Химия тілі химияны оқытудың таным құралы
Қосылыстың номенклатурасы
жүктеу/скачать 41,33 Kb.
|
Химиялық тіл
- Бұл бет үшін навигация:
- Химиялық номенклатура мен символиканың өзара байланысын қалыптастыру.
- Эмпирическая формула
Химиялық номенклатура мен символиканың өзара байланысын қалыптастыру. Химия тілінің қалыптасуы мен дамуының тарихи–логикалық және гнесеологиялық талдауы, ондағы табиғаттың химиялық суретін бейнелеу ерекшеліктері химик-философтар, тарихшылар Р.Б.Добротин, Ю.А. Жданов, И.Н. Исполдский, Б.М. Кедров, В.И.Кузнецов, А.А. Макареня, Ю.И. Соловьев, Э. Штрекер және т.б. еңбектерінде берілген. Олар химиялық тілдің генезисі (шығу тегі) және оның дамуы жѳнінде ғылым заңдарының ашылуы түрлі теориялардың шығуымен тарихи байланысты болғандығын көрсетеді. Қазақстанда химия тілімен жан-жақты айналысқан ғалым И.Нұғыманов химия гылымының дамуын үш кезеңге бөледі; 1. Химия тілі қалыптасуының тәжірибелік кезеңі; 2. Тілдік құралдар жииақталып, химия тілі негізінің қалануы; 3. Химия тілінің нағыз ғылым тілі болып қалыптасу кезеңі ( ХІХ ғ.). Химия тіліне байланысты жазылған теориялық және әдістемелік эдебиеттерде химиялық символика мен химиялық номенклатураның тарихи қалыптасуы мен дамуы әр жақты, шашыраңқы түрде берілген. Алғашқы химия тілінің негізін француз ғалымы Лавуазье жасады. Лавуазье жэне оның ізбасарлары еңбегінің нәтижесінде мынандай жетістіктерге қол жеткізілді: - сол кезде белгілі болған реакциялар мен процестердің негізінде химиялық элементтің ѳзгермейтіндігі; - зат молекуласының сақталу заңы эксперимент жүзінде дәлелденді, бұл химиялық реакция теңдеулерінің негізі болды; - ғылымда физикалық аспаптар (таразы, ареометр, калориметр, термометр және т.б.) қолдану арқылы зерттеудің сандық әдістері қалыптасты; - қатты, сұйық және газ, яғни бір заттың үш түрлі күйде болуы деген Лавуазье кѳзқарасы іс жүзінде қолданыла бастады. Кейінгі кезде химияның дамуы барысында жаңадан табылған заттар саны арта түсті де, кездейсоқ белгілеріне негізделген жөн- жосықсыз атаулар саны молайды. Оның үстіне бір затқа бірнеше, әр түрлі заттарға бір ғана ат қою ѳріс алды. Мысалы: К2СО3 он түрлі, ал МnО2, МgСОз, MgO үшеуі бір атпен магнезия деп аталды. Осылайша, қайсы зат туралы сѳз болып отырғанын аңғару қиынға түсті. Бертін келе затты құрамына кіретін негізі бір элементі бойынша атайтын болды. Мысалы, қалайы тас (SnO2), магнезит (MgCO3), кальцит (СаСОз) және т.б. Мұндай атаулар да заттың құрамы жөнінде нақтылы мәліметтер бере алмады. Жоғарыдағы мысалдарды дәлелдеу үшін химиялық номенклатура бойынша бір затты алып, оның үздіксіз ѳзгеріске ұшырағандығын кѳрсеттік. Олардың қалыптасып дамуында да кездейсоқ атаулардан бастап, заттың құрамы мен құрылысын ескеру ұстанымы қарастырылады. Бұл атауларды талдай келе ҒеS2 қосылыстарының тарихи қалыптасқан бірнеше аталымдарын кѳруге болады. Осының негізінде белгілі химиялық элементтер мен қосылыстардың атауларын бір жүйеге түсіретін ғылыми номенклатура қажет болды. 1786 жылы француздың Ғылым академиясының тапсырмасымен номенклатура жасауды корнекті ғалымдар А.Лавуазье, Л. Гитон де Морво, К. Бертолле және А. Фуркура жүзеге асырды. Олар номенклатура жасаудың мынадай ұстанымдарын белгіледі: 1. Әр қосылыстың бір ғана аты болуы тиіс; 2. Затқа оқымысты есімі берілмей, оның қүрамына кіретін бѳліктерінің атымен аталғаны жөн; 3. Атаулар жасауда жорамал пікір қолданылмауы керек; 4. Атаудың түбірі грек және латын тілдерінен алынғаны дұрыс; 5. Күрделі қосылыстың аты екі сөзден тұрып, біріншісінде заттың қай класқа жататыны, екіншісінде өзіне тәуелді аты берілуге тиіс; 6. Екі элемент бірнеше қосылыс түзсе, әр қосылыстың аты сөз қосымшасы арқылы даралануы керек. Рациональная номенклатура лежит в основе номенклатуры неорганических соединений, и часто всю современную номенклатуру называют рациональной. Это может создавать определённые трудности, потому что для органических соединений существует отдельная рациональная номенклатура, значительно отличающаяся от современной. Так, этан в рациональной номенклатуре имеет название метилметан. Систематическая номенклатура. Исходя из смыслового содержания этого термина, систематической можно назвать любую номенклатуру, имеющую в основе какую-либо систему. Поэтому все научные номенклатуры, за исключением системы тривиальных названий, являются систематическими. Однако следует помнить, что в 1951 году в СССР группой учёных под руководством А. П. Терентьева была предложена оригинальная «систематическая номенклатура», основанная на строгом едином принципе именования органических соединений. Распространения она не получила из-за значительных отличий от привычных наименований. Женевская номенклатура органических соединений. 19—22 апреля 1892 на Женевском конгрессе Международной комиссии для реформы химической номенклатуры были приняты правила номенклатуры, называемой Женевской. Это были первые научно обоснованные правила, до настоящего времени заложенные в ней принципы являются наиболее точными и сохраняют актуальность. Неполная разработанность этой номенклатуры для современного состояния органической химии не позволяет однозначно применять её для наименований сложных соединений. Льежская номенклатура органических соединений. В 1930 Международный союз химии (IUC) принял правила, называемые Льежской номенклатурой. Она имеет ряд отличий от Женевской номенклатуры, но в ряде случаев позволяет давать одному соединению различные названия. В настоящее время практически не применяется. Номенклатура ИЮПАК. Разнообразие номенклатурных систем органических соединений и возникающие из-за этого сложности в научной и практической деятельности привели к тому, что в 1947 на совещании ИЮПАК в Лондоне было принято решение о пересмотре существовавших на тот момент правил и выработке новых международных правил номенклатуры. Созданная комиссия выработала такие правила, и в 1957 они были опубликованы под названием Правила номенклатуры органических соединений IUPAC 1957. Эти правила получили широкое распространение Эмпирическая формула может означать: Эмпирическая формула в химии — название нескольких разных видов химических формул, чаще всего — простейших формул[en]*. Эмпирическая формула в науке в целом — математическое уравнение, полученное опытным путём. Электронная формула (конфигурация) атома химического элемента показывает расположение электронов на электронных оболочках (уровнях и подуровнях) в атоме или молекуле. Наиболее часто электронные формулы записывают для атомов в основном или возбужденном состоянии и для ионов. жүктеу/скачать 41,33 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|