Лекция 1 Кіріспе. Невропатологияның пәні, мақсаты, принциптері мен әдістері. Жүйке жүйесінің құрылымы

Инфекциялық себептерге байланысты кемақылдылық (олигофрения)

жүктеу/скачать 1,53 Mb. бет 14/60 Дата 23.01.2023 өлшемі 1,53 Mb. #166188 түрі Лекция

Бұл бет үшін навигация:

• Гидроцефалия (су ми).

Инфекциялық себептерге байланысты кемақылдылық (олигофрения). Кемақылдылықтың мұндай түрі ең жиі кездеседі. Бұл жағдайдағы себеп баланың құрсақішілік кезеңде немесе туғаннан кейін нейроинфекциямен ауыруы болып табылады. Кемақылдылықтың бұл түрі бірқатар жағдайда моториканың (қимыл-қозғалыстың) бұзылуымен және көңіл-күй жағынан байқалатын теріс өзгерістермен қатар өтеді, бұл қыртыс асты түйіндердің зақымдануымен байланысты болса керек. Кейбір жағдайларға жоғары қозғыштық, бейберекет қимыл синдромдары, жағымсыз әуестіктердің айқын білінуі, қатты ашушаңдық тән болады. Ал басқа жағдайларда жалпы тежелгендік, енжарлық орын алады (торпидтік түрлерінде). Салыстырмалы жеңіл жағдайларда, әсіресе қабыну белгілері онша айқын болмаса, ал инфекцияның жағымсыз әсері аса қатты білінбейтін интоксикациямен шектелсе, атап кеткен симптоматика әлсіздеу дәрежеде көрініс алады. Жоғарғы жүйке қызметінің бұзылуы дамитын жүйке жүйесінің энцефалит, менингоэнцефалит, энцефаломиелит сияқты қабынулық және токсикалық зақымдануын шақыратын инфекциялық аурулардың қоздырғыштарының табиғаты алуан түрлі болуы мүмкін. Баланың токсоплазмозбен ауыруы нәтижесінде болған кемақылдылық жағдайлары да белгілі. Бұл протозойлық инфекция жүйке жүйесін энцефалит, менингоэнцефалит түрінде зақымдайды. Кейіннен бұл ақыл-естің артта қалуымен, көздің торлы қабығының зақымдануымен сипатталып, соқырлыққа әкеліп соғады. Гидроцефалия (су ми). Бұл ауру кезінде ми қарыншаларындағы немесе ми қабықтарының астында болатын кеңістіктегі ми сұйықтығы (ликвор) көлемінің патологиялық артуы болады (29-сурет). Су ми көбінесе құрсақішілік кезеңде немесе өте ерте жаста орын алған ми мен оның қабықтарын зақымдайтын қабынулық немесе улану процестерінен кейін пайда болады. Ең жиі себеп менингит және сифилис болып табылады. Соңғы жылдары туу кезінде болатын жарақаттардың себепшілік маңызы ерекше атап көрсетілуде. Айтып өткен зиянды әсерлер ми қарыншаларында орналасқан, ми сұйықтығын жасап шығаратын тамыр өрімдерін тітіркендіреді, сөйтіп ми сұйықтығының мөлшері артады. Сонымен қатар қабыну нәтижесінде қарыншааралық өзектердің бітелуіне немесе ликворды сіңіруші аппараттардың бітелуіне байланысты сұйықтықтың кері ағуы қиындайды. Осылайша ликвор тұйық кеңістікте жиналады да, шығатын жол таппай, миды қысады, ал ми өз кезегінде бас сүйегіне қысым жасайды. Сәбилерде бас сүйегінің тігістері әлі толығымен сүйектеніп, бітіспегендіктен бас сүйегінің көлемі қатты ұлғаяды. Сұйықтықтың жиналуы, оның қалыпты айналымының бұзылуы ми жасушаларының қызметіне патологиялық әсерін тигізеді. Гидроцефалияның белгілері бас сүйегінің үдемелі ұлғаюымен және өзіндік нейропсихикалық өзгерістермен білінеді. Жүйке жүйесінде әдетте бас-ми жүйкелері тарапынан бірқатар патологиялық симптомдар байқалады. Мысалы, көру және есту жүйкелерінің зақымдануына байланысты көру мен есту өткірлігінің төмендеуі мүмкін, парездер мен салданудың дамуы мүмкін. Психика өзгерістерінің де өзіндік ерекшеліктері болады. Мұндай балалар үлкендерге жақсы жағынан қатты еліктейді де, өте дамыған және жетілген бала сияқты әсер қалдырады. Олардың кейбірінде жекелей музыкалық немесе сурет салу қабілеттері дамиды. Сөйлеу тарапынан да өзіндік ерекшеліктер байқалады – айрықша мәнерлеп сөйлеу, сөз ұйқастарын, суыртпа, әзіл сөздерді қосып сөйлеу. Кейде гидроцефалия онша қатты білінбеген болады, ондай жағдайларды гидроцефалдық синдром деп атайды. Бұл синдром тек нейроинфекциядан кейін емес, сонымен қатар жарақат процесі нәтижесінде де болуы мүмкін (туылу кезіндегі бас-ми жарақаты). Мұндай жағдайларда балаларды тексеру кезінде бас өлшемдерінің ұлғаюы, бастағы тері асты тамырлар торының аса дамығандығы байқалады. Бұл ми қантамырларындағы және ликвор жүйесіндегі іркілу құбылыстарын көрсетеді. Неврологиялық статусында жалпы және артикуляциялық қозғалыстары тарапынан жайылмалы неврологиялық симптоматика анықталады. Балалар оқу жүктемесін атқарған кезінде бас ауыруына, бас айналуына және тез шаршағыштығына шағым жасайды. Гидроцефалия синдромы бар кейбір балалар мазасыз, сабырсыз болады. Белсенді зейінінің тұрақсыздығы, тез сарқылуы байқалады, жадысы механикалық сипат алады. Логикалық ойлауы жеткіліксіз дәрежеде болады да, бұл баланың мектеп бағдарламасы бойынша оқуын қиындатады. Кейбір балалар ақыл-ой жұмысына қатысты жүктемеден соң селқос, салбыр боп қалады, бұл да оқытуды қиындатады. Осындай балалардың барлығы емделуі тиіс және анықталған қиындықтарына сәйкес арнайы оқытуды талап етеді. жүктеу/скачать 1,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу: