- Ол кезде Қазақстанда қанша мал басы бар еді? - 1929 жылдың 1 қаңтарына қарайғы статистикалық дерекке сәйкес, Қазақстанда 44 миллион 723 мың 200 бас мал болған, мал дайындау жоспары – 156 200 бас. 1930 жылы – 29 миллион 549 200 бас мал болса, мемлекетке 2 миллион 718 мың 857 бас мал өткізу жоспарланған. 1931 жылғы дерекке сәйкес, 8 миллион 612 800 бас қалыпты, жоспар – 4 898 011 бас. Ал 1932 жылдың соңында қалғаны – 3 миллион 500 мың бас мал.
Осы ретте айта кетерлігі, ғұлама ғалым, академик Әлкей Марғұлан ағамыз тарих институтында жұмыс істеген кезде қолы қалт еткенде бізден хал-жағдай сұрайтын. Сонда «Әлкей аға, 1930 жылға дейін Қазақстанда мал басы 45 миллиондай болған дейді, сол рас па?» деген сұрағымызға «оған тағы 15 млн мал басын қос» дейтін. Себебі, Арал, Қарсақбай, басқа да шалғай жерлерде салықтан жасырылған немесе есепке енбей қалған қыруар мал бар дейді. Міне, сонда 1929 жылға дейінгі ресми есепке енген 45 миллионға жуық малдан 1934 жылдың 1 қаңтарында 3,5 миллион мал қалған! Бүкіл ел құрығын құшақтап қалды деген сөз. «Жаным – арымның садағасы, малым – жанымның садағасы» деп ар-намыспен өмір сүретін, амандасқанда мал мен жанның амандығын қосып сұрайтын халықтың жағдайы осындай еді сол кезде. КСРО билігі Қазақстанға таусылмайтын азық-түлік көзі бар аймақ ретінде қарады. Сауда және жабдықтау халық комиссариаты (Анастас Микоян басқарған) жыл сайын жоспар жасайды, Қазақстанға міндетті түрде ең көп мал басын өткізу тапсырылады. Микоянның өзі 1931 жылы қаңтардың аяғында Алматыға келеді. Жергілікті басшылыққа «1931 жылғы Қазақстанның мемлекетке өткізетін мал басының 70 пайызын осы қыста (ет бүлінбейтін кезде) тапсырыңдар» деп нұсқау береді. «Шаш ал десе бас алатын» шолақ белсенділерді айдап салып, елдің қолындағы малды күшпен тартып алады. Негізі, ол кезде мемлекетке алған мал басы үшін өтем ретінде азын-аулақ ақша төленген. Бірақ қазақтарға сол ақшаны да бермепті.
1931 жылы А.Микоян Алматыға сол тапсырмамен тағы келеді. Қазақстанда ол кезде егін көп емес, негізінен мал шаруашылығымен айналысады. Соның өзінде Қазақстанды 1929 жылдан бастап жыл сайын 52 млн пұт астық өткізуге мәжбүрлеп отырған. Тіпті анау ашаршылық шегіне жетіп, халық жаппай қырылып жатқан 1932 жылы 42 млн 300 мың пұт астық тапсыру міндеттелген.
