налды да, олар оны қабыл алды. Міне, енді 200 жыл бойы америкалық оқушылар осы құжатты көшіріп алып, жатқа соғып жүр. Екі мәтінді салыстыра келе, түбірлі айырмашылықты көреміз: «Хаммурапи кодексі» де, «Тәуелсіздік декларациясы» да әділдіктің әмбебап әрі мәңгілік ұстанымдарына жүгінгенімен, америкалық қү- ж а т - барша адамның табиғи теңдігін, ал бабылдық құжат олардың теңсіздігін жақтайды. Сірә, екі жақтың бірінікі дүрыс емес шығар? Аме- рикалықтар, әлбетте, өздерінің дүрыстығына табан тіреп, Хаммурапи- дікін жаңсақтыққа балайды. Хаммурапи да, әрине, өзінікін жөн санап, америкалықтар адасты дер еді. Ал төрелігін айтсақ, америкалықтар да, Бабыл билеушісі де шатасқан. Хаммурапи да, Американың негізін салушы көкелер де әділеттіктің жалпыға ортақ, әрі өзгермейтін ұста- нымдары басқаратын қоғамды қүдды бір теңдіктің немесе иерархия- ның ұстыны ретінде елестетті. Алайда бұл ұстанымдар sapiens-тердің шексіз қиялында, адамдар ойдан шығарып, біріне-бірі айтып беретін мифтерде қалқып жүрді. Демек бұл ұстанымдар объективті ақиқат бола алмайды. Ақсүйектер мен қарапайым адамдарға белу - бар болғаны ойдан шығарылған нәрсе екеніне бірден келісеміз. Ендеше, баршаға ортақ теңдікке сену де тал сондай миф. Барлық адамды қай мағынада тең деуге болады? Адами қиялдың шегінен тысқары жерде мына біз шы- нымен тең бола алатын әлдебір шын болмыс бар ма өзі? Биологиялық мағынада теңдіктуралы айту мүмкін бе? Кәнеки, «Тәуелсіздік деклара- циясының» ең танымал сөз тіркесін биология тіліне аударып көрелік: «Барлық адам тең жаралғанын әрі Жаратушы Ие оларға өмір сүруге, бос- тандыкка және бақытқа ұмтылуға арналған ажырамас «укықтар бергөнін талас тудырмас ақиқат санаймыз». Біріншіден, биология көзқарасы түрғысынан адамдар «жарал-
