Казахстан республикасы бiлiм ж?Не ?Ылым министiрлiгi
Микроклимат параметрлерінің адамның әл-ауқатына әсері. Өндірістік жарықтандыру
жүктеу/скачать 1,21 Mb.
|
МГ еңбекті қорғау 2021
| Микроклимат параметрлерінің адамның әл-ауқатына әсері. Өндірістік жарықтандыру.
Метеорологиялық жағдайлар-бұл организмнің қоршаған ортамен жылу алмасуына және оның жылу жағдайына әсер ететін физикалық факторлардың жиынтығы. Өндірістік микроклиматтың қалыптасуына технологиялық процесс және аймақтың климаты айтарлықтай әсер етеді. Микроклимат көрсеткіштері: * температура (°C); * салыстырмалы ылғалдылық (%); * ауа қозғалысының жылдамдығы, м / с және барометрлік қысым Микроклимат параметрлері өзгерген кезде және әртүрлі ауырлықтағы жұмыстарды орындау кезінде адам ағзасының дене температурасын тұрақты ұстап тұру қабілеті терморегуляция деп аталады. Ол зат алмасуының өзгеруі (химиялық терморегуляция) мен жылу беру (физикалық терморегуляция) нәтижесінде жылу түзілу арасында белгілі бір арақатынас орнатуды қамтамасыз етеді. Адамдағы жылу алмасу процестеріндегі басты рөл конвекция, сәулелену, булану арқылы жүзеге асырылатын беттік тіндер арқылы жылу беруді реттеудің физиологиялық механизмдеріне жатады. Адам ағзасындағы физиологиялық процестердің қалыпты жүруі үшін шығарылған организм жылу қоршаған ортаға шығарылуы керек. Жұмыс орындарында микроклимат параметрлерін өлшеу үшін әртүрлі құрылғылар қолданылады. Атап айтқанда, анықтау үшін: - ауа температурасы мен ылғалдылығы-аспирациялық хрометрлер MB-4M, М-34, электротермометрлер, бұрылған шар термометрлері, психометрлер; – ауа қозғалысының жылдамдығы-анемометрлер (қанатты АСО-3, АП-1М, тостаған МС-13), ТЕРМОАНЕМОМЕТРЛЕР ТАМ-1, Цилиндрлік және шарлы кататермометрлер; - жылу сәулеленуі – актинометрлер( инспекторлық, ИМО-5), "Аргус3"радиометрі Микроклиматтық факторлардың адам ағзасына зиянды әсерін болдырмау және өндірістік үй-жайлардың жұмыс аймағында қалыпты еңбек жағдайларын жасау үшін ауа ортасының параметрлері СанПиН 2.2.4.548-96 "өндірістік үй-жайлардың микроклиматына қойылатын гигиеналық талаптар" және ГОСТ 12.1.005 -88 "жұмыс аймағының ауасы. Жалпы қауіпсіздік талаптары", олар зиянды заттардың ПДК белгілейді. Нормалар жыл мезгілін (жылы және суық) және орындалатын жұмыстардың ауырлығын (жеңіл, орташа ауырлықтағы, ауыр) ескере отырып, энергия шығыны деңгейі бойынша оңтайлы және рұқсат етілген шамалар түрінде жұмыс аймағы үшін ауа температурасын, оның салыстырмалы ылғалдылығын, ауа қозғалысының жылдамдығын, жылу сәулеленуінің қарқындылығын регламенттейді. Олар сондай-ақ микроклимат көрсеткіштерін өлшеу әдістерін және оларды бағалауды қамтиды. Адам ағзасына әсер ету дәрежесі бойынша зиянды заттар төрт сыныпқа бөлінеді: I –өте қауіпті (ПДК 0,1 мг/м3 дейін); II – жоғары қауіпті (ПДК 0,1 мг/м3 дейін ); III – орташа қауіпті (ПДК 1 – ден 10 мг/м3 дейін); IV-аз қауіпті (ПДК>10 мг/м3 ). Өнеркәсіптік кәсіпорындарды жобалау қолданыстағы санитарлық нормаларды ескере отырып жүргізіледі (СН және П РК 3.01 – 2002). Бұл ретте санитариялық-қорғаныш аймағының өлшемдері қабылданады. Кесте 6.1
Бір жұмысшыға өндірістік үй-жайдың көлемі кемінде 15 м3 және үй-жайдың биіктігі кемінде 3,2 м болған кезде ауданы кемінде 4,5 м3 деп қабылданады. Желдету Қалыпты метеорологиялық жағдайларды және жұмыс орындарындағы ауаның тазалығын қамтамасыз ету көбінесе дұрыс ұйымдастырылған желдету жүйесіне байланысты. Аэродинамика тұрғысынан желдету - бұл ҚР 04.02.05 - 2001 "жылыту желдеткіші, және кондиционерлеу" ҚНжЕ және МЕМСТ регламенттейтін ұйымдастырылған ауа алмасу. Табиғи және механикалық немесе жасанды желдетуді ажыратыңыз. Ауаның табиғи қозғалысы жылу және (немесе) жел қысымы есебінен қамтамасыз етіледі. Табиғи тартуды күшейту үшін арнайы құрылғылар қолданылады – дефлекторлар, желдету арналарының жоғарғы жағына орнатылған саптамалар (сурет.6.1) Сурет 6.1. Дефлектор Табиғи желдету ғимараттың сыртқы қоршауларының тығыздығы мен тесіктері (инфильтрация), желдеткіштер, ешқандай жүйесіз ашылатын терезелер арқылы ауа берілгенде ұйымдастырылмаған сипатқа ие болуы мүмкін; және егер ауа алмасу арнайы құрылғылардың (аэрация) көмегімен реттелсе, ұйымдастырылған сипатқа ие болады. Табиғи желдетудің кемшілігі-кіретін ауа бөлмеге алдын-ала тазартусыз және жылытусыз енгізіледі, ал шығарылатын ауа шығарындылардан тазартылмайды және қоршаған ортаны ластайды. Аэродинамикалық кеңістікті қамту бойынша жасанды желдету жергілікті және жалпы алмасу, ал ұйымдастыру тәсілі бойынша – сору, сору және сору-шығару болып бөлінеді. Жергілікті желдеткіштің ауа мөлшері (L, м3 /с) мынадай формула бойынша анықталады: L= S. Vэф , мұндағы S-аэродинамикалық ойықтың ауданы, м2 ; Vэф-бұл ойықтағы ауа қозғалысының тиімді жылдамдығы газдар мен будың уыттылығы мен құбылмалылығына байланысты 0,5-тен 1,5 м/с-қа дейін қабылданады). Жалпы алмасу желдеткішімен қажетті ауа көлемі мына формула бойынша болады: Q= с-1 мұндағы m-жұмыс үй-жайына уақыт бірлігінде бөлінетін зиянды заттардың массасы, мгс-1; Спр-ағынды ауадағы зиянды заттардың мөлшері, мг / м3 . Діріл-акустикалық факторлар Шу, ультрадыбыстық, инфрақызыл, діріл – жалпы сипатқа ие және серпімді ортаның толқын тәрізді таралатын механикалық тербелмелі қозғалысы, кездейсоқ, кездейсоқ сипатқа ие. Діріл Діріл-бұл машиналар жұмыс істеген кезде пайда болатын механикалық тербелмелі қозғалыс. Дірілдің себебі-теңгерілмеген қуат әсерлері. Дірілді сипаттайтын негізгі параметрлер: жиілік (Гц), ығысу амплитудасы (М), жылдамдық (м/с), үдеу (м/с2 ). Адамға әсер ету сипаты деңгейлермен, жиілік спектрімен, адамның физиологиялық қасиеттерімен анықталады. Дірілдің ең қауіпті жиілігі 6...9 Гц диапазонында болады, өйткені ол адамның ішкі мүшелерінің табиғи тербеліс жиілігімен, ең алдымен мидың a - ырғақтарымен сәйкес келеді, нәтижесінде резонанс пайда болады, бұл психикалық және органикалық бұзылуларға әкелуі мүмкін. Көру өткірлігінің ең үлкен бұзылуы 10... 25 Гц жиілік диапазонында дірілге ұшыраған кезде байқалады. онымен қатар, діріл технологиялық жабдықтар мен бақылау – өлшеу құралдары үшін де,құрылыс құрылымдары үшін де өте қауіпті, өйткені олар жабдық бөліктерінің тозуына, құрылымдардың деформациясына, құрылғылардың қызмет ету мерзімінің төмендеуіне және олардың дәлдігінің төмендеуіне әкеледі, бұл өз кезегінде төтенше жағдайларға әкелуі мүмкін. Шу Шу адам үшін пайдалы сигналдарды қабылдауға кедергі келтіретін кез-келген қажетсіз дыбыс деп аталады, яғни.бұл әртүрлі қарқындылық пен жиіліктегі дыбыстардың кездейсоқ тіркесімі. Адамның құлағы F жиілігі 16-дан 20000 Гц-ке дейінгі дыбысты қабылдайды (акустикалық дыбыстар). F< 16 Гц жиіліктегі адам естімейтін тербелістер инфрақызыл деп аталады, ал жиілігі 20 кГц – тен жоғары тербелістер ультрадыбыстық деп аталады. F< 16 Гц тербелісі есту арқылы емес, дірілдейтін денеге тиген кезде жанасу арқылы қабылданады. Құлақ 1000-нан 3000 Гц дейінгі жиілік диапазонындағы тербелістерге өте сезімтал. Шуды талдау кезінде спектр (дыбыстық жиілік диапазоны) 8 октавалық жолаққа бөлінеді (16-дан 20000 Гц-ке дейінгі жиіліктермен жақсы жұмыс істеу үшін), онда жоғарғы жиілік төменгі жиіліктен екі есе көп, яғни. 63;125;250;500;1000;2000;4000;8000. Өндірістік шудың сипаты оның көздерінің түріне байланысты: механикалық, соққы, аэрогидродинамикалық, жарылғыш. Уақыт сипаттамаларына сәйкес Шу тұрақты және тұрақты емес болып бөлінеді, олар өз кезегінде тербелмелі, үзіліссіз, импульсті болып бөлінеді. Адамдар үшін ең үлкен қауіп-тоналды жоғары жиілікті тұрақты емес Шу. Дыбыстық тербелістер келесі шамалармен сипатталады: - таралу жылдамдығы (м/с), (ауада - 334 м/с); - жиілігі (F, Гц); - дыбыстық қысым (Р, Па)-атмосфералық қысым мен дыбыс өрісінің берілген нүктесіндегі айырмашылық. Адамның құлағы F = 1000 Гц кезінде 2×10-5 Па дыбыс қысымымен шуды қабылдай алады, бұл есту шегі. 2×102 Па мәні ауырсынуға әкеледі және ауырсыну шегі деп аталады; - дыбыс қарқындылығы (I, Вт/м2) – дыбыс толқынының таралу бағытына қалыпты бет бірлігі арқылы уақыт бірлігіне өтетін дыбыс энергиясының ағыны. Есту шегіне сәйкес келетін дыбыс қарқындылығы 10 -12 Вт/ м2, ал ауырсыну шегіне сәйкес келетін-102 Вт/м2 . Адам еститін дыбыс қарқындылығы мен дыбыстық қысымның өзгеруі өте үлкен және сәйкесінше 1014 және 107 рет болғандықтан, мұндай сандармен жұмыс істеу өте ыңғайсыз, сондықтан тітіркену мен есту қабылдаудың шамамен логарифмдік байланысын ескеретін дыбыс қарқындылығы мен дыбыстық қысымның арнайы өлшеу жүйесі қабылданды, атап айтқанда логарифмдік бірліктердің шкаласы – децибелдер (дБ), онда I және P деңгейлері өлшенеді. ДБ - дағы дыбыс қысымының деңгейі мынадай формула бойынша айқындалады:: LР = 20 , мұндағы Р-орташа квадраттық қысым, Па; P0-2×10-5 Па-ға тең есту табалдырығындағы қысым. Шу қарқындылығының деңгейі мына формула бойынша анықталады: Li= 10 . Егер Li дыбыс қарқындылығының бірдей деңгейімен бірдей Шу көздерінің n болса, онда жиынтық шуl мынадай формула бойынша анықталады: L= Li+ 10 N тең болғанда:1;2;3;4;5;6;8;10;20;30 және 100 мәні 10 сәйкесінше қабылданады 0;3;5;6;7;8;9;10; 13; 15 және 20. Екі түрлі Шу көзі L1 және L2 болған кезде шудың жалпы деңгейін өрнектен анықтауға болады: Lсум. = L1 + ∆L, мұндағы L-шудың екі жалпы деңгейінің ең үлкені, дБ; ∆L = L1 - L2 – көз шуының айырмашылық функциясына қосымша (L1 >L2 кезінде ). L1 - L2 дБ айырмашылықтарының мәндерін 6.2 кестесінен алуға болады. Кестелер 6.2. L1 - L2 айырмашылықтарының мәні
Шу көздерінің екі санынан үлкен болған кезде қарқындылық деңгейлері кезекпен қосылады – ең үлкеннен кішіге дейін. Мысал: шу деңгейі 102,98 және 97 дБ болатын үш көзден жалпы шу деңгейін анықтау керек. Деңгейлердің бірінші айырмашылығын анықтаймыз: 102 - 98 = 4 дБ, бұл L1= L1-L2 = 1,6 дБ 9 қоспасына сәйкес келеді (6.2-кестені қараңыз), яғни 1 = 102+1,6= 103,6 дБ. Енді келесі деңгей айырмашылығын анықтаймыз L2= Lсум 1-L3 = 103,6-97 = 6,6 дБ, бұл L2 = 1 дБ (0,9 дБ) қоспасына сәйкес келеді, яғни Lсум 2 = Lсум 1+ L2= 103,6 + 1 = 104,6 дБ. Егер екі Шу көзінің деңгейлеріндегі айырмашылық 8 - 10 дБ-ден аспаса, онда аз дыбыс көзінің деңгейін ескермеуге болады, өйткені қосымша 1 дБ-ден аз болады. L1 дыбысының қарқындылығын және сфералық толқын ашық кеңістікте таралған кезде L2 дыбыстық қарқындылығының дыбыс көзінен қашықтығын білу: L2 = L1 – 20 Мысал; L1= 80дБ; z1 = 4м; z2 = 2 м, онда L1=80 – 20 = 74 дБ. Шу көздерінің бір уақытта жұмыс істеуі кезінде l(дБ) дыбыс қарқындылығының қажетті деңгейін өрнектен анықтауға болады: L = 10 мұндағы L1, L2,..., Ln-әр көз есептелген нүктеде шығаратын дыбыстық қысым деңгейлері немесе қарқындылық деңгейлері. Шу деңгейі елді мекендер үшін де, өндірістегі жұмыс орындары үшін де нормаланады. Шудан, инфрадыбыстан және ультрадыбыстан, дірілден және электромагниттік өрістерден қорғау. Шуды азайту үшін келесі әдістерді қолдануға болады: күрделі және жеке қорғаныс құралдары. Кешенді қорғаныс құралдарына сәулет-жоспарлау, акустикалық құралдар және ұйымдастырушылық-техникалық әдістер арқылы қол жеткізіледі (шудан қорғау құралдары мен әдістерін қараңыз). жүктеу/скачать 1,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|