана-сезімі мен мінез-құлқының, оның ішкі және сыртқы болмысының бірлігін» бекітеді. Зерттеу іскерліктерін қалыптастыру барысында оқушылар таным циклі, негізгі зерттеу әдістері (теориялық және эксперименттік) туралы нақты түсінік алады; проблемаларды өз бетінше қою және оларды шешу тәсілдерін табу тәсілдерін меңгеру мүмкіндігі. Мектеп білімін дамытудың қазіргі кезеңінде оқытудың зерттеу әдісін оқушының танымдық мүмкіндіктерін дамыту құралы ретінде қарастыру қажет. Биологиялық білім беру өскелең ұрпақты дербес өмірге дайындау компоненттерінің бірі болып табылады. Қазіргі заманғы мектеп оқушының тұлғасын, оның даралығын, шығармашылық қабілеттерін дамытуға, өмір бойы оқуға қажеттілікті қалыптастыруға, түрлі салаларда практикалық қызмет тәжірибесін алуға, өзін-өзі іске асыруды өздігінен айқындауға жағдай жасауы тиіс. Сондықтан, біздің педагогикалық қызметіміздің негізгі бағыты оқушылардың зерттеу құзыретін дамыту үшін қолайлы орта құру болып табылады, атап айтқанда, оқу материалын интеграциялау арқылы оқу-танымдық және шығармашылық-қызметтік. Осы құзыреттерді қалыптастыру үшін мынадай бағыттарды бөлуге болады: а) зерттеу саласын дамытуға бағдарланған және бағдарлама мазмұнының және стандартқа сәйкестігін қамтамасыз ету, оқушылардың зияткерлік қабілеттерін (зияткерлік, жалпы оқу және зерттеу іскерліктерін) дамытуға ықпал ету талаптарына жауап беретін оқу-әдістемелік кешендерді пайдалану; б) ақпаратпен өз бетінше жұмыс істеудің ұтымды тәсілдерін қалыптастыруға ықпал етуге, оқушылардың жеке және жас ерекшеліктерін ескеруге; в) жалпы білім беру процесіне оқушыларды сабақтан тыс қызметте зияткерлік тәрбиелеу бойынша жұмыста жүйені қолдану бағыты бар жобалық және зерттеу технологияларын енгізу. Зерттеу құзыреттілігі – жағдайды талдау мен бағалауға байланысты қабілеттер. Зерттеу құзыреттілігін қалыптастыру кезінде материалды саналы түрде меңгеру, негізгі ұғымдар белгілерінің анық бөлінуі, білім көлемінің кеңеюі, әртүрлі іскерліктер мен дағдылардың қалыптасуы, басқа оқу пәндерімен сабақтастықты қамтамасыз ету жүргізіледі. Зерттеу құзыреттілігінің негізінде жеке тұлғаның қойылған мақсатқа сәйкес, қолда бар білім мен дағдылар негізінде белгілі бір іс-әрекеттер мен операцияларға дайындығы ретінде «іскерлік» ұғымы жатыр. Іскерліктер әрдайым белсенді зияткерлік қызметке сүйенеді және міндетті түрде ойлау процестерін қамтиды. Саналы зияткерлік бақылау - бұл іскерлікті ерекшелейтін басты нәрсе. Іскерліктегі зияткерлік қызметтің белсенділігі қызмет жағдайлары өзгерген, орынды шешімдерді жедел қабылдауды талап ететін стандартты емес жағдайлар туындаған сәтте ғана жүреді. Зерттеу іскерліктері көптеген оқу пәндері үшін ортақ болып табылады, сондықтан әртүрлі пәндерді зерделеу кезінде осы іскерліктерді қалыптастыруға біртұтас көзқарас пен сабақтастықты қамтамасыз ету маңызды. Зерттеу іскерліктерін қалыптастыру екі кезеңде зерттеу жұмыстарын жүргізу кезінде мүмкін болады: а) теориялық, б) практикалық. Негізгі қызмет бірінші кезеңде мұғалімге тиесілі, ол көмекші, шындықты және шеберлікті меңгеру жолдастары болып табылады, оқушыларды пәнге қосады. Екінші кезең біріншісінің жалғасы болып табылады. Тек осы кезеңде ғана оқушылар өз бетінше зерттеу жүргізуі, осы іскерліктерді қалыптастыруы және бекітуі тиіс. Тәжірибе көрсетіп отырғандай, оқушыларда зерттеу мақсатын дұрыс тұжырымдай білу, негізге алуға болатын гипотезаны ұсыну және негіздей білу қиындық туғызады. Сондықтан зерттеу сипатындағы алғашқы жұмыстарды жүргізу кезінде мұғалім бұған назар аударуы қажет. Оқушылар белгілі бір пәндік және пәнаралық іскерліктер қалыптасқан кезде «Биология» курсын оқи бастайды. Мұғалімнің міндеті зерттеу іскерліктерін зерттеу бойынша қызметті ұйымдастыру. Бұл зерттеу жұмыстарының әртүрлі түрлерін жүргізу арқылы ғана мүмкін болады. Қазіргі уақытта оқушылар ғылыми-зерттеу экспедицияларына, далалық практикаларға, олимпиадаларға, ғылыми-практикалық конференцияларға белсенді қатысады, олар мұғалімнің басшылығымен жүзеге асырылатын оқушылардың көп айлық зерттеу, шығармашылық қызметінің қорытындысы болып табылады. Мұндай жұмысқа көбінесе 10-11 сынып оқушылары қатысады. Конференцияға зерттеу экспедицияларында, зертханаларда жоғары сынып оқушылары қызметінің нәтижелері бойынша орындалған үздік жұмыстар шығарылады. Бұл іскерліктер неғұрлым тез қалыптасса, сабақтар, факультативтер, арнайы курстар да соғұрлым тиімді өтеді, сондықтан зерттеу іскерліктерін мазмұны мен орындалуы жағынан қарапайым тәжірибелерде мүмкіндігінше ертерек қалыптастыра бастау қажет. Осының барлығы оқушылардың зерттеу құзыреттерін дамытуға ықпал етеді, бұл оларға жеке білім беру даму траекториясын саналы және сауатты анықтауға мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 143,09 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|