&ЫС&аша тарихы едсіз аралға өзіммөн бірге ала кететін
йымдар, күріш пен түрлі тәтті тағамдар сыйлауды талап етті
жүктеу/скачать 18,68 Mb. Pdf көрінісі
|
«Sapiens Адамзаттың қысқаша тарихы»
| йымдар, күріш пен түрлі тәтті тағамдар сыйлауды талап етті.
Адамға табыну Соңғы үш жүзжылдықты көбінесе секуляризм кезеңі: діндер бір- тіндеп мән-маңызын Жоғалта бастаған дәуір деп атайды. Теистік дін- дерге қатысты бұл пікір дүрыс сияқты көрінеді, ал «табиғат заңдары» діндеріне келсек, жағдай мүлдем басқаша түр. Олар үшін қазіргі дәуір жаппай діни энтузиазмнің, бүрын-соңды байқапмаған миссионерлік ұмтылыстың және бүкіл тарих ағымындағы қансоқта діни соғыстардың заманына айналды. Қазіргі дәуірде либерализм, коммунизм, капита лизм мен нацизм сияқты «табиғат заңдарының» көптеген жаңа наным- дары пайда болды. Бүл ілімдер өздерін дін деп атағанын жақтыртпай- ды, олар идеология болып саналды. Бірақ бұл лингвистикалық иірім ғана. Адами өреден жоғары тұрған құдіретті тәртіпке сенуге негіздел- ген нормалар мен құндылықтар жүйесін солай атайтындықтан, к о м м у н и з м а ! де ислам сияқты нышандарымен дін деп атауға әбден болады. Әрине, екеуінің арасында көзге үрып түрған айырмашылықтар баршылық: ислам әлемді басқаратын адами өреден жоғары тәртіпті құдіреті күшті Жаратушы Ие орнатқан деп сенеді, ал Кеңес коммунис- тері қүдайларға мүлдем сенген жоқ. Буддизмнің де құдайларға онша бүйрегі бұра қоймады, сөйте тұра, оны дін дейміз. Буддаистер сияқты коммунистер де іс-әрекетімізді басқарып отыратын адами қабілеттен жоғары түрған табиғи әрі бүлжымас заң барын мойындады. Буддистер мұндай бастапқы заңды ашушы ретінде Гаутаманы, коммунистер Карл 201 ҮШ ІНШ І БӨЛІМ Марксті, Фридрих Энгельс пен Владимир Ильич Ленинді мойындап, ардақтұтты. Үқсастықтар осымен біте салмайды. Басқа діндер сияқты коммунизмнің де өзіндік қасиетті һәм пайғамбарлық жазбасы бар: ол - тарих ағымы пролетариаттың бет қаратпас жеңісімен аяқталатынын болжаған Маркстің «Капиталы». Коммунистердің де ерекше мереке- лері - Бірінші мамыр мен Қазан революциясының бірнеше жылдығын атап өтуі салтқа енді. Өзіндік уағызшылары - марксшіл философтары бар: Кеңес армиясы қатарында солдаттар мен офицерлердің рухын көтеруге жауапты капеллан-комиссарлар қызмет етті. Коммунизмнің өз азапкері, өзінің қасиетті соғыстары, өз мүртидтері - мысалы, троц кизм болды. Кеңестік коммунизм дегеніміз - бірбеткей миссионерлік дін еді. Коммунизм христиандық та, буддалық та сенімдермен санас- пады, шынайы коммунист өз өмірін қиса да, Ленин мен Маркстің інжі- лін таратуға ықпал етуге тиіс болды. Дін дегеніміз - адамнан жоғары тұрған тәртіпке сенуге негізделген адами нормалар мен құндылықтардың жүйесі. Салыстырмалылық теориясы - қандай жағдайда да өзінен ешқандай құндылықтар мен нормалар туындата алмайтын- дықтан, әзірше дін емес. Жұрт табынатын футбол да дін емес: өйткені оның тәр- тіптері жоғарыдан түсті деп ешкім айта алмайды ғой. Ал ислам, буддизм мен коммунизм - діндер, себебі бүлар адамнан жоғары тұрған тәртіпке сенуге негіз- делген адами нормалар мен құндылықтарды білдіреді («адамнан жоғары» және «табиғаттан жоғары тұрған» деген үғымдардың айырмашылығы барын атап өте- міз. Будданың табиғат заңы мен маркстік экономика заңы - адамнан жоғары тұр, өйткені оларды адамдар нүсқаған жоқ. Әйтсе де олар «жаратылыстан жоғары» тұрған емес). жүктеу/скачать 18,68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|