Клара Қабылғазина
жүктеу/скачать 2,41 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіршілік.pdf
| Клара Қабылғазина
жүршi, үйге барайық, үйде ұйықтайықшы... Мама, мен қорқамын... Менi бiреу алып кетедi ғой... тұршы...» Ал, оның тұрмақ түгiлi, көзiн ашып, кiрпiгiн қимылдатар шамасы жоқ. Аздан кейiн жылап-жылап көз жасы таусылған соң жұлқылап, сүйремекшi болады. Бiрақ жетi жасар баланың шамасы неменеге келсiн... Алматының ақ жаңбыры бiрнеше күн бойы сiркiреп-сiркiреп тиылған болатын. Тоқталған, шалшық суларды ертемен тұра сап, кешiп ойнап жүрген Мәлiктi тағы кездестiрiп қалдым. – Неғып ерте тұрдың? Ұйықтамадың ба? – дедiм. – Ұйқым келмейдi... үйге де барғым келмейдi... Сұмдық-ай... Қаршадай сәбидiң көзiнiң айналасына да әжiм түседi екен-ау... Талайдан берi күтiм көрмеген баланың үстi-басынан күлiмсi иiс шығады. Жұрегiм шым ете қалды. «Осы жақын күндерi бұл бала- ны күштеп балалар үйiне тапсыруға кiрiспесек болмас», – деген ой ұшқыны тағы жалт еттi. Анау топ-топ болып жүрген балаларға да қосыла алмайды бұл. Мәлік балаларға жақындаса-ақ олар бұдан қаша жөнеледi, тiптi бол- маса келекелеп: «Алқаш, алқаш, алқаштың, ішкіштің баласы» деп бiрi- гiп айқайласады. Шарасыздықтан отырып, отырып бұл ұйықтап кетедi. Есi кiрiп, етегiн жабуға шамасы келсе, анасы тұрып, тәлтiректеп, үйге бет алады. Шамасы келмесе сол жатқаннан мол жатады. Өткен- кеткендердiң бiрi балағаттап, бiреуi теуiп те кетедi. Әйтеуiр, мұның ұғымынша, Мәлiктi емес, мамасын кiнәлайды. «Өй, ұятсыз неме!» деп теппек болып, аяғын көтере берген бөгде ағаның аяғына жабы- сып, ұстай алғаны бар... бiрде. Есесiне таяқ мұның өзiне тидi ұзақ жылады, егiлiп жылады... Не себептi анасы екеуiнiң осындай күйге түскендiктерiн ұға алмай дал болады. Бөгде бiреуден жеген таяғына емес-ау, сәби жүрек тағдырдың таяғының ащылығына жылады. Қарны да ашып, бiр ыстық тамақ жегiсi келдi. Көршiлерi, Арманның шешесi, бiр жақсы тәтей. Анада, екi-үш рет бұны шақырып алып, маңдайынан сипап: «Айналайын-ай... сенiң жазығың жоқ қой... ана құдай атқан, Айжан ғой жазықты. Сенi мәпелеп өсiрiп, тапқан таянғанын араққа емес, саған арнап отырса ғой, сенi сорлатпас едi- ау», – деп бiраз ұрсып алып, Мәлiктi жақсылап тамақтандырған бола- тын. Сол күнгi тамақтың дәмi аузына келiп, езуiнен сiлекейi ағып кеттi. Айтқандай, үлкен қара сөмкесi бар, жиі келiп жүретiн, кеше көршi подъезге кiрген сол апа келсе бiр жақсылықтың боларын сезедi, 117 Тіршілік ол ақша бередi, яғни жақсы күндердiң бiрi. Ондай сәттер бiр ме- реке бұлар үшiн. Мамасының сөзiмен айтқанда: «Сенiң өлген әкең о дүниеден ақша салып қояды анда-санда». Екеуi базарға барады ол күнi. Бұның сұрағанын әпереді сонда мамасы. Әрине, Мәлiк тәттi сұрайды, ойыншық сұрайды. Бірақ, бiр рет қана «аяғымдағы санда- лым тесiлiп қалды, жүгiрсем тас кiредi» деп айтқаны есiнде. Сөйтiп, ес бiлгелi бiрiншi рет өзi болып киiм алдырған. Егер ол жақсы күнi ма- масы базарға сау барса, үйге бiраз тамақтар, заттар алады. Соңында әрине, бiр-екi шөлмек алуды ешқашан ұмытпайды. – Алмашы, мама, оны алмашы, – деп бiрер рет қолына жармасып едi, Мәлiк шапалақ жеп қалған-ды. Содан берi қарсылық жасамайды. Бәрiбiр алғысы келсе алады, ешкiмдi де тыңдамайды. Алса алсын тек үйге барып iшiп, ұйықтап қалса екен... Ең басты тiлегi – ешкiм кел- месе екен... Әйтпесе, ана жолғы ұзын сары аға қасындағы кiсiмен айқайласып, ақыры оған лақтырылған шөлмек Армандардыкын- дей түрлi-түстi болмаса да әйбат көрсетiп тұрған телевизорды быт- шыт қылды. Содан берi не «мультик», не «соғыс» көре алмаған ол iшi пысқан соң айналып келiп, сол шөлмектермен ойнайтын... Өмiр осы- лай өтiп, тiрi адамдар тiршiлiгi созыла берер ме едi... Егер осынау бiр оқиға дүниені дүр сiлкiндiрмегенде. Ертемен кеткен анасы күнi бойы үйге оралмаған соң Мәлiк оны iздеп көшеге шыққан болатын. Үйге жақын маңайдағы базарда жи- налатын едi әдетте мамасының жолдастары, сол жерде бiрiгiп, ақша жинап, арзан арақ сатып алып iшетiн. Ол жерден ешкiмдi таба алма- ды. Қайтып келе жатып, жол айырығында құлап жатқан әйелдi көрiп, солай бұрылды. Мамасының киiмдерiне де ұқсайды киiмдерi. Тезiрек жетiп жол шетiне шығармаса машина басады. Әне, бiр иномарка ағызып келедi. Оны жүргiзетiндердiң бәрi де ақшалары көп, «блатной» ағалар. Олар басып кете бередi, Өйткенi олар ешкiмнен қорықпайды. Мамасының түсiндiруi бойынша ақшасы көп адамдар ештеңеден қорықпайды. Тұра ұмтылып, санасында тек «басады-ау» деген ой болған, жолға жүгiрiп шыққан ол өзiнiң тоқтатып үлгермеген машина астына қалай бүктетiле құлап түскендiгiн аңдауға шамасы келмедi. Баланың қай жақтан жүгiрiп шыққанын, қалай жүгiрiп шыққанын байқамай қалған машина иесi басын қос қолдап уыстаған күйi отырып қалды. Жиналған жұрт баланы танып, анадайда мас болып құлап жатқан Айжанды көрiп iстiң мән-жайын айтпай-ақ ұққандай... Баланың өлi денесiн жедел жәрдем алып кеткенде, тiрi өлiк болып жатқан ананың 118 Клара Қабылғазина денесiн милиция машинасы алып кеттi. «Шарасыз нәресте, қатыгез тағдырдың құрбаны болдың-ау...» деп баяғы Арманның мамасы көзiне жас алды. Ана бiр жылы орыс, қазағы, басқасы бар балалар үйiне бермек бо- лып едi осы баланы. Сонда арақ iшудi қоямын, баламды өзiм бағып- қағамын деп уәде берiп Айжанның бермей қойғаны есiне түстi. Одан кейiн аумалы-төкпелi заман басталып кеттi. Кiмнiң өмiрiне кiм көңiл бөлдi дейсiң... Сөйтiп Мәлiктiң тағдыры да қарбалас тiрлiктiң тасасын- да қалып қойған едi... Сол оқиғадан берi көкiрегiмде тұнып қалған мұңды аластай алма- дым... Көз алдымда шарасыз, өмiрдiң дауыл-желiне қарсы тұрарлық қауқары жоқ сәби, еш жазығы жоқ, бiрақ өмiр сүруге құқы бар сары- ауыз балапан мәңгі бақи тұрып қалғандай... Өмiр ме, тағдыр ма, iшкiш ана ма, қол ұшын беруге жарамаған айналадағы адамдар – бiздер ме, тiрi өлiк әке ме, әйтеуiр, кiнәлiнi ұстай алмадым... Кiнәнiң бiр ұшын артып қояр мектеп те бар екен-ау! Күзде бiрiншi класқа оқуға Мәлiк те барған едi. Айжан да әжептәуiр киiндiрiп ұлын жетектеп апаруын апарған-ды. Екi-үш айдан кейiн мектеп те оны оқытудан бас тартты. Жүйелi тәрбие көрмеген, арнайы дайындықтан өтпеген бала әрине, басқаларға қарағанда ақыл-ойының өзгелерден кем көрiнуi, өмiрден қалыс қалуы шындық едi. Оның үстiне күнделiктi мектепке күтiп, мәпелеп апарар ана болмаған соң, бақыламағаннан кейiн ұзақ уақыт сабаққа келмеген баланы шығарып тастаған-ды. Мәселенi оңай шешудiң жолы құтылу болып шыққан ғой... «Әй, Айжан, Айжан! Қол аяғы сап-сау, сүп-сүйкiмдi сәбиден айы- рылып қалдың-ау! Ертең-ақ бiр азамат болып шығар ма едi... Шiркiн- ай... уһ...» деп Арманның шешесi есiне түскен сайын күрсiнiп қояды. Айжан болса сылтаудың жаңа түрi табылғанына бiр жағынан қуанғандай сыңай танытып, iшуiн үдете түскен. Бiрақ қап-қара көмiрдей шашының арасын аралаған тарау-тарау ақ iштен жеген күйiктi аңғартқандай... Қалай болса да, не десек те ана ғой... |