Клара Қабылғазина
жүктеу/скачать 2,41 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіршілік.pdf
| КҮНАҺАР
Қалаужан қызметтен босағалы бері мазасыз күй кешуде. Сауықты- сайранды, тоқшылықты, торқалы ортадан бір-ақ күннің ішінде елсіз аралға түсіп қалғандай. Өзі де тым асқақтап кетті ме, әлде үлкен бастыққа біреу жамандап қойды ма, несі жақпағанын өзі де білмейді, әйтеуір, орнынан бір-ақ күнде алып тастады. Кейбіреулерді отырған креслосынан жұлып алса, кішірек екіншісін бере қоюшы еді. Бұған өйтпеді. Барсың ба, жоқсың ба деп мұны ешкім де елемеді. – Қалеке, Қалеке! –дейтіндердің қолапашымен, қошеметімен жүріп, дәуренінің өткенін білмей де қалыпты. – Ой, Алла-ай! Жалғыз қаламын деген ой бір сәтте болса санама саяламаған екен ғой... – Неге жалғызсың? Бала-шағаң бар емес пе еді?! – дейді сайқал- сынған ой мұны қажап. – Ой-бу-у... мына алдамшы тірліктің арқасында олардың алдындағы қадірім қашып, сыйым кетіп қалыпты ғой, – дейді бұл. Осылайша отырып, сайқал ой мен салмақты ой арбасады. Қалаужан- ның көңіл-күйін қара бұлт қаптап, өткен күндеріне көз жіберіп, бұл күннің бұлай болу себебін іздейді. Қалаужан Түркістанның киелі топырағында туып-өсті. Елеусіздеу болып жүріп, орта мектепті бітірді. Жастар тайлы-таяғы қалмай оқуға кетіп жатқан соң бұл да кемпір-шалдың жиған тергенін қалтаға са- лып «Алматы қайдасың» деп қайқайған болатын. Киелі, қасиетті ба- балар жатқан жердің әсерінен бе, әйтеуір өзіне бөгде біреулердің мейірімі түсіп, көмегі тиіп жүретін. Солайынша бағы жанып, қаймана қазақтың көмегінің арқасында оқуға түскен еді. Институттың есігінде кезекші жібермей, топталып тұрған жұртты қақ жара өтіп бара жатқан ұзынша, арықтау жігіт ағасының артынан неге екенін өзі де білмейді «Көке! Көке!» деп Қалаужан тұра жүгірген еді. Бұл дауыстың ол кісіге қатты әсер еткені сондай қалт тұра қалып, кейін бұған қарай жүрді. Қарсы келген кісіден қаймығып, сасып қалған бала «Кешіріңіз, көкем көзіме елестеп кетіп...», – деді төмен қарап. – Айып емес «көке» дегенің құлағыма жағып, – деді ол да мұңайған күйі. Оның есіне соғысқа әкетіп бар жатқан әкесінің артынан «көкелеп» 120 Клара Қабылғазина жүгіргені түсіп еді. Соған іші жылып, баланы өзімен ертіп, институтқа алып кіріп, ешкімі жоқ шал-кемпірдің баласы екенін естіп біліп, қол ұшын беріп, оқуға түсіріп жіберген. Аузына салып бергенді сіңірмесін бе, оқу орнын жақсы тәмәмдап, көптің қолы жетпей жүрген дипломды қалтасына салған. Сонан соң біреуді ағалап, біреуді апалап жүріп сан түрлі қызметке қолы жетті. Әрі қарай несін айтасыз, әрі қарай қолының ұшына іліккеннен ай- ырылмайтын табиғи бейімнің арқасында қызметтен қызметке өсіп, бағы жанды. Үкіметтің түрі ауысып, шенеуніктердің қызметтерінің аты өзгеріп, қалың жұртшылық қайта құрылыстың оңына әлде соңына қарарларын білмей мәңгіріп қалған тұста бұл өзінің еті тірілігімен әкімдіктің божысына ие болған болатын. Міне, содан бастап «Қалеке» болды, содан бастап тасы өрге домалады. Жұмыс жүріп жатыр. Бағыныштыларын шақырып алып сілкілеп-сілкілеп, бағыттап қоя береді. Олар тепеңдеп желіп береді, желімей көрсін.... Ақша деген жарықтықтың көгі де, жасылы да өзінен өзі келіп қалтасына түседі. – Қалеке, үйге шақырса келмейсіз, уақытыңыз тығыз ғой.... Үйге келе қалса, кигізейік деген костюміміз еді.... – Қалеке, шет жаққа демалысқа жүрейін деп жатыр екенсіз.... мына бір пұл жолаяққа дегендей... – Қалеке, келуіңізді жуып шақырайық десек, келмейсіз.... мінеки жолыңызды жуып бергеніміз.... Мұндай толып жатқан себеп-сылтаулармен келетін конверттің бәрі есебі жоқ нәрселер. Кейбірі есінде қалады, кейбірі есінде қалмайды да. Есеппен, жоспармен жасалынған, жасалып жатқан үлкен шаруа- лардан келіп құйылып, еселеніп кіретін табыс түрлері өзіне ғана мәлім. Қаражат молайған сайын, бара-бара, кейіннен тіпті көңілге желік кіріп, жас қыз- келіншектерге көз сала бастады. Отыз жыл отасқан, алғашқы қалыптасу дәуірінің ыстық-суығын бірге атқарысқан, пәтерден пәтерге қаңғып жүріп балаларын, өсірген қиын-қыстау кездердің бәрінде, өмірдің аумалы-төкпелі күндерінде қасында табылған жардың бойынан мін табатын мінез пайда болды. Жасы келіп қалған әйелдің олпы-солпы денесінен бойын аулақтатып, «Саған керегі осы-ау...» дегендей бір уыс ақшаны үстелге шаша сала тын. Әйелі болса: «үлкен қызметтің аты үлкен қызмет қой... жауапкершілігі көп... шаршап жүрген болар.... аман болсыншы» деп өзін-өзі жұбататын. Балалары да әке бойындағы өзгерісті байқап, |