Казақстан республикасы білім және ғылым министрлігі



бет8/19
Дата20.06.2018
өлшемі1,58 Mb.
#43701
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19

Гибридті байланыстар . Элементтердің көпшілігі химиялық байланыс түзу үшін, энергетикалық күйі әр түрлі электрондарды пайдаланады. Мысалы, Ве, В, С атомдарының негізгі күйі мен қозған күйге көшкендегі сыртқы электрондық қабатының формулалары: Ве ... 2 s2 2p  Ве* ... 2 s1 2p1 ; В ... 2s2 2p1  B* 2s1 2p2; С ...2s2 2p2  C* …2s12p3 . Бұл электрондар әр күйде болғандықтан, олардың электрон бұлттары (орбитальдары) да әр түрлі, бірақ бұл жалқы электрондар басқа реакцияласатын атомдардың электрондарымен қосақтасып жаңа орбиталь түзгенде бір-біріне әсерінен алғашқы орбитальдардың пішіні өзгеріп, жаңа, бірақ барлығы бір түрлі орбитальдар түзеді.Осы өзгерісті гибридизация деп атайды. Гибридизация нәтижесінде түзілген химиялық байланыс берігірек болады, әр молекуладағы электрон тығыздығы симметриялы орналасқандықтан жалпы энергия ұтымы болады, сондықтан энергетикалық жағынан тиімді. sp - гибридтелу бериллий, мырыш, кадмий, сынап сияқты элементтер галогенидтер түзгенде байқалады, арасындағы бұрыш 180 болады. sp2 - гибридтелу бор қосылыстарында болады, байланыстар бір жазықтың бетінде үш жаққа бағытталған, арасындағы бұрышы 120 болады, ал sp3 - гибридтелуді СН4 молекуласында, түзілетін төрт гибрид бұлт кеңістікте симметриялы түрде орналасып, тетраэдрдың төрт ұшына қарай бағытталады, арасындағы бұрыш 109 тең .

Түзілген молекуланың ішінде ортақ электрон жұбының орналасу симметриясына байланысты ковалентті байланыстың екі түрі: полярлы (полюсті) және полярсыз (полюссіз), яғни таза ковалентті, байланыс болады. Полярсыз молекулаларда электрон жұптары ядролар арасында симметриялы орналасады: НН, СІСІ, ал полярлы молекулаларда ядроаралық электрондық тығыздық электртерістігі жоғарырақ атомға қарай ығысады: Н СІ, Н О Н. Зарядтардың ауырлық орталығы (+) және (-) сәйкес келмейді , екі мәндері бірдей, бірақ зарядтар белгісі қарама-қарсы жүйе (электр диполі) пайда болады: + және - , бұл зарядтардың ара қатынасы диполь ұзындығы l деп аталады. Байланыстың полярлылығының дәрежесін дипольдың электр моментінің мәнімен анықтайды ():  = q I. q – электрон заряды, мәні 1,6010-19 Кл.

Тәжірибе арқылы дипольдың электр моментін анықтап, сол мән бойынша диполь ұзындығын табады: l =  / q.

Диполь моменті – векторлық шама, яғни бағыттылығымен сипатталады (шартты түрде оң зарядтан теріс зарядқа қарай).

Ковалентті байланыстың поляризациялануы - сыртқы электр өрісі әсерінен полярлы болу қабілеттілігі.

Ионды байланыс. Ядроаралық электрон тығыздығы электртерістігі жоғары атомға қарай толық ығызса, диполь ұзындығы байланыс ұзындығына тең болады: l = d , сонда атомдар оң және теріс зарядты иондарға айналады, олардың араларында электростатикалық тартылу күші пайда болады. Осындай байланысты ионды деп атайды. Полярлылық дәрежесі не байланыс иондылығы ( і ) мына қатынаспен l/d анықталады: шеткі мәндері 0 мен 1 арасында, яғни таза ковалентті және таза ионды. Көп жағдайда ортадағы мәнде болады, мысалы, НСІ үшін d = 0.128 нм және l = 0,0225нм, сонда і = l/d = 0,0225/0,1280 = 0,18(0,2) . Сонымен, Н- СІ байланыс иондығы 20% ( 18%) , атомдардың эффективті заряды : +0,2 және -0,2.

Атомдар жұбы үшін электртерістік (ЭТ) мәндерінің айырымы , диполь ұзындығы және эффективті зарядтар мәні көп болған сайын , байланыс иондығы да көп болады. Толық, яғни 100% электрондық тығыздықтың ығысуы болмайды, себебі иондардың өзара поляризациясы әсер етеді, ең көп иондылық сілтілік металдардың галогандермен қосылыстарында.

Ионды байланыстың (ковалентті байланыстан айырмашылығы) 1) кесімді бағыты жоқ, ионды қосылыстарда иондарды шар тәрізді деп , олардың күш өрісі кеңістікте барлық жаққа біркелкі тараған деп , әрбір ион қарсы мәнді ионды қай жағынан келсе де өзіне тартып ала береді деп қарауға болады;

2) қанықпаған, қарсы мәнді екі ион кездескенде олардың күш өрістері бірін-бірі толығымен қанықтырмайды, сондықтан ол иондардың бос бағыттарының , қарсы мәнді басқа иондарды өзіне тарту қабілеті болады.



Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :

Ковалентті, ионды, металдық байланыстар; Ковалентті байланыстың қасиеттері: қанығу, бағытталу; поляризациялану. Ионды байланыстың қасиеттерін: қанықпау, бағытталмау; Донорлы-акцепторлы механизм; Валенттілік байланыс теориясы мен молекулярлық байланыс теориясы туралы түсініктерді білу қажет.
Өзін- өзі тексеру сұрақтары:
1.Химиялық байланыстың түзілу механизмдері;

2.Ковалентті байланыс, қасиеттері;

3.Иондық байланыс, қасиеттері;

4.Сутектік байланыс, оның тірі табиғаттағы ролі.

5.Химиялық байланыстың сандық сипаттамаларын - байланыс энергиясы, байланыс ұзындығы, валенттілік бұрышы, байланыс реті - мысалдармен түсіндіру керек;

6.Химиялық байланыстың негізгі типтерін көрсетіп, -, - байланыстарды мысалдар арқылы түсіндіру керек.


Осы тақырып бойынша көрсетілген әдебиеттердің мына беттерін оқу керек:

1.Омаров Т.Т., Танашева М.Р. Бейорганикалық химия.Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2008. 442--445 беттер.

2.Кулажанов К.С., Сулейменова М.Ш. Неорганическая химия. Учебник для студентов специальностей 5В072700 и 5В072800, обучающихся по кредитной технологии/ Алматы: 2012. 201-209 стр.

3.Кабдулкаримова К.К., Омарова Н.М.,Абекова Р.С. Жалпы химия курсы бойынша есептер мен жаттығулар. – Семей,2012 – 67-69 беттер.

Комплексті қосылыстардың құрлысы. Комплексті қосылыстардың жіктелуі және номенклатурасы

Комплексті қосылыстардың диссоциациясы , тұрақсыздық константасы
Коваленттік не иондық байланыс арқылы атомдардан молекулалық қосылыс түзілсе, олар бірінші ретті деп аталады. Бірінші ретті қосылыстардың электронейтрал молекулаларының өзара әрекеттесуінен түзілген көптеген қосылыстар болады. Оларды жоғары ретті молекулалар немесе комплексті қосылыстар деп атайды:

NH3 + HCl → NH3•HCl → NH4Cl

Комплекс қосылыстағы химиялық байланыстың түзілу механизмін қарастырып, комплекс қосылысқа анықтама беруге болады. Мысалы: NH4Cl молекуласы қалай түзіледі

Барлық комплекс қосылыстарда донорлы-акцепторлы (д.-а.) байланыс болады. Комплексті қосылыстар дегеніміз донорлы-акцепторлы байланыс арқылы түзілетін жоғарғы ретті қосылыстар.

Комплексті қосылыстарда:

1.Комплекс түзуші, олар көбінесе оң зарядталған металл иондары болады, көбінесе d-элементтері жатады.

2.Комплекс түзушінің маңайында лигандтар орналасады, олар теріс зарядталған аниондар немесе электронейтрал молекулалар.

3.Лигандтар саны координациялық сан деп аталады.

4.Комплекс түзуші мен лигандтар комплексті қосылыстарының ішкі сферасын түзеді, ол квадрат жақшаға алынады.

5.Ішкі сфераға кірмеген иондар сыртқы сфераны құрайды.

2. Катионды комплексті қосылысты атағанда, алдымен катионның, одан соң анионның атын атайды. Ішкі сферада лигандалар түрінде электронейтрал молекулалар болса, олардың аттарын өзгеріссіз атайды. Мысалы: С6Н6- бензол, С2Н4- этилен, N2Н4- гидразин, Н2О- аква, NН3-аммин. Саны бірнешеу болса, олардың санын грек тілінде көрсетеді: 2-ди, 3-три, 4-тетра, 5-пента, 6-гекса, 7-гепта, 8-окта. Ішкі сфераға кіретін анион- лигандтарының аттарын атау үшін олардың әрқайсысының аттарына «О» жұрнағы қосылып айтылады. Мысалы, бромо-Br-, О2—оксо, N3—нитридо, ОНгидроксо, СNциано, СО32—карбонато, РО43—фосфато, S2O32--тиосульфато, С2О42—оксалато т.б.

Осыдан кейін комплекс түзушінің атын ілік септігінде атап, оның атынан кейін рим сандарымен жақша ішінде комплекс түзушінің зарядын көрсетеді. Ең соңында сыртқы сфераның анионның атына «ы» деген жалғау қосып айтылады.

[Ag(NH3)2]Cl- диаммин күміс (І) хлориді;

[Cu(H2O)4]SO4∙H2O- тетрааква мыс (ІІ) сульфат гидраты;

[Pt(H2O)(NH3)2OH]NO3- гидроксодиамминаква платина (ІV) нитраты;

[Ru(SO2)(NH3)4Cl]Cl- хлоротетраммин күкірт диоксид рутений (ІІ) хлориді.



Құрамында комплексті анионы болатын қосылысты былай атайды: алдымен сыртқы сферасының катионының атын ілік септікте айтады. Бұдан соң жоғарғы айтылған ретімен лигандтардың атын атайды. Комплекс түзушінің латын атына «аты» деген жұрнақ қосады.

K[Ag(CN)2]- калий дицианоаргентаты (ІІ);

Na3[Co(NO2)6]- натрий гексанитрокобальтаты (ІІ);

K3[Ni(NO)2(S2O3)2]- калий дитиосульфатодинитрозилникеляты (ІІ).



Сыртқы сферасы жоқ нейтрал комплекстерінің аттарын атау үшін алдымен лигандтардың аты, онан кейін атау септігіндегі комплекс түзушінің қазақша аты келтіріледі де, оның тотығу дәрежесі көрсетілмейді.

[Co(NH3)3Cl]- трихлоротриаммин кобальт;

[Ru(H2O)(NH3)4SO3]- сульфиттетраамминаква рутений.

Комплексті қосылыстардың диссоциациясы.Тұрақсыздық константасы.

Комплексті қосылыстардың сыртқы және ішкі сфераларының арасындағы байланыстар иондық болғандықтан, суда еріткенде, олар комплексті ион мен қарапайым сыртқы сфераның иондарына ыдырайды:

[Ag(NH3)2]Cl→ [Ag(NH3)2]+ + Cl-

K[Ag(CN)2] → K+ + [Ag(CN)2]-

Түзілген комплексті иондар өте аз мөлшерде өздерінің құрамына кіретін бөлшектерге (иондарға, молекулаларға) ыдырайды.

[Ag(NH3)2]+ ↔ Ag+ + 2NH3

[Ag(CN)2]- ↔ Ag+ + 2CN-

Комплексті иондардың диссоциациясы аз мөлшерде жүретін қайтымды процесс болғандықтан оларға массалар әсерлесу заңын қолдануға болады және процестер сан жағынан диссоциация константасы арқылы анықталады:

Кт.з.= ([Ag+]∙[NH3]2)/[Ag(NH3)2]+ =6,8∙10-8

Кт.з. = ([Ag+]∙[CN-]2)/[Ag(CN)2]- =1,0∙10-21

Келтірілген комплекс иондарының диссоциациялану константаларын тұрақсыздық константасы Кт.з. деп атайды. Тұрақсыздық константаларының сандық мәндері комплексті иондардың тұрақтылығын немесе беріктігін көрсетеді. Кт.з. пайдаланып, комплексті қосылыстың арасындағы реакция қай бағытта жүретінін анықтауға болады.

Осы дәріс материалымен танысқан соң, мына мағлұматтарды :

Ішкі, сыртқы сфералар; комплекс түзгіш, лигандалар, дентаттылық, тұрақсыздық константасы ұғымдарын және комплексті қосылыстардың қолданылу облысын білу керек.
Өзін- өзі тексеру сұрақтары:

1.Комплекс түзуші заттың тотығу дәрежесі мен координациялық санын көрсетіңдер. Комплекс қосылыстарды атаңдар: K[AuBr4], K2[Cd(CN)4], [Pt(NH3)2Cl2], K[Cr(SO4)2], Na3[Ag(S2O3)2]. Комплекс қосылыстың диссоциацияларын жазыңдар.

2.Комплекс қосылыстар жазып, оларды атаңдар: PtCl4∙6NH3, PtCl4∙5NH3, PtCl4∙∙4NH3, Co(NO3)3∙6NH3, Co(NO2)3∙KNO2∙2NH3.

3.Қай негіз күштірек: [Cu(NH3)4](OH)2 не Cu(OH)2 ме?

4.Қай комплекс ион тұрақтырақ: [Zn(NH3)4]2+ не [Cd(NH3)4]2+?

[Co(NH3)4]2+ не [Co(NH3)4]3+?



Осы тақырып бойынша көрсетілген әдебиеттердің мына беттерін оқу керек:

1.Омаров Т.Т., Танашева М.Р. Бейорганикалық химия.Алматы: ЖШС РПБК «Дәуір», 2008. 442--445 беттер.

2.Кулажанов К.С., Сулейменова М.Ш. Неорганическая химия. Учебник для студентов специальностей 5В072700 и 5В072800, обучающихся по кредитной технологии/ Алматы: 2012. 201-209 стр.

3.Кабдулкаримова К.К., Омарова Н.М.,Абекова Р.С. Жалпы химия курсы бойынша есептер мен жаттығулар. – Семей,2012 – 67-69 беттер.

Модуль 7. Элементтер химиясы

7.1 Металдардың жалпы қасиеттері;

7.2 Бейметалдардың жалпы қасиеттері
Металдардың жалпы қасиеттері

Дәрістер 23-26. ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ s және d – ЭЛЕМЕНТТЕРІ
Химиялық элементтерді оқығанда олардың периодтық жүйедегі жалпы сипаттамаларын, жай қосылыстарының құрылысын, олардың алыну жолдарын, элементтер қосылыстарының қышқылдық-негіздік және тотығу-тотықсыздану қасиеттерін оқумен қатар, элементтердің табиғатта таралу формалары мен адам өміріне қолданылуын, қатынасын қарау керек.

Адам ағзасында периодтық жүйенің 70-ке жуық элементі табылған. Мына 6 элемент: С, О, Н, N, P, S- ағза массасының 97,4% құрайды. Тірі заттағы химиялық элементтердің мөлшеріне байланысты оларды макро- және микроэлементтер деп бөлуге болады. Макроэлементтерге С, О, Н, N жатады. Бұлардың үлесіне тірі зат массасының 96% және І, Сl, Fe, N, Mo, Cu, Co, Zn (1% массасының) жатады.

Биологиялық неғұрлым керек металдарға (биометалдарға) мына 10 элемент: К, Nа, Са, Мg, Fe, Cu, Co, Mn, Zn, Mo; бейметалдардан О, Н, S, С, N, Р, Сl, І жатады.
ПЕРИОДТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ s – ЭЛЕМЕНТТЕРІ
ІА элементтерінің жалпы сипаттамалары. Элементтердің физикалық және химиялық қасиеттері . Оксидтері, гидроксидтері, алу, қасиеттері
I топтағы I A және I В топша элементтері бір- бірінен химиялық қасиеттері бойынша айырмашылықтары үлкен. . I A топшадағы Li элементі қалған сілтілік металлдардан бөлектeу. Ол Mg-мен диагоналдық ұқсастықта (Диагоналдық ұқсастық Na мен Ca арасында да бар). Э-1е-→Э+

J( иондану энергиясы),эВ :

5,39; 5,14; 4,34; 4,18; 3,89 Li ; Na; K ; Re ; Cs 3Li )2 )1 1s22s12p p-орбиталда электрондар жоқ, соңдықтан басқа I A топша элементтерінен айырмашылықта. Бұл элементтердің тотығу дәрежелері +1. Тек Li ғана комплекс түзгіш қасиет көрсетеді. Осы қасиеті бойынша оның электродтық потенциалы -3,02 в екендігі түсіндіріледі, яғни литийдің аква қосылысы [Li(H2O)4]+ өте берік. Li+ - литий катионы гидратациясының энтальпиясы жоғары (ΔН0298= -468,6 кДж/моль). Оттегімен тотыққанда тек литий Li2О түзеді, ал қалған I A топша металдары пероксидтер, супероксидтертер түзеді. Ауада тотыққанда тек литий оксидімен қатар, нитридін де (Li3N) түзеді. Тек литийдің ғана фториді, карбонаты, фосфаты суда нашар ериді. Тек Li магний сияқты литийорганикалық қосылыс түзеді.

Кездесу, алу. Жер қыртысында литий мөлшері 3,4х 10-3% , көптеген минералдарда, көмірде, теңіз суында, тірі ағзалар мен өсімдік құрамында кездеседі. Өңдірістік минералы LiAl[Si2O6]- полисиликат, сподумен .

Аса таза литийді балқымасының электролизінен алады:

LiCl балқыма эл-з Li+СІ2. Сонымен бірге оны сподуменнен немесе оксидінен АІ (Si) тотықсыздандырғыштарын қолданып алады.

Физикалық және химиялық қасиеттері : ақ жылтыр металл, ауада Li2О мен Li3N қабаттарымен жабылып тұрады, сұр түсті болады. Ең жеңіл металл, жұмсақ, иілгіш, 00С температурада ρ=0, 54 г/см3. I A металлдары ішіндегі қайнау және балқу температурасы ең жоғары: 1327 0С және 180,50С. Химиялық активтігі I A металлдар ішіндегі ең төмені, себебі 2s1 электроны ядроға жақын, соңдықтан берік байланысқан. Литийдің суда еру реакциясы 2Li +2H2O→2LiOH+H2 баяу жүреді. Li +O2(N2)→бөлмеt0 Li2O, Li3N түзіледі.Температура 2000C – ден жоғары болса, жанады. Галогендермен, сутегімен, күкіртпен бөлме температурасында әрекеттесіп, стехиометриялық қосылыстар түзеді: Li +Г2→ LiГ; Li +H2, S → LiH2, Li2S.

Қосылыстары: Li2O –ионды байланыс,ол негіздік оксид. Литий оксиді суда жақсы ериді, қышқылдармен әрекеттеседі:

Li2O+қышқыл→ тұз +су; Li2O+ H2O→2 LiOH ; Li2O+қышқылдық оксидтер → тұз түзіледі: Li2O+СО2 → Li2СО3 ;

Карбонатын, нитратын ( құрғақ сутегі қатысында), гидроксидін айырып, литий оксидін алуға болады: Li2СО3 → Li2O+СО2 ; 2LiNO3Н2газ Li2O+ 2NH3+H2O; LiOH – түссіз кристалл зат,күшті негіз, басқа I A металдарының гидроксидтерінен айырмашылығы ол 6000 айрылады: 2 LiOH→ Li2O+H2O ; IB топшаның ЭОН гидроксидтеріне ұқсас:

CuOH→ t0 Cu2O+H2O; AgOH→ t0 Ag2O+ H2O ; LiOH литий хлориді ерітіндісін электролиздеп алады: 2H2O + 2LiCl(ерітінді)→эл-з 2LiOH + H2 + Cl2 ; Галогенидтер LiF→ LiCl→LiBr→LiJ. Балқу температуралары ( Тб ) осы қатар бойынша → азаяды, олай болса, химиялық байланыс беріктігі де азаяды. LiF –дың Тб (8700С) жоғарылығы энтальпиясының жоғарылылығынан ΔН(-612 кДж/моль) және ЭТF мәнінің үлкендігінің және атомдарының мөлшерлерінің (өлшемінің) кішілігінің әсері. LiF суда аз ериді, кристаллогидрат түзбейді, қалғандары суда ериді, көптеген кристаллогидраттар түзеді.

2Li+H2балқытып 2LiH 2 LiH+2H2O → H2 + 2LiOH

6Li+N2 t0 2Li3N 2 LiH+ O2 → Li2O + H2O

Li+C→ t0 Li2C2 Li3N +3 H2O →3 LiOH + NH3

2Li+S→ t0 Li2S Li2S+ H2O ↔ LiOH + LiHS

3Li+P→ t0 Li3P Li3P+ H2O ↔ 3 LiOH + PH3
Тұздары: 2 LiNO3→Li2O+ 2NО2+1/2O2, ал басқа сілтілік металдар нитраттары былай айрылады: 2МеNO3→2MeNO2+O2.

Li2СО3 – суда ерімейді, басқа ІА металдардың карбонаттары Ме2СО3 – ериді.



Қолдану: 63Li +10n=31H + 42He – тек осы реакция арқылы тритий алынады.

LiOH- сілтілік аккумуляторларда қолданылады. LiF-оптикалық құралдарда қолданылады.



Сілтілік металлдар
Кездесу. Жер қыртысында Na-2,64%; K-2,6%; Rb-1,5х10-2%; Cs-3,7х10-4% кездеседі. Активтіктері жоғары, себебі радиустары үлкен, иондану энегиялары аз. Na, K- силикат минералдарының құрамына кіреді. NaCl – тас тұз, Na2SO410H2O – мирабилит. KClNaCl –сильвинит; KClMgCl26H2O – карналлит.

Алу: Бұл элементтерді хлоридтерінің балқымасын электролиздеп алады: 2MeClбалқыма эл-з Cl2+2Me . Рубидий мен цезийді көбінесе хлоридтерінен кальциймен вакуум-термиялық тотықсыздандырып алады: Rb(CsCl)+Ca→ CaCl2+Rb(Cs). Физикалық және химиялық қасиеттері : Сілтілік металдардың булары түсті: Na – сары, К – күлгін, Rb – қызыл, Cs – көгілдір. ρ(Rb)~1,52 г/см3 ; ρ(Cs)~1,89 г/см3 ; ρ(Na)~0,97 г/см3 ; ρ(K)~0,86 г/см3 Ме+ауа→Na2O, K2O оксидтер түзсе, Rb2O2, Cs2O2 пероксидтер түзеді. ІА топша металдарының суда еруі: Na+ H2O→ бұрқылдап жүреді; K+ H2O→ қопарылыспен жүрсе, Rb, Cs+ H2O→ жанады. Гидроксидтері түзіледі. Na, K керосин астында; Rb,Cs- вакуумдалған ампулада сақталады. Оттегіде жанады: Ме+ O2 → Na2O2 ; қалғандары МеO2 – надпероксидтер түзеді. Галогендермен, күкіртпен, сутегімен стехиометриялық қосылыстар түзеді: Ме+Г2, S,Н2 → МеГ, Ме2S, МеН.

Қосылыстары: 2О→ t0 4Э+О2 ; Э2О2 t0 айрылмайды. Э2О2 +2Э→2Э2О Э2О+Н2О→2ЭОН, кристалдар, суда жақсы ериді. 2Н2О+2МеCl2 эл-з 2MeOH + Cl2 + H2 MeOH - ең күшті негіздер-сілтілер. МеГ- ең ионды қосылыстар. 2Me+Н2→2MeН - күшті тотықсыздандырғыштар, суда ериді: 2МеН + 2H2O → 2MeOH + H2 ; 2Me+S→ Me2S ; Суда гидролизге ұшырайды: Me2S+Н2О ↔ MeНS + MеOН. Ауада натрий сульфидтері тиосульфидтерге дейін тотығады:

2 Na2S+2О2 2О = Na2S2O3+2NaOH ; Сілтілік металдар полисульфидтер де түзеді:

2 Me+2S→ Me2S2-полисульфидтер. Нитридтер азот атмосферасында электр разряды әсерімен түзіледі: 6 Me+N2 t0 2 Me3N; Суда гидролизге ұшырайды: Me3N+3Н2О↔3 MеOН+NH3 ; Фосформен әрекеттесіп, фосфидтер түзеді: Me+P→Me3P ; Тұздары: MeNO3, Me2CO3, Me2SO4 -табиғатта кездеседі, Na2CO3 – химия өңдірісінің негізгі қосылысы, оны аммиакты әдіспен алады: NaCl(конц.ерітінді) + NH3(газ)+CO2+H2O→NaHCO3+NH4Cl, гидрокарбонатты қақтап, карбонат алады: 2NaHCO3→Na2CO3+CO2+H2O ; K2CO3-поташ , табиғи КСІ- дан және өсімдік жапырақтарының күлінен алады.

Қолданылу: Rb, Cs - фотоэлементтерде қолданады. Na2CO3 – шыны өңдірісінде. NaHCO3- тамақ өңдірісінде, медицинада; NaNO3 – тыңайтқыш ретінде, тамақ өңдірісінде , NaCl – тамақ өңдірісінде және Na2CO3 алуға,

KNO3-тыңайтқыш (К,N2 ), оқ-дәрі алуға ; 2Na2O2 (K2O2)+2CO2=2Э2СО32 реакциясы арқылы регенерация О2 (су асты қайықтарда, ұшатын аппаратураларда оттегіні алады).



Қайталауға және өздік бақылауға арналған сұрақтар :

1.Жалпы сипаттамалары ;

2.Литийдің басқа сілтілік металдардан айырмашылығын көрсететін теңдеулер;

3. Табиғатта кездесуі, алу, қасиеттері;

4. Оксидтері, гидроксидтері, алу, қасиеттері, қолданылуы;

5. Тұздары, алу, қасиеттері, тұздарының гидролиз теңдеулері .


II A топша элементтері. Жалпы сипаттамалары Берилий қосылыстарының қасиеттері, оксидтері, гидроксидтері. Сілтілік-жер металдары, қасиеттері, алу, қолданылуы
Периодтық жүйенің екінші тобының негізгі топша элементттерінің сыртқы электрондық конфигурациясы ns2 .

4 Be )2 )2 1s22s22p, химиялық реакция кезінде оның 2s2 орбитасындағы бір электрон 2p орбитасына промотталады (электронның басқа орбитаға өтуі) сонда максимал коваленттілік –IV болады: 2 байланыс алмасу механизмі бойынша, 2 -донорлы-акцепторлық механизм бойынша түзіледі. Be→Al диагоналдық ұқсастық бар.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет