4.Квалиметриялық шкалалар.
Кейбір қасиеттер сандық немесе сапалық түрде көрсетіледі. Бұл көрсеткіштер жиынтықты және шкала құрайтын элемент бейнелерін құрайды. Шкаланың негізгі 5 түрі бар:
Аталу шкаласы (жіктелу) эквивалент қатынасынан туатын эмпирикалық объектілерді жіктеуге пайдаланылады. Аталу ролін атқаратын сандық объектінің сапалы қасиетін жазуға негізделген. Бұл шкала бойынша қасиетті анықтау адамның сезімдік мүшелері көмегімен жүзеге асады. Бұл шкалаларда нол, көп және аз ұғымдары сондай-ақ өлшем бірліктері болмайды. Қорытынды эксперт көпшілігі (түс атласы) қолдауы керек.
Реттік шкаласы монотонды өсетін немесе монотонды кемитін шкала болып табылады. Бұл өлшем бірлігі бар көп немесе аз қатынасын анықтауға мүмкіндік беретін шкала. Реттік шкалалардың көп тарағаны-реперный нүктесі бар реттік шкаласы. Мысалы, МООС шкаласында минерал заттардың қаттылығын анықтау 10 реперный нүктесі бар.
Интервал шкаласы барлық үш қатынасты қанағаттандыратын объект үшін қолданылады. Шкала өлшем бірліктер мен нолдік нүктесі бар және ол бірдей интервалдардан тұрады. Бұл шкалаларға Цельсийлон Фаренгейттің температуралық шкалалары кіреді. Интервал шамасының шкаласы бойынша жалпылауға, есептеуге, салыстыруға болады. Интервал шкаласы келесі теңдеумен көрсетіледі:
Q=QO+q[Q]
Мұндағы QO-шкаланың бас санағы.
Бір интервал шкаласының Q=Qo+q1[Q1] басқаға Q=QO2+q2[Q2] ауысуы мына формуламен анықталады:
Q1= (q2-)*
Қатынас шкаласы – бұл барлық үш қатынасты қанағаттандыратын эмпирикалық объектілердің қасиеттерін суреттейтін шкала. Бұл шкалада келісіммен орнатылған нөлдік мағына, өлшем бірліктер бар. Бұған мысал ретінде термодинамикалық температураның шкаласы бола алады. Бір шкаладан келесі шкалаға ауысуы мына формуламен есептеледі:
q2=q1([Q1]/[Q2])
Абсолютті шкалалар барлық шкала қатынасының белгілеріне ие және олар салыстырмалы шамаларға сәйкес. Бұл шамаларға пайдалы әсер коэффициенті, күшейту және әлсіздік коэффициенті кіреді. Абсолютті шкалалар арасында шамасы нөлден бірге дейінгі интервалында болатын шекті шкалалар кездеседі.
Аталу мен реттік шкалалары неметрикалық (концептуалды) деп аталады. Интервал мен қатынас шкалалары метрикалық немесе материалдық деп аталады. Абсолютті және метрикалық шкалалар сызықтық разрядқа қатысты.
4. Өнімнің сапа көрсеткіштерінің барлық жиынтығын түрлі белгілері бойынша классификациялауға болады:
-сипаттайтын қасиеттері саны (жеке және кешенді);
-өнімнің түрлі қасиеттеріне(сенімділік, технологиялылық, эргономикалық және басқа көрсеткіштері) қатынасы;
-анықтау сатылары (жобалық, өндірістік және эксплуатациялық);
-анықтау әдісі (есептеу, эксперименттік, сараптау);
-сапа деңгейін бағалауға пайдалану сипаты (базалық және салыстырмалы);
-өрнектеу тәсілі (размерсіз-балл, пайыз және размерлі бірліктер өлшемімен берілетін көрсеткіштер).
Майдың салмақтылық үлесі мен тұзына байланысты құрт келесі түрде шығарылады:
-тұздалған майлы құрт- құрамында майдың салмақтылық үлесі құрғақ затқа есептеп шығарғанда 12%-н төмен емес, ас тұзының салмақтылық үлесі 2,5%-н көп болмайды.
-тұздалмаған майлы құрт- құрамында ас тұзының салмақтылық үлесі болмайтын, майдың салмақтылық үлесі құрғақ затқа есептеп шығарғанда 12%-н төмен емес.
-тұздалған майсыз құрт-құрамында майдың салмақтылық үлесі болмайтын, ас тұзының салмақтылық үлесі 2,5%-н көп емес болады.
-тұздалмаған майсыз құрт- құрамында майдың және ас тұзының салмақтылық үлесі болмайды.
Достарыңызбен бөлісу: |