Л. М. Түгелбаева Р. Ғ. Рысқалиева Р. К. Ашкеева
жүктеу/скачать 0,62 Mb.
|
Химия элемент китап
- Бұл бет үшін навигация:
- Скандий, иттрий
- Лантаноидтар жəне актиноидтар
В топшасының d-элементтерінің жалпы сипаттамасы
Скандий, иттрийСкандий – ашық сары түсті, иттрий – күмістей ақ металдар. Химиялық реакцияларда олар белсенді келеді. Қыздырғанда көптеген металдармен (оттекпен, галогендермен, күкіртпен, су- текпен) əрекеттеседі, мысалы: 4Sc + 3О2 = 2Sc2О3 2Y + 3С12 = 2YС13 Скандий жəне иттрий оксидтер мен гидроксидтер түзеді Sc2О3 жəне Sc(ОН)3; Y2О3 жəне Y(ОН)3. Скандий оксиді жəне гидроксиді екідайлы қасиет көрсетеді, мысалы: 3NaOH + Sc(OH)3= Na3[Sc(OH)6] ал қышқылдармен əрекеттескенде, тұздар түзіледі: 2Sc(OH)3 + 3H2SO4= Sc2(SO4)3 + 6H2O Иттрий оксиді жəне гидроксиді – негіздік қосылыстар. Скандийді жəне иттрийді құймаларға легирлеуші қосымша ретінде қолданады. Лантаноидтар жəне актиноидтарЛантаноидтар жəне актиноидтар – химиялық белсенділігі жо- ғары, күмістей ақ, созылғыш металдар. Олардың көпшілігі қара- III В топшасы элементтері 177 пайым жағдайларда немесе аздап қыздырғанда оттекпен, күкірт- пен, галогендермен əрекеттеседі, суда жəне бейорганикалық қышқылдарда ериді, мысалы: 4La + 3О2= 2La2O3 2La + 6H2O = 2La(OH)3+ 3H2 Лантаноидтар құймалардың қасиетін жақсарту үшін қосымша ретінде қолданылады, сонымен қатар оларды электронды құрыл- ғылардың бөлшектері мен магниттерін дайындау үшін пайда- ланады. Барлық актиноидтар радиоактивті элементтер болып табы- лады. Табиғатта олардың ішінен уран жəне торий кең тараған, ал аз мөлшерде актиний, протактиний, нептуний жəне плутоний кездеседі. Торий, уран жəне плутоний ядролық энергетика сала- сында ядролық отын ретінде қолданылады. Көптеген актиноидтар ядролық айналымдар арқылы жасанды жолмен алынады. Бақылау сұрақтары, есептер мен жаттығулар Периодтық жүйенің III тобының негізгі жəне қосымша топшалары эле- менттері атомдарының құрылысындағы айырмашылықтарды көрсе- тіңіздер. Ядро заряды 92-ге тең элементтің қанша энергетикалық деңгейшелері бар? Атомдарда 4f деңгейшесінен кейін қандай деңгей толтырылады? Неліктен? Лантан мен церий атомдарының валентті орбитальдарының электрон- дармен толтырылуының графикалық сызбанұсқасын жəне электрондық формуласын құрастырыңыздар. Кез келген период қандай элементтен басталады жəне аяқталады? Скандий мен галий атомдарында қанша бос 3d-орбиталі бар? Төмендегі электрондық конфигурация қай элементке сəйкес келеді: …3s23p63d104s24p64d104f75s25p66s2? Элементтердің жалпы сипаттамасы. Периодтық жүйенің IV B топшасы элементтеріне титан Ti, цирконий Zr, гафний Hf жəне курчатовий Ku жатады. Курчатовий элементі жасанды жолмен алынған. Элементтің атауы атақты Кеңес ғалымы И.В. Курчатов- тың құрметіне берілген. Алғаш рет 260Ku изотопы 1964 жылы Ядролық зерттеулер институтында алынған (Дубна қ.). Курча- товийдің титан, цирконий жəне гафний элементтерінің аналогы екені дəлелденген. IV B топшасы элементтерінің валентті электронды конфигу- рациясы (n-1)d2ns2 болады. Сыртқы s жəне оның алдындағы d деңгейшесінің электрондары валентті болады. Топша элементтері қосылыстарында +1-ден +4-ке дейінгі тотығу дəрежелерін көрсетеді. Титан топшасы элементтерінің кейбір сипаттамалары 18-кес- теде берілген. кесте жүктеу/скачать 0,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|