Л. М. Түгелбаева Р. Ғ. Рысқалиева Р. К. Ашкеева
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
Химия элемент китап
- Бұл бет үшін навигация:
- Элементтің сипаттамасы Ti Zr Hf
B топшасы элементтерінің жалпы сипаттамасы
ТитанЖер қыртысында таралуы бойынша титан барлық элемент- тердің арасында тоғызыншы орында тұр; оның массалық үлесі 0,6 %-ды құрайды. Титан кендерін түзетін маңызды минералдары рутил TiO2, ильменит FeTiO3 жəне перовскит СаTiO3 болып табы- лады. Титан – күмістей ақ металл. Таза титан берік жəне иілгіш. Титанның сыртқы қабатында оксидті қабықшаның түзілуіне байланысты химиялық тұрақты. Қыздырғанда титан көптеген бейметалдармен əрекеттеседі, мысалы: Ti +2С12 = TiС14 2Ti + N2 = 2TiN Титан көптеген қышқылдар, сілтілер, тұздар ерітінділері əсе- ріне тұрақты. Азот қышқылында ол пассивтеледі, ал тұз жəне кү- кірт қышқылдарында тек қыздырғанда ғана ериді, мысалы: 2Ti + 6НС1 = 2TiС13 +3Н2 Титан балқытқыш қышқылда еріп, кешенді қосылыс түзеді: Ti + 6HF = H2[TiF6] + 2H2 Титан (IV) оксиді немесе титан диоксиді TiО2 – химиялық белсенділігі аз зат. Ол екідайлы қосылыс, алайда қышқылдармен тек қыздырғанда əрекеттесіп, оксотұздар түзсе, сілтілермен бал- қытқанда титанаттар түзеді: TiO2 + 3H2SO4=Ti(SO4)О+ H2O TiO2 + 2КОН = К2TiO3 + Н2О Титан (IV) гидроксиді Ti(OН)4 (дəлірек TiO2·хН2О) – екідайлы қосылыс, қышқыл жəне сілті ерітінділерінде ериді. Титанның сонымен қатар тотығу дəрежесі +3-ке тең болатын қосылыстары бар, олар титанның (IV) қосылыстарын тотықсыз- дандыру арқылы түзіледі: 2Ti(SO4)O + Zn + 2H2SO4 = Ti2(SO4)3 + ZnSO4 + 2H2O Титанның (III) қосылыстары – күшті тотықсыздандырғыштар. Титан кендерінен металл титан алу өндірісі – бірнеше сатыдан тұратын күрделі технологиялық үдеріс. Құрамында титан (IV) оксиді бар титан кендерін хлорлауға ұшыратады: Ti +2С12 + С = TiС14 + СО2 Алынған титан (IV) хлориді – сұйықтық, оны қоспалардан ректификациялық бағанада қайта айдау арқылы тазартады. Тазар- тылған TiС14 металл магниймен тотықсыздандырады: TiС14 + 2Mg = Ti +2MgCl2 Нəтижесінде кеуекті титан алынады. Техникалық титанды йодпен қыздыруға негізделген йодидті əдісті қолданып, қайта өң- дейді: Ti + 2I2 = TiI4 Титан йодиді қоспалардан бөлініп, оңай буланады, одан соң 1300-1500° С-ге дейін қыздырылған металл сымның бетінде ыды- райды: TiI4= Ti + 2I2 Құрамында хром, алюминий, ванадийі бар титан жəне оның құймаларының коррозияға төзімділігі өте жоғары. Олар жеңіл əрі берік, сондықтан конструкциялық материалдар ретінде қолда- нылады. Мысалы, олардан химия өнеркəсібінің қондырғыларын дайындайды, авиа жəне зымыран жасауда қолданылады. Құрамында түсті жəне қара металдары бар əртүрлі құйма- лардың беріктігі мен коррозияға төзімділігін арттыру үшін оларға титан қосады. Титан диоксиді TiО2 бояулар (титанды ақ сыр) өндірісінде, резеңке, пластмасса жəне қағаз бояғышы жəне толықтырғыш ре- тінде қолданылады. Титан (IV) оксиді жəне барий титанатының ВаTiО3 диэлектрлік қасиеті бар, сондықтан электр оқшаулағыш материалдар дайындауда кең қолданылады. Титан карбиді TiС ке- су құралы ретінде, абразивті материалдар жəне ыстыққа төзімді құймалардың компоненті ретінде қолданысқа ие. жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|