Л. Н. Гумилев атындағы ЕҰу хабаршысы
жүктеу/скачать 0,64 Mb. Pdf көрінісі
|
structural-analysis-of-the-work-of-zhusup-balasagun-kutadgu-bilig
| Қорытынды.
Кітапта көркем шығарма аяқталған соң үш тақырыпшадан тұратын, шұбыртпалы ұйқаспен өрілген толғау жа - зылған. Көркем шығарманың негізгі компо - зициясына кірмейтін ол мәтін 6521-6645 ара - лығындағы бәйіттерді қамтиды. Ол кітаптағы жалпы мәтіннің 2%-ы. Онда босқа өткен жігіт - тік шағына ашынғаны, қариялық жайындағы толғамы және заманның бұзылғаны туралы алаңдаушылығы сөз болады. Соңында өзі ту - ралы да жырға қосады. Басқаша айтқанда, ол үлкен еңбектен кейінгі Жүсіптің ішкі толғаны - сы, өмірден түйгені, философиялық пайымы. Нәтижелер. Талдау нәтижесі көрсеткендей Ж. Баласағұнның кітабында жазылған мәтін - дер беске бөліп қарастырылды. Бұлай зерт - теу «Құтадғу білікті» дұрыс тану үшін маңы - зды болып отыр. Яғни, туындыны алғы сөзге, кіріспеге және қорытындыға қарап емес, көр - кем шығарманың өзіне сүйеніп зерттеу керек екені дәлелденді. Алғы сөз кітаптағы мәтіннің 1%-ын құрайтыны, оның авторы Жүсіп емес екені анықталды. Мәтіннің 6%-ын құрайтын кіріспеде әртүрлі тақырыптың қозғалуы және 2% болатын қорытындыда толғау жырдың жазылуы – жыраулық дәстүрдің көрінісі. Ал, кітаптың негізгі бөлігін, нақтырақ айтқан - да 91%-ын құрайтын көркем шығарма билік тақырыбын арқау етеді. Б.Т. Нұриманов 50 № 1(134)/2021 Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы. Филология сериясы ISSN: 2616-678Х, eISSN: 2663-1288 Қорытынды. Мақалада Жүсіп Баласағұн - ның кітабы құрылымдық әдіспен талданды. Автор мәңгілік ел болуды шиеленіске, пси - хологиялық күйзеліске толы сюжеттер мен эпизодтар арқылы жеткізеді. Сондықтан мақалада көркем шығарма екі бөлімге бөліп талданды. Күнтуды мен Айтолды кезеңінде автор оқырманға мына үш мәселені жеткізуге ты - рысқаны байқалады. Біріншіден, елде әділ заң мен әділетті басшының бар екені. Екіншіден, мемлекеттің жоғары лауазымына ақыл, па - расат, білім, қабілет, адалдық секілді жақсы қасиетті бойына сіңірген, руының алдында бе - делі жоғары кісілердің жетуіне болатыны. Осы жерде, түрік халықтарында таптық бөлінудің болмағаны айқын аңғарылады. Үшіншіден, мемлекет қызметіне кіріскен кісіге таққа та - ласудан, билік өкілдері арасындағы күрестен абай болуды өсиет еткені. Сондықтан ел бірлі - гінің маңызын жеткізеді. Күнтуды мен Өгдүлміш кезеңінде де Жүсіптің тағы үш мәселені айтқысы келгені аңғарылады. Біріншісі, мемлекет қызметкері - не қойылатын талаптарды айта келе, Қарахан мемлекетінің құрылымын, басқару жүйесін көрсетеді. Бұл жерде де таптық бөліну емес, әділдікке негізделген ізгілікті басқарудың жүктеу/скачать 0,64 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|