3-карта 1. Көкірекаралықтың топографиялық анатомиясы (алдыңғы және артқы көкірекаралық мүшелері). Кеуде аралығы (лат. Mediastinum) - оң және сол жақ плевра қуыстары арасында орналасқан мүшелер кешені. Ол төс сүйегімен (алдыңғы) және омыртқамен (арқа) шектелген. Кеуде аралық мүшелер майлы тінмен қоршалған. Бүйірлерінде плевра қуыстары орналасқан. Жоғарыда кеуде қуысының жоғарғы саңылауына, төменде - диафрагмаға дейін созылады.
Кеуде аралығын алдыңғы және артқы деп бөлеміз. Себебі алдыңғы немесе артқы кеуде аралығында орналасқан ағзалардың патологиясының өз ерекшелігі бар.
Кеуде аралығының негізгі құрылымы - аорта доғасы - өрлемелі аортаның жалғасы. Ол екінші оң жақ стернокостальды буын деңгейінен басталады, алдыңғыдан артқа, оңнан солға қарай жүреді және IV кеуде омыртқасының денесі деңгейінде аяқталады.Қолқа доғасының бастапқы бөлігінің оң жағында жоғарғы қуыс вена орналасқан. Ол оң және сол жақ брахиоцефаликалық веналардың қосылуы нәтижесінде пайда болады.
Ары қарай келесі мына ағзалар орналасады:
Айырша без. Айырша бездің тамырлары , оның жоғарғы шетінде орналасады.Lig. thymus артында ірі иық-бас веналары (v. brachiocephalica dextra et sinistra) орналасқан.
V. brachiocephalica sinistra ішкі мойындырық венасы мен (v. jugularis interna) сол жақ бұғанаасты венаның (v. subclavia sinistra) қосылуынан құрылған. Ол оң жақ венаға қарағанда ұзынырақ. Қосылу орны сол жақ төс-бұғана буыны артында жатыр.Жоғарғы қуыс венасы (vena cava superior) articulatio sternocostalis деңгейінде екі иық — бас веналарының қосылуымен пайда болып, төстің оң қыры артымен төмен жүріп, II қабырғааралық деңгейінде перикард қуысына енеді.. Жоғарғы қуыс вена өрлейтін аорта мен медиастиналдық плевра арасында орналасып, өкпенің эластикалық жиырылуының әсерінен керіліп тұрады. Өрлейтін аорта ІІІ-ші қабырға аралықта, жүректің сол қарыншасынан шығады. ІІ-ш і қабырғаға дейін жоғары бағытталып, аорта доғасына өтеді.
Өкпе артериясының негізгі бағанасы перикард қуысында орналасқан. Өкпе артериясы оң жағында — өрлейтін аортамен шектелген, жоғарыда —артериялық байлам (lig. arteriosum) арқылы аорта доғасына қосылады. Одан кейінгі ағза-жүрек қабы және жүрек.
Жүректі, қоршаған ағзалармен топографиялық қатынасына сәйкес, оның келесі беттерін ажыратады : алдыңғы беті (facies anterior)— төс қабыргалық (sternocostalis), төменгі беті (facies inferior)— диафрагмалық (diaphragm atica), артқы беті (facies posterior) — омыртқалық (facies vertebralis). Сонымен қорытындылай келе кеуде аралық ағзаларына:
айырша без (thymus), жоғарғы қуыс венасы бұтақтарымен (v. Brachiocephalica dextra et. sinistra), жүрек (cor), жүрек ңабы (pericard), аорта (aorta), өкпе артериясы (a.pulmonalis), өкпе венасы (v.pulmonalis), көкет нерві (n.phrenicis) кеңірдек (trachea) және бронхтар (bronch) орналасады.
Келесі артқы кеуде аралық бөлігіне тоқталар болсақ: төмендейтін аортаның кеуде бөлігі, одан басталатын артқы қабырға аралық артериялар; — өңеш және онымен қатар жүрген кезбе нервтер; — кеуденің лимфатикалық өзегі; — сыңарсыз және жартылай сыңарлы веналар, оларға құятын қабырға аралық веналар; — симпатикалың бағанның кеуде бөлігі; — үлкен және кіші құрсақтық нервтер; — лимфа түйіндері жатады.
Артқы кеуде аралығының алдыңғы қабырғасы бронхоперикард мембранасының жоғарғы жағында, ал төменде перикардтың артқы беті орналасқан. Артқы кеуде аралығының қабырға артериялары омыртқаға жақын орналасқан, олардың сәл алдында оң жақтан v.azigos-қа ағатын қабырға аралық веналар орналасқан. ал сол жақта - v. hemiazygos.Барлық бұл түзілімдер фассиямен және париетальды плеврамен жабылған. Олардың алдында кеуде өзегі, төмен түсетін аорта және кезбе нервтері бар өңеш жатыр. Бұл формациялар артқы кеуде аралығы ұлпасымен қоршалған және оның алдыңғы қабырғасына жабысқан.
Төменге түсетін аорта жақын орналасқан,сол жақ медиастиналық плеврамен, ал өңешпен - оң жақ медиастиналық плеврамен байланысқан.