I el к. Кдбылова, Ш. А. Доспалинова
жэне талдауга ушырайды жене олармен керсетчлетш
жүктеу/скачать 9,16 Mb. Pdf көрінісі
|
БУХГАЛТЕР Н.Қ.Қабылова
- Бұл бет үшін навигация:
- KipicTep мен шырыстарды салыстырмай, 6ipiHiniciHiH eKiHmiciHeH асып TycyiHe
| жэне талдауга ушырайды жене олармен керсетчлетш
эрекеттер мен процестерд1 сапалы багалаудыц Heriei бо- лып табылады. Кейб1р жагдайларда сандьщ керсетк1штер сапальщ керсетк1штер де болы п табы лады . М ы салы , Kipnini зауыты данша I жене II сортты KipniuiTep ^анша ендЬ peTiHi жене данша eHflipic адаулары болганы жайлы мел!меттер бергенде, есеп тек сандьщ дана емес, сонымен датар енд1ршген ешмдердщ сапалыд (жарамдылыгы, сортты л ы р ы ) керсетюштерш де керсетедь Тшсшше, ол барльщ сандьщ керсетюштерде керсетЬ летш процестерд!ц сапалыд баралануынын, да кейб!р элементтерш керсете алады. Сондьщтан, есеп жалпы турде шаруашыльщ дызмеги. сандьщ-сапальщ керсет- к1штермен керсетедь Сонымен, дорыта келгенде, шаруашыльщ есеп дегеш- м1з не деген сауалга мынадай дысдаша жауап беруге болады: Шаруашыльщ есеп - кесшорындар мен хальщ шаруа- ылырынын, шаруашыльщ дызметтерш басдару жене ;ылау мадсатында сандьщ-сапальщ керсетюштермен птеу жене керсету. 1.2. Ш аруаш ы льщ есептщ пайда болуы жэне бух га лтер лж есептщ дамуы Шаруашыльщ есептщ даму тарихы 6000 жылга жуьщ. Алайда, есептщ пайда болран кунш надты керсету мум- юн емес. Есеп б1ртщдеп, узад уадыт бойы жене белгкпз жагдайда дуниеге келд!. Есеп бол маран жене оныц eMip суре бастаган деу!рлер! белгЪп, ал б1рад оларды шектеу диын epi ой л аура болмайтын жайт. Ш аруашыльщ есеп догамымызда аса дажеттШ ктен барып пайда болды: шаруашыльщты елшемшз (салмагы жене саны), KipicTep мен шырыстарды салыстырмай, 6ipiHiniciHiH eKiHmiciHeH асып TycyiHe д ол ж етю збей ж ург!зу мумк1н емес. Ш аруашыльщ туралы барльщ деректерд! 6ip адам рана еркш мецгерш алатын болган, б1рад бул сол адамнын, жа- 8 дына сацтау кабшетшщ жогары дережеде дамуынан емес, шаруашыльщтыц шагын жене ол жайлы мел1меттердщ аз болуынан гана орын алган кубылыс. Жазудыц жене арифметиканьщ дамуы есептщ даму- ына улкен жол ашып берда, шаруашыльщ цызмет! оныц кенднен таралуына ыцпал етт1. Ш аруаш ылыц цызметтер фактьперш жаппай жене жуйел1 турде кадагалау жене корсету карапайым бухгал- терияны дуниеге екелдь Карапайым бухгалтерия кесшорынныц барльщ мате- риалдьщ жене ацшалай, сонымен катар есеп айырысу- ларын бакылауга алуга м умю ндж берда. EcenTi заттьщ есептеумен, ал есеп айырысуларды - акшалай б1рлжтер- мен ж у р н з д ь Ретке келт1р1лген есеп TipKeriniTepi - ютаптар, "Kipic-шыгыс", "инвентарь" сиякты угымдар пайда болды. Есеп алгашында Tipney сипатында гана бол- ды. Есептщ дамуындагы жаца кезец е ю жакты немесе косарлы бухгалтерияныц пайда болуымен сипатталады. Ец алгаш ею жакты бухгалтериянын, теж1рибел1 есеп ютаптары Италияда басылды. Е ю жакты бухгалтерия ж айлы жазган авторлар кепес Бенедитто К онтрульи, жене атакты итальян математик Л ук а Пачоли болып табылады. Лука Пачолидщ шыгармашылыгындагы ец басты ме- селе болып ею жакты жазу туралы жазбасы саналады. Онда Пачоли постулаты деген атауга ие болган ею Herieri ережеед жазылган: - Барльщ дебеттж айналымдардыц сомасы сол шоттар ж у й е с т д е п кредиток айналымдардын, сомасына тец; - Дебеттж цалдыцтыц сомасы еркашан сол шоттар жуйесшдеп. кредиттж цалдыцтардыц сомасына тен,. Постулаттарыныц магынасы ете мацызды, ейткеш олар шын меншде кесшорындардыц шаруашылык eMipi- нщ фактшерш каз1р де т1ркеу уш ш кещнен цолданы- латын жазбалардыц ембебап сипатын накты керсетедь "Бухгалтер" термин! X V г. Австриядаем1рге келда. Ец алгаш бухгалтер атагын алган лауазымды тулга Инсбрук 9 есеп палатасыньщ ic ж урпзуппЫ Христофор Ш техер болып табылады. Осы од ига жайлы Вена мемлекеттш муражайында ел1 кунге дейш садтаулы император I Максимилианньщ 1498 ж. 13 адпандагы буйрыгы куэ. Осы уадытда дейш муны а^ылы есеп жазбаларымен ай- налысатын "кезбе ж азуш ылар" жузеге асырып келдь Жогарыда келт!р1лген кун "бухгалтер" жене "бухгалте рия" угымдарыныд таралуыныд бастамасы болып сана- лады. Сол кезде бухгалтер мамандыгына ете жогары адамгерпйлш талаптар дойылатын. Кейб1р елдерде бух- галтердщ адамгерпплш дасиеттерше дарап, оны даз1рг1 уадытда дейш пиркеу дызметкершен кешнг1 eKiHnii орынга дояды. Экономикалыд теорияда бухгалтерлш есептщ даму кезендн терт жүктеу/скачать 9,16 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|