Хасанов М. Ғылым теориясы indd
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010412965
- Бұл бет үшін навигация:
- НасриддинТуси об сер ва то риясы (ХІІІ ғ.) не ме се Са мар қанд қа жа қын жер де ор на лас қан Ұлықбек
- ДжабирибнХай- ан
| әл-Хорезми
өз зерт теу ле рі нің мақ са тын «Ал геб ра лық есеп теу- лер жә не аль-му ка ба ла кі та бы» ал геб ра лық трак та тын да бы лай тү сін ді ріп өте ді: «Мен қыс қа ша кі тап құ рас тыр дым... он да ариф- ме ти ка ның қа ра пай ым жә не күр де лі мә се ле ле рі кел ті ріл ген, өйт- ке ні бұл адам дар ға мұ ра ны бөл ген де, өсиет құ рас тыр ған да, мү лік пен сот іс те рін де, сау да да жә не бас қа да мә мі ле лер де, сон дай-ақ 39 2.5. Ор та лық Азия, Таяу жә не Ор та Шы ғыс та ғы ор та ға сыр лық ғы лым жер ді өл шеуде, ка нал дар жүр гі зу де, гео мет рияда жә не сол се кіл ді бас қа іс тер де кө мек те се ді». Мұ сыл ман дық Шы ғыс та ғы тә жі ри бе лі бі лім ге жә не ба қы лау тә жі ри бе сін ұйым дас ты ру ға де ген қы зы ғу шы лық ты оның ғы лы- мы ның та ри хы на үңіл сек бай қай ала мыз. Бұл жер де ға лым дар ға жет кі лік ті түр де жағ дай жа сал ма са да, бас қа ру шы лар ды қы зық- ты ра тын кей бір зерт теу лер олар дың та ра пы нан қар жы лан ды рыл- ды. Шы ғыс та «Да на лық үйле рі нен» бө лек, со ған ұқ сас зерт теу ор та лық та ры бол ды. Мы са лы, күр де лі құ рал-жаб дық тар мен жаб- дық тал ған ме гар лық НасриддинТуси об сер ва то риясы (ХІІІ ғ.) не ме се Са мар қанд қа жа қын жер де ор на лас қан Ұлықбек об сер- ва то риясы (ХV ғ.). Х ға сыр дан бас тап ғы лым Үйле рі құ ры ла бас- та ды. Араб ға лым да ры ма те ма ти ка, аст ро но мия, фи зи ка, оп ти ка, хи мия, ме ди ци на са ла ла рын да бір қа тар жа ңа лық тар аш ты. Бұл фи ло со фия ның да му ына, оның ғы лы ми та ным әдіс те ме сін жа- сауына, тә жі ри бе лі бі лім нің ғы лым да ғы рө лі мен ор нын анық тау- ға да ық пал ет ті. Ор та ға сыр лық Шы ғыс тың та ны мал хи ми гі ДжабирибнХай- ан тә жі ри бе ні ғы лы ми зерт теу дің не гі зі ре тін де ата ды, ол бы лай де ді: «Фи зи ка лық ғы лым дар мен хи мияның ғы лым ал дын да ғы қа ры зы – ең бек жә не тә жі ри бе жүр гі зу. Тек осы лар дың ар қа сын- да бі лім ге ие бо ла мыз». Араб-мұ сыл ман фи ло соф та ры та ным ның бі рың ғай теория- сын жа сауға ты рыс ты, оны со пы лық мис ти ка лық гно сис пен, зо- ро аст ризм мен жә не буд да лық өзін-өзі ке мел ден ді ру идеяла ры мен то лық тыр ғы сы кел ді. Ис лам мә де ниеті нің бір бө лі гі ре тін де бұл фи ло со фия ның өзі не дейін гі ке зең де рі жоқ, алай да ІХ-Х ға сыр- лар да өзін дік мә се ле ле рі мен әлем ге көз қа ра сы бар дер бес пән ре тін де қа лып тас ты. Ор та ға сыр лық Шы ғыс та араб-мұ сыл ман фи ло со фиясы ның не гі зін са лу шы жүктеу/скачать 1,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|