Гуманитария мамандықтарының студенттеріне арналған оқу құралы



бет9/25
Дата06.02.2022
өлшемі1,05 Mb.
#42633
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25
Numerus

Persona

orno, ornāvī, ornātum, ornāre - әшекейлеу

Sing.

1
2
3

ornav -ěrā - m
ornav -ěrā - s
ornav -ěrā - t

мен әшекейлегенмін
сен әшекейлегенсің
ол әшекейлеген

Pl.

1
2
3

ornav -ěrā -mus
ornav -ěrā -tis
ornav -ěrā- nt

біз әшекейлегенбіз
сендер әшекейлегеңсіңдер
олар әшекейлеген



Көмекші етістік esse Plusquamperfectum indicativi activi формасында



Жақ

Singularis

Pluralis

1

fu-ĕrām мен баяғыда болғанмын

fu-ĕrāmus

2

fu– ĕrās

fu-rātis

3

fu– ĕrăt

fu-ĕrant



14 Futurum II (secundum) indicativi activi

Futurum II (secundum) indicativi activi болашақта істің басқа істің алдында істелетінін көрсетеді.


Futurum II (secundum) indicativi activi бірінші жақта жекеше түрде – ěr жұрнағы, қалған барлық жақтарда жекеше мен көпше түрлерде –ěrĭ жұрнағы арқылы және осы шақтың өздік етісінде қолданылатын жалғаулар арқылы жасалады.



Numerus

Persona

orno, ornāvī, ornātum, ornāre - әшекейлеу

Sing.

1
2
3

ornav -ěr - o
ornav -ěrĭ - s
ornav -ěri - t

мен әшекейлеймін
сен әшекейлейсің
ол әшекейлейді

Pl.

1
2

3


ornav -ěrĭ -mus
ornav -ěrĭ -tis

ornav -ěrĭ- nt



біз әшекейлейміз
сендер әшекейлейсіңдер
олар әшекейлейді



Көмекші етістік esse Futurum II (secundum) indicativi activi формасында



Жақ

Singularis

Pluralis

1

fu-ĕro мен боламын

fu-ĕrĭmus біз боламыз

2

fu-ĕrĭs сен боласың

fu-ĕrĭtis сендер боласыңдар

3

fu-ĕrĭt ол болады

fu-ĕrunt олар болады

Жаттығулар

1. Келесі етістіктерді plusquamperfectum indicativi activi және futurum II (secundum) indicativi activi формаларында жіктеңіз:


rogo, rogāvi, āre – сұрау; clamo, clamāvi, āre – айқайлау, шақыру; arripio, arripui, ěre – бас салу; punio, punīvi, īre – жазалау; do, dedi, dăre – беру; terrĭto, territāvi, āre – қорқыту; indĭco, indicāvi, āre –жарияла ; liběro, liberāvi, āre – босату;



  1. Аударыңыз:

De viro avāro


Vir quidam ad fluvium sedens flebat et lamentābat, nam secūris, qua navem resarciēbat, in aquam exciděrat. Tum fluvii deus, qui fletum viri audivěrat, emersit et: «Cur ploras?» — interrogāvit. Tum vir: «Eheu, secūris mea excĭdit in aquam; faber sum, et secūrim novam eměre non possum, pecunia mihi deest». Tum deus aquā se immersit et paulo post vēnit secūrim auream gerens. «Est-ne eădem, quam amisisti? Si tuam secūrim cognověris, accipies eam». Negāvit vir probus. Tum deus portāvit aliam, argenteam. Faber autem hanc quoque non accēpit. Tum deus eandem, quae exciděrat, portāvit eamque faber suam cognōvit. Deus probitāte viri commōtus tres secūres ei donāvit.


Faber laetus domum properāvit et vicīnis omnia narrāvit. Tum vicīnus eius ad fluvium properāvit, secūrim sua sponte in aquam demīsit et ad flu-vium sedens lamentāvit. Tum deus idem emersit, auream secūrim gerens, et: «Est-ne tua?» — interrogāvit. Ille vero: «Haec mea secūris est», — clamāvit. At deus irātus: «Homo es avārus et mendax, neque auream neque tuam secūrim habētis», — et in undas se imrnersit. Sic vir avārus se ipse secūri privāvit.
Discordat parcus avāro!


Сөздік

1. fluvius, i m – өзен; 2. fleo – жылау, көз жасын төгу; 3. lamento – реніш білдіру; 4. nam – себебі; 5. secūris, secūris – балта, секира; бұл зат есімнің аккузативтегі жалғауы –im secūrim, аблативтегі жалғауы -i secūri; 6. resarciо – жөндеу; 7. excido – түсіріп алу; 8. fletus, us m – жылаған дауыс; 9. emergo – cудың бетіне шығу; 10. plorо – зарлап жылау; 11. faber, faberі m ағаш шебері, ұста; 12. emо – сатып алу; 13. desum – жетпеу; 14. immergo – суға сүнгу; 15. paulo post – браздан соң; 16. gero – әкелу; 17. negavit – жоққа шығару, мойындамау; бұл жерде балтаның оныкі емес екені білдіреді; 18. probus, a, um – шыншыл; 19. accēpіо – қабылдамау, алмау; 20. eamque faber suam cognōvit – ағаш шебері өзінікі екенін мойындады; 21. sponte - өз еркімен; 22. irātus, a, um – ашулы; 23. avārus, a, um – сараң; 24. mendax, mendācis – өтірікші; 25. privо – айрылу


3. «De viro avāro» мәтініндегі етістіктердің үш формасын жазып, қай жіктеуде тұрғанын анықтаңыз :




Ү л г і: fleo, flevi, flēre – жылау, көз жасын төгу; ІІ жіктеу

Каталог: fulltext -> buuk
buuk -> Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі жүсіпов нартай қуандықҰЛЫ
buuk -> Мамандыққа кіріспе «Музыкалық білім»
buuk -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку
buuk -> Кітаптану және кітап тарихы 050418 «Кітапханатану және библиография»
buuk -> Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
buuk -> Психотерапия технологиялары
buuk -> ДӘСТҮР – ДӘріс қазақ тілі пәнінен студенттерге арналған оқу құралы Павлодар Кереку 2010 Т. Х. Сматаев ДӘСТҮР – ДӘріс
buuk -> Ашимбетова Р. Д. Журналистің тіл мәдениеті Оқу құралы 050504 «Журналистика» мамандығының студенттеріне арналған Павлодар


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   25




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет