-жатты²у. Берiлген сµздердi жа³-жаІымен ³иыстырып  т±уелдiк жалІауларын жалІап жазыґдар. Ї л г i :  Жекеше

26
Ана, ±ке, бала, кiтап, дос, ит, т¾лпар, тїйе, ³уаныш, 
сезiм, туыстар, д¾шпан, кµршi, ¾стаз, м¾Іалiм, мектеп, їй
.
34-жатты²у.
М±тiннен т±уелдiк жалІаулы сµздердi та-
уып, iлiк септiк жалІауыныґ µзiндiк ерекшелiктерiне 
굴iл аударыґдар.
АБАЙ АУЛЫ
Бºл б¼гiнгi ºрпа³тыґ Абай аталарыныґ аруаІын 
арда³тап, оныґ балаларына деген зор ³ºрметiнiґ белгiсi 
болып табылады. Ўрi Хафез Матаевтай басшысыныґ да 
мiндеттi жºмысы екенi даусыз. Мºндай басшыны елiнiґ 
³ºрмет етуi де заґды ³ºбылыс деуге тиiспiз. Хафездiґ 
кµпке µнегелi iсi бiздiґ адамдарымыздыґ б±рiне де ¼лгi 
боларына сенемiз.
Абай елiнде Димаш Ахметºлы Јонаев, ³аза³ елiнiґ 
тºґІыш Президентi Нºрсºлтан Ўбiшºлы Назарбаевтар 
да болып ³айтты. Ай сайын тµрт-бес ³она³ты ³арсы алу 
мен шыІарып салу Абай елi басшыларыныґ мiндетiнен 
саналады. Соныґ б±рiне де ¼лгерiп, ºлы адамдардыґ 
Отанына келгендердi разы етiп аттандырудан Хафез 
Матаев жалы³³ан емес. Мºныґ барлыІы аудан басшы-
сыныґ мiндетi Іой дейтiндер де табылады. Бiра³, ¼ш 
данышпанныґ елiне деген халы³тыґ с¼йiспеншiлiгiмен 
ешн±рсенi салыстыруІа болмайды. Сонды³тан Абай-
дай елдiґ басшысын жастарІа ¼лгi етуiмiздiґ де ешбiр 
арты³шылыІы болмаса керек... 
(Јапен Оразалин)
§ 7. ЗАТ ЕСIМНI¤ СЕПТЕЛУI
Зат есiмге жалІанып, сµйлемде оны бас³а сµздермен 
байланыс³а тїсiретiн жалІаудыґ бiр тїрi септiк жал-
Іауы деп аталады. Јаза³ тiлiнде 7 септiк бар: атау 
септiгi, iлiк септiгi, барыс септiгi, табыс септiгi, жатыс 
септiгi, шыІыс септiгi, кµмектес септiгi. Атаудан бас³а 
септiктiґ арнайы жалІаулары бар. Ол жалІаулар сµзге 

27
буын їндестiгi мен дыбыс їндестiгi заґдылы³тары бо-
йынша жалІанып, ±р септiк жалІауы сол сµзге белгiлi 
грамматикалы³ маІына їстейдi. Тек кµмектес септiк 
жалІауы Іана буын їндестiгiне баІынбайды.
Зат есiмдер ж±не олардыґ ³ызметтерiн ат³аратын 
бас³а есiм сµздер т±уелденбей де, т±уелденiп те ³ол-
данулармен бiрге, керегiнше, септелiп те ж¾мса лады. 
Олардыґ септеулерiнде, ±рине, ³алыптас³ан жїйе бар. 
Сол жїйеге с±йкес, сµздер мынадай екi тїрлi їлгi бой-
ынша септеледi.
1. Жай септеу. 2. Т±уелдi септеу.
Жай септеу деп септiк ³осымшаларыныґ тiкелей 
зат есiмдердiґ ж±не бас³а есiм ³ызметiн ат³аратын 
сµздердiґ тура тїрлерiне жалІануын айтамыз.
Т±уелдi септеу деп септiк жалІауларыныґ зат есiмге 
немесе зат есiм ³ызметiн ат³аратын бас³а сµздердiґ 
т±уелдi тїрлерiне жалІануын айтамыз.

жүктеу/скачать 0,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: