Казахстан республикасыныњ
In medius res-Заттардың ішіне қара. (Латын мақалы.)
жүктеу/скачать 2,41 Mb.
|
| In medius res-Заттардың ішіне қара. (Латын мақалы.)
7 тарау. Рум құқығындағы заттардың ұғымы. 7.1. Заттардың ұғымы және зат түрлері. 7.2. Зат құқығы және иелену. 7.1. Заттардың ұғымы және зат түрлері. Рум жеке құқығының негiзi алдымен меншiк құқығында тұрады. Бұл ежелгi Румда ен толық және ең жақсы қарастырылған құқықтың түрi. Рум мемлекетiнде осындай меншiк құқығы болмаса бiздiң заманымызда нарықтық экономикалық кезеңде Рум құқығының ешбiр пайдасы болған жоқ едi, тек қана тарих жағынан қарамасақ. Меншiк құқығы тағы да ең құрмалас құқығы болып шыққан. Содан соң меншiк құқығының ал мында иелену құқығының және зат құқығының ұғымдарын түсунуiмiз керек. Ал заттың құқығының ұғымы заттардың ұғымынан шығады. Сонда заттар заттық құқықтың объектiсi болып шығады. Заттың иесi құқық бойынша талапты қорғаумен пайдаланады. Талап қоғауы осы жағдайда заттың талаптарынан шығатын. Румдықтар заттарды бiрнеше түрлерге айырған. Алдымен заттар денелi және денесiз болатын. Денелi - сезуге болатын заттар. Ал сезiлмейтiн заттарға кейбiр қатынастар және құқықтың түрлерi саналған. Мәселен мiндеттiлiктер, пайдалану құқықтар. Оларды қолмен ұстап сезуге болмайды, бiрақ сатуға, мұраға қалдыруға болады. Сезуге болатын заттарды - qune tungi possunt, сезiлмейтiндердi qune tungi nonpossunt деген. Екiншiден, заттар қозғалмайтын және қозғалатындарға бөлiнген (жылжымалы және жылжымалы емес). Қозғалмайтын жер бөлiмдерi, және жерде құрылған үйлер, тағы жерден айырылмайтын басқалар. Оларды res soli деп атаған. Жерден айрылатын, қозғалатып заттарды res mobili деген. Үшiншiден тек қана Рум құқығында болатын заттардың айырмашылығы res mancipi және res non mancipi болған. Res mancipi бойынша Ульпиан осылай деген: «Манципий заттарға Италиядағы жер бөлiмдерi, қандай үй болса, сондай жер бөлiмдерi және олардың құқықтары. Қандай жер болса, сондай құлдар мен жануарлар. Мысалы бұқа, жылқы, ешкiлер. Басқалар манциний заттар емес». Осы ұғымды анықтасақ келетiн заттар ең қымбат, шаруашылыққа келетiн заттар болған. Екiншiден, осындай қымбат заттарды сатып алу үшін ерекше Төртiншiден, заттар бөлiнетiн және бөлiнбейтiн заттарға айырылған. Одан әрi жұмсалатын және жұмсалынбайтын, жай және күрделi, тектi және негiзгi және көмекшi заттар түрлерi болатын. Бұлар бәрi де айналымдағы заттар болған - яғни осындай заттарда сатып алуға, сатуға, айырбастауға және мұраға қалдыруға болатын. Бiрақ та айналымда болмайтын да заттар болған. Бұл ауа, теңiздiң суы және көпшiлiктiң заттары: жолдар, көпiрлер, қаланың қабырғалары аландар моншалар, т.б. Шiркеудiң заттары да осындай айналдымда болмайды заттарға жатқан. Көпшiлiк заттарды res publica деген. Осыдан кеңеспен (көпшiлiкпен) биленетiн мемлекеттi республика деп атаған. Бiр иенiң құқық бойынша жиналған заттары мүлiк ретiнде аталған. Жоғарыда айтқандайғ мүлiктiң иесi тек paterfamilias болған. Балалар, әйелдер, басқа familia мүшелерi мүлiкке ие болуға құқығы болған жоқ. Заттарға немесе мүлiкке ие болу бұл заттың құқығының бiр түрi. Зат құқығының түрлерi иелiк құқығы, меншiктi құқығы және бөтен заттарға құқықтары болған. Каталог: fulltext -> buuk buuk -> Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі жүсіпов нартай қуандықҰЛЫ buuk -> Мамандыққа кіріспе «Музыкалық білім» buuk -> МӘШҺҮР – ЖҮсіптің лингвистикалық КӨЗҚарастары оқу құралы Павлодар Кереку buuk -> Кітаптану және кітап тарихы 050418 «Кітапханатану және библиография» buuk -> Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі buuk -> Психотерапия технологиялары buuk -> ДӘСТҮР – ДӘріс қазақ тілі пәнінен студенттерге арналған оқу құралы Павлодар Кереку 2010 Т. Х. Сматаев ДӘСТҮР – ДӘріс buuk -> Ашимбетова Р. Д. Журналистің тіл мәдениеті Оқу құралы 050504 «Журналистика» мамандығының студенттеріне арналған Павлодар жүктеу/скачать 2,41 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|