Жасампаздық қиырында

Алматы

УДК 821(574)

ББК84(5Қаз)-44 С 26

С26 СахиевЖүніс.

Жасампаздық қиырында: Серияның оныншы ғылыми-фантастикалық романы. - Алматы. Білім, 2009, 208-бет.
ISBN9965-09-601-5

Қазақстанда сериялы ғылыми-фантастикалық романдар жазуды алғаш бастап, оны жалғастырып келе жатқан белгілі жазушы-фантаст, Қазақстан Жазушылар одағы әдеби сыйлығының лауреаты Жүніс Сахиевтің «Кеңістік көшпенділері» сериялы ғылыми-фантастикалық романдарының алғашқы легі - «Тірішілік ұясы», «Борыш», «Шеңбердің туйісуі», «Көктем келген көшпелділер», «Марстан шыққан жаңғырық», «Қимайтын әлем». «Шолпанға көшкен ауыл», «Космотарих куәсі», «Су әлемінің саздары» ғылыми-фантастикалық романдарымен, оқырман қауымның кітапханаларда, сондай-ақ, Интернеттегі электронды кітапхана экраны аркылы да қауышып, ғылыми тәлім алып келе жатқаны белгілі.

Серияның оныншысы — «Жасампаздық қиырында» ғылыми-фантастикалық романында автор Ғалам кеңістігінен өркениет іздеу жолыңда тар кеңістікке тап болған ғарышкерлердің одан кұтылып шығу жолындағы ерлік арекеттері суреттеледі. Жарық дүние бұдан 18 миллиард жыл бұрын тас қараңғы кеңістікте кенеттен болған. Үлкен Жарылыстан жаралған делінеді ғылымда. Ғалам кеністігі содан бері кеңеюде.

Бірақ солай бола тұрғанмен де, автордың ойынша, Ғалам да тұтастай алғанда бір адамның организмі іспетті. Сондықтан Ғаламның кей тұстарында қара ойдың туындап жатады. Дәл сол қара ойдым сиякты тарылған кеністік кез болса ше? Ондай жағдайда онан жасампаздық қиырына жеткен адам ғана техника құдіретімен кұтылып шыға алады.

Көркем тілмен, ғылыми дәйектермен, шым-шытырық оқиғалар арқылы суреттелген бұл ғылыми-фантастикалық романды оқи отырып, оқырман адам баласынын жасампаздық әрекетіне тәнті болады.
С 4702250000

УДК 821(574)

ББК 84(5Қаз)-44 00(05)-09
ISBN 9965-09-601-5

Сахиев Ж.,2009

«Білім» баспасы,2009

БІРІНШІ БӨЛІМ

ЖҰЛДЫЗДЫ ӘЛЕМ ЖОЛЫНДА

Күткен күн

«Егіздер» дейтін есімге ие болған жаңа құрамның арнайы дайындық жургізгендеріне бір жыл толған құрметіне бүгін бәрі мейрамханаға жиналды. Қанша мықты болса да, жыл. бойындағы дайындық қай-қайсысын да титықтатып-ақ тастаған. Адам баласы қай нәрсені де өз басынан кешпейінше түсінбейді. Бүгінде кеме құрамының әрқайсысы өзіндік ауырлықты қатты сезінеді. Он екі айдың ішінде оларды нешеқилы ойлар да мазалаған. Бұдан бұрын осы Күн жүйеміздегі ғаламшарлар мен олардың серіктеріне сапар жасаса, енді бұларды одан тыс алыс сапар күтіп тұр. Бүгінгі күнді бәрі де асыға күткен. Өйткені, дайындығы қанша күрделі, қиын болсада, жұлдызаралық сапарға шығу адамзаттьтң - о бастан бергі арманы.

Алапат кеменің құрамына алты адам енген. Оның мәнісі — өздері жұлдызаралық кемемен ұшып баратын ғаламшардың аспанында алты бірдей Күн бар. Осы алты жігіт өздерін дәл сондай алты Күнге теңегендей. Кемеге де «Егіздер» деп бекер ат қоймаған. Жыл бойындағы дайындық сабақтары құрам мүшелерінің бір-біріне деген достык, тусіністік қатынастарын күшейте түскен. Ал ұшатын уақыт таяған сайын олардың назарлары алыста қалатын Жер ғаламшарьша ауған. Алтауы да сұр бойдақ. Осы уақыт аралығында біраз қыздармен де танысқан. Бірақ олардың ешқайсысын да жұлдызаралық сапарға өздерімен бірге алып кете алмайтындарына көздері жеткен соң жүректері қанша сыздаса да, махаббаттың отын өлеусіретіп, тек достық, аға мен қарындас болып қала берген.

Ғарышкер болудың да адам біле бермейтін мехнаты көп. Бір жыл бойында не қызық көрді бұлар. Уақыттары қашан да санаулы, шектеулі. Оның үстіне ұшар алдында қайсі біршің кенеттен ауырып-сырқап қалуы да мүмкін. Ол жағын да ойлмай қоймайды бәрі. Мұқият дайындық, денсаулықтарының күн сайын қадағалануы адамның әдеттегі тірішілігінен оқшаулатып та жіберген. Кеме іші - өзінше бөлек бір әлем. Жерден ұшын шыққан соң-ақ бүкіл әрекеттері соның ішінде өте бастайды. Кемеде адам-пенденің де, өзге жан иелерінің де тірішілік етуіне барлық жағдай жасалған. Алапат жұлдызаралық кеме ішінде оранжерея, демалатын орын, спорт залы, бассейн, хайуанаттар мен құстар және басқа да көптеген бөлімдер бар...

Мейрамханаға жиналған құрам мүшелері емен-жарқын жүрмесе де, әдеттегілерінен әлдеқайда көңілді. Орталарында өздері сайлап алған құрам басшысы бар. Оның есімі Тәкен әкесіиің аты Нартай. Бойы орташа, денесі мығым, бет-бейнесі ат жақты келген. мұрты бар. Шашы қысқа. Көзі сәл шүңіректеу. Бірақ көздері өте қырағы. Ол жұлдызаралық сапар дайындығына бірінші болып өтініш берген. Ойы орнықты. Ешкімге ешқашанда жамандық ойлаған емес. Ойламайды да. Қиындыққа төзімді. Сыр бермейді. Тапқырлығы да бар. Осында келгенде а дегеннен сондай қасиетімен де көзге түскен. Алыс жұлдызаралық сапарға ұшатын осы құрамның жасақталуға ықпал еткен де өзі. Бойдақ. Әкесі мен анасынан ерте айырылған. Сөйтіп, туыстарының қолында өскен. Кейін ғарышкерлер мектебін бітірген. Жер төңірегіндегі «Жер-2» қаласын салуға атсалысқан. Сол қалаға түрлі құрылыс заттарын тасуда, тағы басқадай қиын істерде ерекше көзге түскен. Күн жүйесіндегі Қызыл ғаламшар, Шолпан, Асқақ ғаламшар және олардың кейбіреулерінің ірі серіктерінде бірнеше рет болып қайтқан. Жалпы, ғаламшарлар, жұлдызды әлем туралы кітап та жазған. Қысқасы, оның ғарыш жерлік тәжірибесінің молдығы бұл жұлдызаралық сапардың құрамына басшы болуға негіз болып тұр. Мамандығы - ғаламшар археологы.

Онан кейінгі орынды алатын, орынбасары саналатын жігіттің аты-жөні Азамат Амангелдіұлы, Ол да денелі. Беті толықтау. Майлы болғандықтан, беті кейде жарыққа шағылысып жалтырап тұрады. Шашы жатыңқы. Кірпі шаш емес. Ара-тұра оң қолының саусақтарымен кейін қарай сипап-сипап, тарап-тарап қоятыны бар. Сөзуар. Жылдам қозғалады. Замандастары жайлы пікір айтқыш. Тәкен оны осындай мінезі үшін өзіне орынбасар етіп алған. Жерден ұшын шыққаннан кейін кеменің ішіндетек алтауының ғана қалатыны белгілі. Ал қалғандардың бәрінің де санасыз тірішілік иелері екені болса да түсінікті. Тәкен ол жағын да ойлаған. Алтауы бірдей тымырайып отырса, кеме ішіндегі уақытқалай өтсін, жол қысқарту үшін әңгіменің керек болатынын бастан, ата-бабаларымыздан келе жатқан дәстүр емес пе. Жақсы әңгіме қашан да жанды, жадыратып, денеге күш-қуат сыйлайды, істерімң тезірек ілгерілеуіне мүмкіндік тудырады. Азамат оптимист. Ол ешқашан да әлденеге ұшырап қаламыз-ау деп те ойламайды. Ойлағысы да келмейді. Оның өзі де бір рух болып табылады. Тәкен ол жағын да ескерген. Сонымен бірге Азамат кез келген қиын сәтте жол тауып кететін жігіт. Өзі бойдақ. Тағдыры да Тәкендікіне ұқсас. Жетім ескен. Өз күшімен тырмысып жүріп, жол тауып жүріп, ғарышкерлер құрамына кірген. Күн жүйеміздегі Уран, Нептун, Плутон сияқты Күннен шалғай орналасқан ғаламшарларға ұшып барып, олардағы қиын да күрделі зерттеулерге қатысқан. Ғарышқа сапар шегуден тәжірибесі мол. Тәкеннің оныорынбасар етіп алуына негізгі бір себеп те сол еді. Мамандығы геологғарышкер.

Үшінші жігіт - Сәлмен. Әкесінің аты Әбдіғаппар. Ол ұзын бойлы:жігіт. Бет-әлпеті жалпақтау келген. Көздері сәл қысыңқы. Өзі арық.Бірақ денсаулығы мықты. Білімі мол. Уақыты қанша тар болып жатса да күнделікті жаңалықтарды радиодан тыңдаудан, теледидардан көру мен газет-журналдарды оқудан еш жалықпайды. Өз ісіне ұқыпты. Тек баяу қозғалады. Пікіршіл. Бірдемеге кішкене күдіктене бастаса, соны қазбалап, қайталап сұрай береді. Құрам үшін ондай да адам керек еді. Тәкен оның дұрыс жүретінін ұнатқан. Сәлмен Күн жүйеміздегі Асқақ ғаламшарды зерттеу ісіне көп қатысқан. Алып ғаламшардың серіктерінің табиғатын жақсы біледі. Ол Иода да, Ганимед, Каллисто мен Еуропада да болып қайтқан. Олардың кейбіріндегі мәңгілік мұз-тоңдарды бұзып-жаруда ерекше көзге түскен. Өзі бір үйдің жалғыз ұлы. Әке-шешесі қайтыс болған. Жақын туыстары баршылық. Бірақ олармен сирек араласады. Өз ісіне мейлінше берілген. Ғарыш сапары десе, ішкен асын жерге қоюға даяр. Тәкен осы жағын да есепке алған. Сәлменнің тапқырлығы да бар. Көп жағдайда адамның ойына келе бермейтін ақыл-кеңестер беріп отырады. Өздері ұшып баратын Егіздер шоқжұлдызындағы әрбір жұлдызды жақсы біледі. Соған қарай ұшуды, ондағы әзірге беймәлім ғаламшарды зерттеуді ұсынғандардың бірі де осы Сәлмен. Мамандығы - химик ғарышкер.

Төртіншісі - Жақан Артықұлы. Ол денелі жігіт. Бет-жүзі қызылшырайланып тұрады. Дауысы сәл қарлығып шығады. Білімді. Мамандығы — биолог ғарышкер. Қызыл ғаламшар мен Шолпаннан тіршілік көздерін іздеушілердің бірі. Сол екі ғаламшарға жасаған сапарында талай ерлік те көрсеткен. Ашқан жаңалықтары да бар. Бойдақ. Көп балалы үйде өскен. Бір сөзді. Пікірін көп ойланып барып қана ортаға салады. Көпшіл. Жастайынан хайуанат атаулыға құмар. Көп баланың ішінде ол өзінше ерек көрінетін ата-анасына. Ауыл табиғатында тіршіліктің небір көріністерін көрудің мол мүмкіндіктері бар. Жақан сол балалық шағынан бастап-ақ табиғаттағы тіршіліктің қалай пайда болғанына назар аударатын, соны зерттей түсуге ынталанатын. Ол тек қана Жердегі емес, Күн жүйеміздегі ғаламшарлардан тіршілік көздерін іздейтін. Соны табуды ылғи да арман- дайтын. Ендігі арманы да алыс жұлдызаралық сапарға аттанып, ондағы ғаламшарлардан тіршілік көзін табу еді. Сол арманы да орындалуға жақын қалған. Жақан кемеге көптеген хайуанаттар мен құстарды, түрлі өсімдіктерді алдырды. Олардың бәрі де тікелей өз қарауында болмақ.

Астрофизик олардың ешқайсысына да ұқсамайды. Оның аты-жөні Сәрсенбі Сапарұлы. Оның бойы аласа. Бірақ денесі мығым. Қаралау реңді жігіт. Бет-жүзі дөңгелек келген. Адам баласымен сөйлескенде күлкісі келсе де, келмесе де жымиып тұрғаны. Ол қасиеті бір жағынан адамды өзіне тартуға негіздей. Ниетінің ақтығы, тілінің майдалығымен қандай кісіні болса да біраз сөйлескеннен соң-ақ өзіне баурап алады. Достарына сыйлы. Еңбекқор. Үлгілі отбасындағы үш баланың бірі болып өскен. Жастайынан жұлдыздарды бақылауды ұнатқан. Кейіннен Астрофизика институтын бітіріп, ғарышкерлер құрамына енген. Оның ғарыш сапарынан мол тәжірибесі жоқ. Қызыл ғаламшарға ғана кемемен ұшып барып қайтқан. Көбінесе теоретикалық есептеулермен айналысады. Бұл құрамғаол өз ынта-ықыласымен енген. Өзі мейлінше әңгімешіл. Техника саласына да бейім. Өзі құрастырып алған түрлі құралдары да бар. Мектеп қабырғасында жүрген кездің өзінде-ақ ол осы салада ерекше көзге түскен. Бүгінде ол жағына саябыр. Бірақ оны ұмытып қалған жері жоқ. Өзінің шағын жекеменшік әуе кемесі де бар. Ендігі арманы осы сапарға қатысу еді. Ол күткен күнге де жетті.

Үлкен дастарханның бір шетінде өзінше ойға батып отырған философ Сейдолла Тілеулесұлы әңгіменің тиегін ағытқан. Қай кезде де өзін өзгеден жоғары санап, жоғары ұстайтын ол айналадағыларға ақыл-кеңес айтып отырады. Өзі Қазақ ұлттық университетінің философия факультетін бітірген. Жастайынан спортпен айналысқан. Дельтапланмен, бір кісілік әуе кемесімен талай рет өткен жарыстарға қатысып көзге түскен. Жүлделі орындарға ие болған. Университетті бітірісімен ғарышкерлер құрамына енген. Оның әңгімелерінің негізгі дені дүние әлемі туралы. Дүние әлемінің қалай пайда болғаны, оның бұдан әрі қарай қалай дамып кетіп бара жатқаны жөнінде жиі айтады. Кітапты көп оқиды. Көп ізденеді. Ол кеменің бір бөлімін кітапхана етуді ұсынған. Сонымен бірге ол өзі бейнефильм түсірумен айналысатындықтан бейнекамералардың түр-түрін ала шығуды да ұмытпаған. Көп оқып, көп ойланғандықтан денесі кейде қозғалақтап кетеді. Кездерін жиі жыпылықтатады. Бірақ соған қарамастан өз ісіне берілген. Денсаулығы қалпында. Әңгіменің майын тамызып айтады. Баспалардан жарық көрген кейбір философиялық кітаптарға пікір де айтып қояды. Кеме құрамына мұндай да адам қажет еді. Оның үстіне бәрі де бір-бірін жақсы білетін достар.

Мейрамхананың тамақ тасушылары қайта айналып келгенше бұлар біраз әңгіменің басын шалды. Бірақ әңгіме еткен тақырыптары ғарыш пен жұлдызаралық сапардан мүлдем қашық еді. Ғарышкерлердің қай қайсысы да өздері ғашық болып, бірақ махаббаттарын баянды ете алмай алысқа кетіп бара жатқандарын айтып бірі жеңіл, бірі ауыр күрсінген еді. Ол қыздардың бәрі дерлік өздерімен тұрмыс құруға келісімдеріи бер- ген. Бірақ, мына ұзақ сапар оған мойын бұрғызбаған. Жап-жас қыздарды бас иесіз етіп тастап кете беру халыққа ешқандай да пайда бермек емес. Онан да олардың көңілі қатты соқпаса да, сыйластыққа жарайтын бір бір жігітпен отау тігіп, үй-жай болып, бала-шағалы күйге кешкені әлдеқайда пайдалы болмақ. Ғарышкерлер осы тұрғыдан ойлап, отбасын уақытша құрудан бас тартқан. Қай қайсысы да бір махаббат үшін жастайынан армандаған, оған әрең қолы жеткен жұлдызаралық сапардан бас тартып қала алмақ емес. Бұл ел ғана емес, күллі Жер халқының болашағын шешетін, елге бақыт сыйлайтын жұлдызаралық сапар еді. Бұл үшін қаншама тер төкті. Сондықтан да жүректері қанша сыздаса да, қыз жүрегін қанша жараласа да, бәрібір, осылай жасауға тура келген. Бұл күн - күткен күн. Ұшар алдындағы Жердің дәмін тататын сәт еді. Бәрінің мейрамханаға жиналғандарының басты себебі де осы. Бірақ бұл жұлдызаралық сапар Жер шары халқы таңдана қоятын алғашқы сапар емес. Жұлдызаралықсапарға ниет білдіргендер осындай күрделі дайындықтардан өтеді де, күні келгенде Байқоңыр ғарыш айлағынан аттанып кете береді. Сондай сапардың бірі ғана бұл. Бүгінде жұлдызаралық сапардан дін-аман оралған бақытты ғарышкерлер да бар елде. Жұлдызаралық сапарда мүлдем хабарсыз кеткендер де жоқ емес. Ондай көңілсіз жайды ғарышкерлердің ешқайсысы да дәл қазір естеріне түсіргісі келмейді. Бәрі де оптимист, бәрі де келешектен тек баянды бақытын күтеді.

Кеңістік те мұхит тереңі сияқты. Оған адам баласы кібіртіктеп енген. Әуелі оған қарай ішінде адамы жоқ түрлі автоматты ғарыш кемелерін жіберген. Ал жалпы аспан денелерін зерттеуді Жердің жалғыз табиғи серігі айдың табиғатын терең зерттеуден бастаған. Жұлдызаралық сапарға аттанудың басты мектебі де осында. Бүгінде ай беті адам танығысыз өзгерген. Бүгінде ай мен Жердің арасы кәдімгі бір ауыл мен ауылдың екі арасындай ғана болып қалғандай әсер береді. Жекеменшік ғарыш кемесі бар адам Айға кез келген сәтте ұшып барып келе алады. Ай түгілі, бүгінде Күн жүйеміздегі өзге ғаламшарлар мен олардың серіктеріне ұшып барып келу ештемеге тұрмайды. Бірақ олардың қай қайсысына да ұшқан адам кеме терезесінен Ай әлпетін бір көрмей, қажет кезде оның бетіндегі «Қазақстан» ғарыш айлағына қонып кетпей сапарын одан әрі қарай жалғастыра алмайды. Айға соқпай ұшып өтетін жолаушылар ғарыш кемесі кем де кем.

Күн жүйесіндегі кеңістікке адам баласы Жер шарының аспанында ұшқандай әбден үйреніп те алған. Бүл кеңістікте енді қашық деген ұғым да ескіре бастаған. Бүгінде кез келген адамға Күн жүйесі кеңістігінде жасалған сапар бір кездегі ел мен елдің арасына сапар шеккендей ғана әсер қалдырады. Енді тек алыс жұлдызаралық сапарларға сапар шеккендердің тағдырлары мен жаңалықтары ғана адам баласын елеңдетеді. Әрбір ғарышкерлер тобы өздері ұшып баратын жұлдыздарға немесе сол жұлдыздардың төңірегіндегі өздері қоныс тебетін ғаламшарға ат қойып та алады. Бірақ бәрінің де мүдделері бір. Қандай жетістік болса да, қандай жаңалық ашылса да, қазақ жері, қазақ халқы үшін жасалады. Абырой да, атақ та қазақтыкі. Бүгінде жұлдызаралық сапарға атта- нып жатқан, аттанамын деп үміт артқан ғарышкерлер көп. Олар Америка Кұрама Штаттарынан да, Жапония мен Үндістан, Қытайдан да аттанып кетіп жатыр. Тіпті, ең кішігірім деген мемлекеттердің өздері де тыным көрмейді. Күн жүйеміздегі ғаламшарларға ғарыштық базаларын орналастырып үлгергендері қаншама.

Қазақ жігіттерінің бұл жұлдызаралық сапары солардың бірі ғана. Сондықтан да ол елеусіз, үйреншікті. Бүгінде жұлдызаралық сапарға ұшу аса елең еткізерлік жаңалық та емес, онан гөрі ғылымда ашқан жаңалық адам пендені қуанышқа белемек. Сондықтан да әрбір ғарышкерлер тобы алдарына бір-бір мақсат қояды. Тәкен бастаған топтың мақсаты Егіздер шоқұлдызының Ақлағыл жұлдызы жүйесіндегі тіршілікті делінген ғаламшарды зерттеп, ондағы саналы тіршілік иелерімен тіл табысып қайту. Егіздерде Кастор және Поллукс делінетін екі жарық жұлдыздың бары ғылымға о бастан белгілі жігіттері солекі ғажайып жұлдыздың төңірегінде болмақ. Тәкен оның ең жарығына «Ақлағыл жұлдыз» өздерінің бір ата-анадан туылған егіз балалардай тату-тәтті дос екендіктерін көрсететін символ. Ал Ақлағылдың төңірегіндегі күрделі жұлдыз жүйесінің ғалымдарды көптен бері ойлантып-толғантып келе жатқаны болса да белгілі. Оған қарай өздерінен бұрын да талай-талай ғарышкерлер тобы жұлдызаралық кемерермен аттандырылған болатын. Олар Жер шарындағы өзге дамыған елдерден барған-ды. Бірақ олардың ешқайсысы да ол жұлдыздар мен ғаламшарлар жөнінде тиесілі ғылыми мәліметтер бере алмай із-түзсіз кеткен. Не телебайланыс арқылы мандытып хабар да тарата алмаған. Олардан кейінгі оған қарай ұшуға бел байлап отырған осы ержүрек жігіттер. Ғарыш заманына жол ашқан, жұлдыздарға жол салған Байқоңыры бар елдің, қазақ жері мен елінің төл азаматтары.

Бәрі де толқулы. Мейрамханада қанша көңілді отырса да көкейлерінде ұялған бір сағыныш сезімі тұла бойларын жайлап алған. Қаланың түнгі әдемі көріністерін тамашалай жаяу жүргенді қалады енді бәрі де. Әңгіме тиегі ағытылып та кеткен. Көлікпен жүру дегенді де біржолата дегенді де біржолата естерінен шығарғандай. Туғандарымен, сүйген қыздарымен бұдан бірнеше күн бұрын-ақ қоштасқан. Өйткені, тап аттанар алдында қоштасу жасап, ғарышкерлердің көңіл-күйілерін бұзуға болмайды. Жұлдызаралық сапардың қатаң талабы осындай. Өздері қайтып оралғанша ағайын туыстардан, дос-жарандардан кімнің тірі болып, кімнің бақилық боларын бір құдайдың өзі ғана біледі. Өз тағдырлары да енді үлкен кеменің жағдайына байланысты болмақ. Барып қайтқанша өмірлері тек соның ішінде өтпек. Даласы да, үйі де, өзені мен тауы да сол. Ұзақ сапарда қай қайсысының ды мына өздері емін-еркін басып келе жатқан қара жердің өзі де аңсатар-ау. Салмақсыздық, шектеулі орта, жасанды тәулік, сағат-минут есептеп жасайтын күрделі жұмыстар, тағы тағы басқаның бәрі де бастарынан өтпек. Ғарышкерлер бір мезет оны да ойлады. Әрқайсысы ңгіме арасында аспандағы мың-сан жұлдыздардың арасында ерекше жарқырап тұрғандай. Егіздер шоқжұлдызына жиі-жиі көз салып та қояды. Ондағы Ақлағыл ерекше лапылдап, менмұндалап, бейнебір өздерін асыға шақырып тұрғандай. Тәкен де ол Касторға Ақлағыл деп бекерден бекер әсем ат қоймаған. Ол да атына сай сияқты. Оның жанындағы жұлдыздар да қазақ ғарышкерлерін асыға күткен адамдай жамырай қарайтындай көмескілеу болса да жыпылық қағады. Жымиятын да сияқты. Ендігісін уақыт – төре шешпек.

Жігіттер аллея бойымен ұзақ жүрді. Ғарышкерлер қалашығы бұл түні де тыныш емес еді. Ғарышқа ұшқалы жатқан, ғарыштан келіп қонып жатқан кемелер қаншама. Бір кездері аңызға бергісіз болып ел арасында айтылатын ұшатын беймәлім табақтарға ұқсайтындары да жеткілікті олардың. Әсірісе, түн мезгілінде неше түрлі пішінді кемелердің түрлі түсті шамдары, олардың жиі-жиі жыпылық қағуы адамға ерекше бөлек әсер етеді. Бұл арада ғарышкерлерден басқа адам баласы болса, оларды неше саққа жүгірткен болар да еді ендігі. Ал жігіттерге тек кемелер ғана смес, аспандағы әрбір жылт еткен жұлдыз жақсы таныс. Олар өздерінің қай мамандықтың иесі екендеріне қарамастан жұлдызнама ғылымымен шыңдап айналысқан. Онсыз ұзақ жолды жұлдызаралық сапарға аттануға болмайды. Олар физиканың да небір күрделі заңдылықтарын жақсы білуге тиісті. Жұлдызды аспанды тап өзіндей етіп көрсететін планетарийдің жетілдірілген түрі де бар кемеде. Ал Күн жүйеміздегі ғаламшарларға сапар шегуден тәжірибелері бар болғандықтан қай қайсысы да білікті. Жерден ғарышқа қалай сәтті аттануды да жақсы біледі бұлар.

Өздері кемеге отырып, қалықтай көтеріліп, биіктеп, жылдамдық артқан сайын Жер де өздерінің төңірегінде шыр айналып қалып бара жатқандай болады әлі. Содан кейін ол бірте-бірте алыстап, ақыр соңында кіп-кішкентай ғана бір көгілдір, уысқа қысып жібергенде шытынап сынып кететіндей бір денеге айналады. Содан соң-ақ өздері мінген кеме ғаламат үлкен бір орынға айналып шыға келгендей де сезіліп кетеді. Жер де, ел де үй де сол кеменің әзі ғана болмақ. Әркімнің көкейінде өз арманы бар. Іштегі жоспар болса да әлдеқашан жасалған. Алтауы дос-сырлас болғандықтан көп жағдайда іштерінде анау-мынау сырын жасыра бермейді. Ал ғарыш кеңістігне ұшып шыққан соң бір біріне деген жанашырлық бұдан да арта түседі бәрі де бір отбасының адамдарындай болып жақындасып та кетеді. Күні кеше ғана әрқайсысы өздерінің туыстарымен, достарымен сүйген қыздарымен қоштасты. Сол қоштасудың әсері ұшатын уақыт таяп келе жатқан сайын жүректерін сыздатуда. Мына түнде ол сағыныш еселепе түсетін де сияқты. Алыс жұлдызаралық сапарға ұшардан бірнеше күн бұрын қоштасу рәсімін жасаудың мәнін де ғарышкерлер енді түсінді. Бұл психологиялық зерттеудің нәтижесі екен. Бұлай етпейінше тағы да болмайды.

Алты жігіт жұлдызды қалашықтың аллеясында асықпай-саспай біршама уақыт осылай серуен құрып, шамалы әңгімелескеннен кейін көңілдері көтеріліп жатын орындарына қарай жүрген. Қай қайсысы да іштегі ой-армандарын орындағандай болып, кәдімгідей марқайып та қалған. Ерекше бір қиял сезіміне де бөленген. Енді қай қайсысы да алда тұрған ұзақ сапардың тезірек басталуын асыға күтетіндей бір күйге де көшкен.Олай етпей қайтсін, бұл сапар елге жария етілсе, алдарында ел тапсырмасы тұрса. Оны орындап қайтудың өзі де өздеріне үлкен бақыт емес пе. Алтауы аллея бойымен келе жатып тағы да аспанға кез тастады. Егіздер шоқжұлдызы шынымен-ақ өзіне шақырғандай жыпылықтап, менмұндалап тұр. Бұлар енді жас балаша қолдарын көтеріп, ол шоқжұлдызға «Сәлем!» дегендеи белгі беріп жатын орындарына жетті, тып-тыныш қана жүріп өзді-өзді бөлмелеріне енді.

Әлем жұртшылығына ежелден белгілі Байқоңыр ғарыш айлағындағы қозғалыс бүгін таң алагеуімнен басталған. Жұлдызаралық сапарға ай сайын болмаса да, тоқсан сайын бір кеменің аттанып жататынына қарамастан мұнда адамдар көп жиналған. Жер бетінен тек оның төңірегіне ғана сапар шегетін ғарышкерлерді шығарып салу рәсімі де мұнан кем болмайтын. Және олар ғарышкерлерді телеэкран арқылы бақылап тұратын да, кеме ат- танатын сәтте ғана олардың өздерімен жүздесетін. Содан кейін кеме люктері нығыз жабылып, тарс еткен дыбыс шығып, кеме көзді ашып-жұмғанша көк аспанға сүңгіп жоқ болатын. Ол қозғалысты бірнеше есе баяулата алатын телекамералар ғана адам көзіне оны баяу ғана ұшып шыққандай етіп көрсететін. Ал бүгінде ғарыш кемелері өйтіп тік атылып ұшпайды. Ертеректегі әуе кемелері сияқты жайымен ғана қалықтап барып көтеріліп кетеді. Ғарышкерлер де кәдімгіше қол бұлғап қоштасып, кемеге мініп, өзді-өзді орындарына жайғасады. Ал Күн жүйеміздегі ғаламшарларға ұшатын ғарышкерлерге мұндай шығарып салу рәсімі жасалмайды. Олар жергілікті жұлдыз жүйесініңғарышкерлері саналады. Олардың бірінің Байқоңырдан ұшып, екіншісінің аман-есен қайта келіп қонып жатқаны да күнделікті үйреншікті көрініс сияқты еленбейді. Ал бүгінгі аттанудың жөні бөлек. Үлкен, жұлдызаралық сапарға арналған алаңда екі қабырғасына да ақ бояумен «Ақлағыл» деген үлкен, айшықты да әдемі жазуы бар жұлдызаралық кеме келген жұрттың назарын ерекше аударады. Ал оның киіз үйге ұқсатылып келген пошымы мен қабырғаларындағы қазақы небір әдемі ою-өрнектер көздің жауын алады. Жиналғандардың көбі дерлік ғарышкерлерден гөрі соған көбірек қызыға қарайтын сияқты. Кейбірі осы әдемі қазақы жұлдызаралық кеменің жұлдызды кеңістікте ұшып бара жатқанда сырттан бақылаған саналы адам баласына қандай әдемі болып көрінетінін де көз алдына елестетіп үлгерген. Олар бір бірімен дабырлап сөйлеспейді де. Керісінше бәрі де бір ғажайып ой-арманға терең беріліп, мына дүние басқа бір тұрғыдан көз алдарына келе бастағандай да болады. «Шіркін-ай, неге ғарышкер болмадым екен» деп жеңіл күрсінгендері де аз емес-ті, сірә. Олардың басты назары үстеріне ақшаңқай, қазақы ою- өрнекті жеңіл комбинезон киген алты ғарышкерге ауа түскен.

Алты ғарышкер бір ата-анадан туғандай жарасым тауып, жиі-жымиып, кейде тұрғандарға оң қолдарын көтеріп қойып тұр. Қимыл-қозғалыстары ширақ, оған жинақы тігілген комбинезондары да мол мүмкіндік беретін сияқты. Әуелгі бір кездегідей қозғалуға қолайсыз, ауыр комбинезон кимеген. Бастары жалаңбас. Шаштары анда-санда үп ете түскен жеңіл самал желге желп-желп етіп ерекше жарасым табады. Тәкен олардың бәрінен де ерекше көрінеді. Қоштасу алаңына келгенде де қызмет дәрежелеріне қарай рет ретімен тұра қалған. Тәкен, Азамат, Сәлмен, Жақан, Сәрсенбі, соңында Сейдолла. Сәлден соң шығарып салушылар тобы әуелден бар арнайы мінберге көтерілді. Соңынан ғарышкерлер шықты. Бірақ әдеттегідейешкім де қол соғып, артық қошемет көрсеткен жоқ. Бұл жиналыс та, концерт те емес, ғарышкерлерді алыс жұлдызаралық сапарға шығарып салу рәсімі. Сондықтан да жиналғандар енді толқулы. Бәрі де енді шамалы уақыттан соң кез алдарынан ғайып болатын, алыс жұлдызаралық сапарға аттанып кететін ғарышкерлерден көз тайдырмайды. Осы кезде шығарып салушылардың басшысы Мәди Қанатұлы сүлбесі ұйып тұрған кепшілікті сергітіп;

-Құрметті осында жиналған ағайындар, достар, ғалымдар, кеме құрастырушылар мен меймандар, - деп бастады сөзін, — бүгін біз алты бірдей азамат-арыстарымызды алыс жұлдызаралық сапарға шығарып салуға жиналып тұрмыз. Әлемге әйгілі Байқоңырымыздан, осы алаңдардан жұлдызды әлемге аттанып кетіп жатқан, аман-есен қайтып келіп жатқан ғарышкерлерді бәріміз де жақсы білеміз. Бүгінгі орындалғалы отырған сапар да ешқайсымызға жаңалық емес. Бұл көп сапардың бірі. Өткеннің жалғасы ғана. Бірақ бұл сапар өзінің аса ұзақтығымен, күрделі де қиындығымен ерекшеленеді. Соған қарамастан сонау тұңғиық жұлдызды әлемнен саналас туыстар табу мақсатымен алты бірдей ер жігіттеріміз аттанып барады. Әрине Жердегі уақыт пен кеме ішінде өтетін уақыттың айырмашылығының болатынын сіздер болса да жақсы білесіздер. Сондықтан да мына аз ғана уақытта ол жайлы түсіндіріп жатудың қажеті шамалы. Алдын ала жасаған есептеуіміз бойынша ғарышкерлеріміз кұдай амандығын берсе, үш жылдан соң қайтып оралулары тиісті. Ал ұшып өту мерзімі аз болғанымен болса да екіарадағы жол мейлінше ұзақ. Әрі қиын да қауіпті. Біздің қазіргі әрбір минутымыз бен сағатымыз санаулы. Сондықтан сәзімді де қысқартайын. Негізгісін айттым. Бар тілегім, жігіттеріміз бұл сапардан дін-аман оралсын. Жолдары ашық болсын! Аман барып, сау қайтындар! Елбасымыздың ақ тілегі де осы! Ол кісінің жігіттерімізді осыдан шамалы күн бұрын ғана қабылдап, сәт сапар тілегені белгілі. Бүгін де соны айтып бейнетелефон соққан. Сапар барысында да елбасы жігіттерімізбен жиі-жиі сөйлесіп отыратын болады. Ал, хош енді! Аман-есендікте қайта жүздесіп, қуанышта қауышайық!

Шығарып салушылар легі толқындай теңселіп кетті. Күбір-күбір сөздер де бар. Бәрі де алты жігітке соңғы рет қимай қарағандарын жасыра алмайды. Жігіттер де қатты толқулы. Тек жігіт болған соң, ғарышкер болған соң көз шараларына ыстық жас үйіруге ұялады. Сөйте тұра қай қайсысы да «Шіркін, осы адамдардың арасында қосыла алмай кетіп бара жатқан сүйген қызым тұрар ма еді» деп те армандайды. Шығарып салушыларға қарап қайта-қайта қолдарын бұлғайды. Қол бұлғаған сайын осыдан бірнеше күн бұрын ғана қоштасқан туған туыстары мен сүйген қыздары көз алдарына елестеп те кетеді. Енді оларды бұл жерге жақындатпайды. Өйткені, жігіттердің ұшар алдындағы көңіл-күйлері қатты бұзылмақ. Ол үшу кезінде денсаулық пен кемені дұрыс басқаруға үлкен зиян мен қауіп келтірмек. Енді бәрі де уақыт құзырында. Қазір мінберден түскен бойда арнайы жолшамен жүріп отырып барып «Ақлағыл» кемесіне мінеді. Содан кейінгі екі жақты көрініс телеэкарнға көшеді. Бірақ шығарып салушылар легі кейін шегінбейді. Сол орындарында үлкен бір әуе кемесін көзбен ұзатып тұрғандай кейіпте қала береді.

Шығарып салушылар тобының басшысы сөйлеп болған соң, одан кейін тағы бір-екі адам сөйлеген соң кезек Тәкен Нартайұлына келген.

- Құрметті халайық! Достар! Ғалым ағалар! Кемемізді жасаған маман ағалар! -деді ол қатты толқып, - біз алыс жұлдызаралық сапарға аттанғалы тұрмыз! Енді санаулы минуттардан соң мына өздеріңіз көріп тұрған «Ақлағыл» жұлдызаралық кемесімен ғарышқа қарай самғаймыз. Жер бізден әрбіріңіздей кішкене болып алыстап қалатын болады. Жерге, елге деген сағынышымыз қазірдің өзінен-ақ басталып тұр десем де артық кеткенім емес деймін. Бірақ біз жігіттерміз, ғарышкерлерміз. Жастайымыздан осы мамандықты таңдадық, игердік. Сөйтіп, жұлдызаралық сапарға ұшсақ деген арманымызға да жеттік. Бірақ арман шіркін таусылған ба, ол жеткізген бе. Енді міне, алдымызда ұзақ сапар тұр. Сіздердің бізге деген таза ықылас-ниеттеріңіз, ақ баталарымыз оны жеңілдетіп жібергендей. Бізге ерекше бөлек күш пен жігер сыйлағандай. Бұл күш пен жігер тек атта- нар тұста ғана емес, барып қайтқанға дейінгі барлық уақытта да бізге күш бермек. Біз қандай қиын жағдайларды басымыздан кешсек те сіздер сеніп тапсырған тапсырманы толығымен орындайтын боламыз. Біз, өздеріңіз жақсы білетіндей, жұлдызды әлемнен саналы туыс іздеп барамыз. Олар бар ма, жоқ па, ол жағы әзірге белгісіз. Бірақ біз бара жатқан ғаламшарда қандай да бір тіршілік иелерінің дәурен құрып жатқаны анық. Бұл бақылау-зерттеу құралдарымен анықталған жайт. Ал оның нақты нәтнжесін біз аман-есен барып келген соң білетін боласыздар. Не айтамын, басқа. Ұшатын уақыт келді. Сау-саламатта болыңыздар. Амандықпен жүздесейік!

Ғарыш кемелері айлағында біршама үнсіздік орнады. Әйелдер жағы көздеріне жас алған. Бәрі де толқулы. Ғарышкерлер өздерін өздері ұстап, бастарын көтеріңкіреп, шығарып салушылардың көңіл-күйлерін бұзбауға тырысады. Сөз сөйленіп, ақ тілектер айтылып болғаннан кейін қазақтың күйлері орындалды. Күй күмбірі айнала дүние әлемін жаңғырықтырып, күңірентіп кеткендей әсер берді бәріне. Күй ойнаған кезде тұрғандардың бәрі де ерекше болек толқып та кеткен. Жаңағы жаңағы ма, енді кез шараларына жас алғандар көбейген. Ғарышкерлер де енді ездерін әзер ұстап тұр. Осы кез- де күтпеген жерден келіп қалған алты жігіттің қыздары қолдарына ұстаған бума-бума әдемі де хош иісті гүлдерін халықты жарып өтіп келіп ұсынды. Оларға енді халық сақшыларының өздері де дәрменсіздік танытқандай. Егер ол қыздармен осы кезге дейін отау тіккен болса, бұл көрініс басқаша бөлек сипат алып та кеткен болар ма еді. Олар әлі үйленбегендіктен, өздері жайлы ел білмейтіндіктен мұндай рәсімге тән әрекет жасап, гүл ұсынып қана қала берген. Бірақ ғарышкерлер үшін де, қыздар үшін де дәл мұндай сәттен артық әсерлі сәт болмақ емес ешқашанда.

Осы көріністен соң бір сәтке тоқтап қалған күй сазы одан әрі қарай жалғасын тапты. Күй сазымен қабаттаса ғарышкерлер шығарыпсалушыларға тағы да қолдарын бұлғады. Сол кезде шығарып салушылардың арасынан қолдарына гүл ұстағандары мінберге қарай ұмтылысып, гүлдерін ғарышкерлерге қарай лақтырып жатты. Мінбер үстін әп-сәтте гүл жауып кетті. Ғарышкерлерді бастап алып жүргендер мен олардың көмекшілері ол гүлдерді құшақ-кұшақ етіп жерден көтеріп алын, кемеге қарай жүрді. Қоштасу рәсімі аяқталуға таяды. Ғарышкерлер әрі қарай бұрылып, қолдарындағы заттарымен алып кемеге қарай кетті. Халық әлі толқып тұр. Гүл ұсынған сүйген қыздарының көздері болса да қызарып үлгерген. Бірақ, амал не, уақыт келді. Енді созбалақтауға ешқандай да негіз жоқ. Секундтар мен минуттар саналып жатты. Ғарышкерлер «Ақлағылға» мініп, есігі нығыз жабылды. Енді алаңға орнатылған голографиялық экраннан кемеге мінген ғарышкерлердің бет-бейнелері шығарып салушыларға ап-анық көрініп тұрды. Қол бұлғау екі жақта да болып жатыр. Кемедегі ғарышкерлер де ондағы телеэкраннан сырттағы халықты жақсы көріп, олардың бет-қимылдары мен толқыныстарына дейін бақылап отырды. Олар тіпті, халық арасында тұрған сүйген қыздарының бет-жүздерін де арнайы жақындатып көрсететін құрал арқылы анықтап көріп, кемедегі бейнетаспаға түгелдей жазып алып жатты.

- Уақыт келді. Соңғы секундтар зымырап жылжып өтіп жатты. Бірақ қол бұлғасып қоштасу тоқтаған жоқ. «Ақлағыл» кең алаңда жайымен жылжи берді. Біраз жүрген соң күншығыс жаққа қарай бұрылды. Сол жерде ол ертеректегі әуе кемесі сияқты біршама уақыт кідіріп тұрды. Тұрғандардың бірі қозғалатын емес. Бәрі де біршама уақыт кідіріп тұрып қалған. Бәрі де алапат жұлдызаралық кеменің Жерден ажырай көтеріліп, күншығысты бетке алып, ғарышқа қарай самғағанын көруге асық. Сәл өтпей ол уақыт та келген. Кемеден қатты дыбыс шықты. Соңғы жағынан от шашты. Сөйтіп барып алға қарай зымырап жүгіре жөнелді. Енді оған қараған адам арқа-жоны көрініп, мұхит бетінде зымырап жүзіп кетіп бара жатқан, алапат Китті көзге елестетер еді. Уақыт жылжыған сайын оның жылдамдығы арта берген. Бірақ халық алдындағы голографиялық экранда ол баяу ғана жылжып кетіп бара жатқандай болады. Жылжуы да анық, «Ақлағыл» деген жазуы көзге ұрады. Терезелерінен әлі де талмай қол бұлғаған ғарышкерлердің бет-жүздері ап-анық көрінеді. Бірақ олар сәлден соң алдарына қарап, басқару пультіне назарларын аудара бастады. Бұл кезде алапат кеме де Жерден ажырап, жаңағы дыбысы аспанға тарағандай болып қатты гүрілдеп те кеткен еді. Жұрт енді ғана демдерін еркін алып, бір біріне қарап сөйлесе бастады. Бұл, болса да түсінікті жағдай еді.

Бәрі де енді қозғала бастаған. Кеменің дөңгелектері жерден біржолата ажырап, кеудесі көкке қарай көтеріліп, биіктеп, Байқоңыр айлағын бір айналып өткенде, тұрғандар да онымен бірге айналғандаи бұрылып кетті. Кеменің дыбысы енді бүкіл дүние әлемін одан да бетер жаңғыртқандай, шығарып салушылармен сөйтіп бір қоштасқандай күй орнатты. Дыбыстың қаттылығы сонша тұрғандар амалсыздан қос құлақтарын сұқ саусақтарымен бітесіп, бір біріне қарасып, сәздері естілмеген соң ымментүсіністі. Бірақ дыбыс ұзақ мазалаған жоқ оларды. Уақыт өткен сайын кеме алыстап, дыбысы да азая берді. Енді оның бет-бейнесі голографиялық экранда да кішірейген. Енді тек оның жан жақтарындағы түрлі-түсті шамдары ғана жарқ-жұрқ етіп көзге анық шалынады. Біраздан соң алаңдағылар онан ұшатын беймәлім дененің бейнесін көргендей де әсер алды.

Кеме голографнялық экраннан да жақсы көрінбеуге айналғанда, халық гулеп кейін қарай жүрді. Бәрі де ғарышкерлерге батылдықпен алғаш болып гүл ұсынған алты қызға риза. Қыздар болса, әлі көз жастарын тыя алар емес. Бір бірін құшақтап та қояды. Оларды көріп ақ жаулықтарымен кез жастарын сүрткен аналар да аз емес. Бірақ толқу басылған Олар жылағаннан гөрі әңпмелерін көбірек айтады. Ғарышкерлердің сүйген қыздары болса да өздерінше бөлек топтанып келеді. Ел де енді олардың ғарышкерлердің сүйген қыздары екендерін сезе бастаған. Іштей аяп келе жатқандары да жоқ емес. Қыздар бір бірімен шешіліп сөйлеспейді. Жаңағы қоштасу оларды шынымен-ақ қатты әсерлендіріп тастаған сияқты. Бойларын жас қыздарша еркін жаза алмайды. Тек олар ғана емес, шығарып салушылардың көбіне дерлік қатты әсер қалдырған бұл сапар. Көздеріне қаиталап жас алған әйел қауымы болса да көз жастарын орамалдарының ұшымен сүртіп алып, ештеме болмағандай бір күйін көрсетуге тырысады. Гулегей халықтан айнала-төңіректегі анау-мынау шу да бәсең естіледі. Адамдардың біразы әлі де болса аспанға қарауда. Барлық көрініс түс көргендей бір әсермен өте шыққандай-ау. Жаңа ғана көз алдарында қабырғасында «Ақлағыл» деген жазуы бар, өне бойында қазақтың тамаша ою-өрнектері бар алапат жұлдызаралық кеме мен алты жігіт күлімсіреп тұрған еді. Енді бұл алаңда ештеме де болмағандай. Өмірдің, уақыттың ғажабы деген осы. Ғарышкерлердің алыс-жақын туыстары да өздерінше бір төбе болып келеді. Олардың жаныңда ғарыш кемелері аттандырылатын алаңның қызметкерлері мен кеменің ұшуын қадағалап, бақылап отыратын орталықтың басшылары бар. Олар әлі де ғарышкерлердің жайын айтып, олардың аман-есен оралуларына шын жүректен тілек білдіретіндерін жеткізуде. Әдетте, адам баласының басына ауыртпалық түскенде, оған араласып, жеңілдететін сөз айтқан жақсы әсер қалдырады. Ауыртпалықты жеңілдеткеңдей болады. Адам сол үлкенге арқа сүйейді. Жұбанады. Ұялады. Қазір ғарышкерлердің туыстары іштей қаншама қиналып келе жатса да, жаңағы сөздерден кейін өздерін өздері ұстап, ештеме болмағандай бір күйге ауысып та келеді. Бұл да емірдің бір қыры. Енді қай қайсысы да іштеи қанша қиналса да, өкінсе де, оқша атылып, кең кеңіетікті қақ жарьш, тұңғиық жұлдызды әлемге еніп бара жатқан жұлдызаралық кемені кейін қайтара алмайды. Бұл жағы болса да белгілі. Ендігі бар үміт те, жұбаныш та олардың аман-есен оралуын тілеп жүру.

Ғарышкерлердің аман-есен оралуларынтілеген жақсы. Ал бірақ Жер бетіндегілердің жай-күйі қалай болмақ. Мәселе екіжақты. Олар Жерге аман-есен оралып «Уһ» дегенде осындағылар жоқ болып шықса, одан өткен қасірет болмақ емес. Жұлдызаралық сапарға аттанғандар осы жағында ойлаған. Жерде қалатындардың да өздерін өздері ұстай алмай толқып, тіпті, көз шараларына ыстық жас үйіргендері де содан емес пе еді? Тағдыр жағдай талғамайды. Ажал жетсе, түп-түзу көше бойымен келе жатып- ақ адам пенде мәңгілікке кез жұмбақ. Ал оған керісінше қиын-қыстау жұлдызаралық сапарда жүріп, небір қатерлерді басынан еткеріп, дін-аман Жерге оралатындар да бар. Сондықтан да шығарып салушылардың негізгі тілектері екі жаққа да амандық. Осыны ойлаған ғарышкерлердің туыстары көпке дейін толқыды. Содан кейін ғарыш кемелерін ұшу сапарына дайын- дайтын орталықтағы арнайы үлкен залға келіп, жаңға ғана кез алдарынан өткен аттандыру сапарын бейнефильмнен қайталап керді. Оның езі де бір жұбаныш еді. Содан кейін ғарышкерлердің алыс-жақын туыстары бір бір бейнетаспадан алып өзді өзді елдеріне қайтты. Олардың қай қайсысының ендігі армандары да, ақ тілектері де жұлдызаралық сапарға аттанып кеткен алғы жігітпен осы Байқоңырда аман-есен қауышу

Ал бұл кезде кемедегілер өздеріне тиесілі жұмыстарына қызу кірісіп те кеткен. Олар оған дейін Жерді бақылап, неше қырынан суретке түсіріп алған. Байланысты да үзбеген. Айға жақындағанда алдарынан бірнеше ғарыш кемесі ұшып шығып, алапат «Ақлағылдың» жанармайын толықтырды. Кемелерінің бірін мұнымен түйістіріп, арнайы мамандар «Ақлағылдың» ішкі техникалық жағдайын тексерді, анау-мынау сыр бере бастаған жүйелеріне жөндеу жұмыстарын жүргізді. Бірақ олар кеменің ұшу жылдамдығына ешқандай да кедергі келтірген жоқ. Соңғы кездері сапар уақытын үнемдеу үшін жұлдызаралық кемеге жанармай құюдың осындай әдісі қолданатын болған. Бұрын кемелер жанармай толықтыру мен ішкі-сыртқы жүйелерін тексерту үшін Айға да, Нептун мен Плутонға да қонатын. Сөйтіп кеп уақыт жоғалтатын. Ал бұл әдістің ешбір кедергісі жоқ. Кемелердің бірі жаңағыдай түйіседі де, қашан тексеру, жөндеу жұмыстары біткенше бірге ұшады. Содан соң адам денесіне қонған шыбындай лып деп ұшып, өз бағытымен кете барады. Ол кемелер дегендері бір бір роботтық күрделі жүйе. Олар барлық әрекетті ойдағыдай жүзеге асырады. Олардың ішінде екі-үш ғарышкерден болады. Жаңағы істің бәрін де сондай кемелер мен ғарышкерлер атқарған еді.

Сөйтіп, сапар одан әрі қарай жалғаса берген. Бұл уақыттан ұтудың тамаша тәсілі де. Ал кемедегі алты жігіт ешқандай әбіржуді білмейді. Сол отырған орындарында отырып, тек кемені басқаруды реттейді. Анау- мынау қара жұмыстар мен тамақ жасау, дастархан жаю жұмыстары болса да кемеге алынған биороботгардың үлесінде. Күн жүйесінің кеңістік аумағы бүгінде жұлдызаралық кемелер үшін ауыл мен ауылдың арасындай ғана қашықтық. Кеме нағыз жылдамдығын алған кезде осы жүйедегі ғаламшарлар қара аспанға шашып тасталған ақ моншақтардай болып бытырап, кейін қарай лақтырылғандай, бірте-бірте бір уысқа жиналғандай көрініс беріп жатады. Кеме ішінде ондай көріністерді арнайы баяулатып көрсететін құрал болмаса, олардың қайсысының қай ғаламшар екенін ажы- рату да қиынға соғар еді. Кеме ішінде керіністерді баяуяатып керсететінғана емес, басқа да қажетті күрделі құралдар жеткілікті. Алыстағы жеке жулдыздар мен ғаламшарларға тікелей бақылау жүргізетін «Әл-Фараби» атты қуатты сыңардүрбі де орнатылған кемеде. Радио сыңардүрбісі тағы бар. Осындай ретпен жарақтандырылған алапат «Ақлағыл» жүлдызаралық кемесі Күн жүйесінен шыққан бетте жылдамдығын күшейте түсті.