465
жалықпайтұғын (~жалықпас)
нәрсесі бар ма екен?» (II, 175);
«Әке балаға
қимайтұғын (~қимас)
малыңды кірелеп сол айдап
кетіп тұрды ғой» (II, 158).
-тұғын (>-тын)
жұрнағымен жасалған есімшенің мағынасы
сөйлем ішінде (синтаксистік жолмен)
-
ар
жұрнақты есімшеге
ауыса алатындығы жалғыз анықтауыш қызметінде ғана емес,
баяндауыш қызметінде де байқалады:
еді (екен)
көмекші
етістігімен тіркескен
а+тын
немесе
а+ды
тұлғаларының орны-
на сөйлемде
-ар
тұлғасы келе береді. Бұл әсіресе фольклорлық
шығармалардың тіліне тән: «Кіші ұғлын сұрасаң, Алшы-
ораз мырза
дер еді
»
(
~
дейтұғын еді,
~
деуші еді) («Қисса
Қамбар». - Қазан, 1888); «Әлқисса, хан Келмембетті жаушы
етіп жібергенде, түлкі боп келдің бе яки бөрі болып келдің бе
дер екен
(~
дейді екен), олжалы болса; түлкі болдым, олжасыз
болса, бөрі болдым
дер екен
»
(~ дейді екен) (Сонда); «Көңлі
мұңлы қайғылы, Көкірегі шерлі екен. Бір перзенттің жоғынан
Дәйім қайғы
жер екен
(~ жейді екен), Көзім ашық дүниеден
Өткені ме
дер
екен» (~ дейді екен) («Қисса Алпамыш», 1901);
«Сол уақытта қыздың жез қоңыраулы серкесі бар еді. Оны
Кейқуат деген бір тазша
бағар еді
(~ бағатын еді)» (Сонда);
«Базарбайдың байлығын ешкім есеп етіп
болмас екен
»
(~ бол-
майды екен) («Қыз Жібек». - 1957. - 7-бет); «Бұрынғы заманда
бір байдың баласы бар еді. Өзі қаршыға
салар еді
»
(~ салатын
еді) (Березин И. Турецкая хрестоматия. - Т. III.
Достарыңызбен бөлісу: 
