Лекция сабақтарының күнтізбелік тақырыптық жоспары 050116
Тақырыбы: Құрлықтардың және әлемдік мұхит түбінің геоморфологиялық карталары
жүктеу/скачать 1,87 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мұзды мұхит
- Тест сұрақтары Тақырыбы: Құрлықтардың және әлемдік мұхит түбінің геоморфологиялық карталары Түсініктеме
- Глоссарий 14– апта. Бағалау балы – 1,5 Тақырыбы: Жердің географиялық қабығы жайлы жалпылама мәліметтер Географиялық қабық
- Географиялық қабықтың шекарасы
- Географиялық қабықтың дамуы.
- Геожүйелер.
- Тест сұрақтары Тақырыбы: Жердің географиялық қабығы жайлы жалпылама мәліметтер Түсініктеме
Тақырыбы: Құрлықтардың және әлемдік мұхит түбінің геоморфологиялық карталарыӘлемдік мұхит табандарының геоморфологиялық ерекшеліктері алуан болып келеді. Тынық мұхиты. Тынық мұхит (Ұлы мұхит, Ұлы Оңтүстік теңіз) — Жер бетіндегі ең үлкен мұхит.Теңіздерді қосқандағы ауданы 178,620 млн км², көлемі 710 млн км³, орташа тереңдігі 3980 м, максималды 11022 м (Мариан шұңғымасы). Мұзды мұхит (кейде Солтүстік Мұзды мұхит, не Арктика мұхиты) — солтүстік жарты шарындағы полюсқа жақын су өңірі, бес мұхиттың ең кішісі. Атлант мұхиты. Шығысында Еуропа мен Африканың, батысында Солтүстік және Оңтүстік Американың, оңтүстігінде Антарктиданың аралығында орналасқан. Солтүстігінде Дейвис, Дат бұғаздарымен және Солтүстік Мұзды мұхитпен, оңтүстік-шығысында Африка мен Антарктида аралығында Υнді мұхитымен, оңтүстік-батысында Дрейк бұғазы арқылы Тынық мұхитпен жалғасады. Мұхит солтүстіктен оңтүстікке қарай 15 мың км шамасында екі жарты шарға созыла орналасқан. Ені басқа бөліктеріне қарағанда экватор маңында 2830 км-ге дейін тарылады. Мұхиттың теңіздермен қоса есептегендегі жалпы аумағы 91.6 млн. км2, орташа тереңдігі 3597 м, суының көлемі 329.7 млн. км3. Солтүстік жарты шардағы жағалауы қатты тілімделген. Теңіздері (Балтық, Солтүстік, Жерорта, Кариб, т.б.) мен ірі шығанақтары (Бискай, Гвинея, т.б.) түгелдей дерлік осы бөлікте. Оңтүстік жарты шардағы жағалауы аз тілімделген (Антарктида маңындағы Уэдделл т.). Атлант мұхитында басқа мұхиттармен салыстырғанда аралдар аз. Iрі аралдары (Ұлыбритания, Ирландия, Ньюфаундленд, Υлкен Антиль, Кіші Антиль, Канар, Жасыл Мүйіс, Фолькленд аралдары) мұхиттың жағалауларына таяу орналасқан. Орталық бөлігіндегі аралдар (Азор, Әулие Елена, Тристан-да-Кунья, т.б.) ұсақ және олар жанартау әрекетінен пайда болған. Мұхиттың түбі Орта Атлант су асты жотасымен бөлінген. Оның жекелеген шыңдары (Буве, Тристан-да Кунье, Вознесение, Сан-Паулу, Азор) жанартау аралдары түрінде су бетіне шығып тұр. Мұхиттың шығысында Батыс Еуропа, Канар, Жасыл Мүйіс, Гвинея, Ангола, Кап, Агульяс, батысында Солтүстік Америка, Гвиана, Бразилия, Аргентина, оңтүстігінде Африка-Антарктида қазан-шұңқырлары бар. Олардың тереңдігі 3000 метрден 7300 метрге жетеді. Терең шұңғымалар арал доғаларын жиектей орналасқан (ең тереңі Пуэрто-Рико шұңғымасы, 8742 м) және олар бір-бірінен су астындағы үстірттермен, қыраттармен, жоталармен бөлінген. Мұхиттың шеттері құрлықтық беткеймен көмкерілген. Мұхит түбінің үштен екі бөлігін әктастан тұратын органикалық шөгінділер жауып жатыр. Терең қазаншұңқырларының түбі қызыл саздан, ал жанартау аралдарының төңірегі жанартаулық шөгінділерден түзілген. Тест сұрақтары Тақырыбы: Құрлықтардың және әлемдік мұхит түбінің геоморфологиялық карталары Түсініктеме: тест сұрақтарында жалпы жертану курсында өтілетін атмосфера, гидросфера, литосфера және биосфера секілді табиғат кешендері мен олардың құрылымы, құрамы, адамзатпен ара қатынасы т.б. тақырыптарға сәйкес сұрақтар берілген. Студенттер әр тақырып бойынша алған өз білімдерін осы тест сұрақтары арқылы анықтай алады. 1. Құмдарда қайсысы элемент аз кездеседі. А)Fe.
Б) K. С) Z.
Д) Mo. Е) Mn7
2. Еуразияныњ Гималай тауларыныњ солт‰стiгiнде жатќан бµлiгi А)Палеоарктикалыќ биографиялыќ облыс Б) Абиссольды белдеу С) Антропогендi єрекет Д) Гербицид Е) Палеозой эрасы 3. Газ, сұйық, қатты заттардан тұратын териториялық табиғат кешенінің жеке бөліктері. А)Құрамдас бөлік С) Қоныс
Д)Жергілікті жер Е) Фация
4. Териториялық табиғат кешенін, олардың құрылымдық өзара байланысын, географиялық құрамдас бөліктерінің өзара әсерін зерттейтін ілім. А)Ландшафт экологиясы Б) Ландшафт геофизикасы С) Ландт геохимиясы Д) Ландт экономикасы Е) Ландт бионикасы. 5. Үткен геологиялыќ дєуiрiндегi жер бетiнiњ жаратылыс жаѓдайлары А)Палеографиялыќ жаѓдайлар Б) Орфографиялыќ белгi С) Органендi шµгiндi Д) К‰ннiњ тiк радиациясы Е) мисолляция 6. Т±раќты шамамен µлшенетiн табиѓат ќ±былысыныњ ырѓаѓы А)Период
Б) Космофизика С) Пенеплен Д) Депрессия Е) Геохимия 7. Шµгiндiлi жамылѓысы ќалыњ жазыќтар А)Плиталыќ жазыќтар Б) Антропогендiк дєуiрi С) Биогендi кешен Д) Гербицид Е) Гравитациялыќ энергия 8. Солт‰стiк полярлыќ белдеудегi табиѓат жаѓдайыныњ ±ќсас болып келмеуi А)Полярлыќ ассиметрия Б) Ареал С) Консументтер Д) Плакор Е) Прерий 9. Солт‰стiк Америкадаѓы дала не саванна µсiмдiгiне ±ќсас, шµбi биiк, жазыќ жер А)Прерий
Б) Капиллярлыќ су С) Зоомасса Д) Депрессия Е) Плиталы жазыќ 10. Ландшафтыњ µнiмдiлiк ќабiлетiн арттыру баѓытындаѓы т‰рленуi А)Прогрестiк ландшафт µзгеруi Б) Педомасса С) Полярлыќ ассиметрия Д) Тектоникалыќ режим Е) Инверсия 11. Органикалыќ заттар т‰зетiн тiрi организмдер А)Продуценттер Б) Прерий С) Жоѓарѓы мантил Д) Денудациялыќ процесс Е) Тектоникалыќ режим 12. Белгілі бір территорияға күнен келетін жылу мөлшерінің ортақ таралуына байланысты бөлінетін ландшафттық жүйесі. А)Географиялық белдеу Б) Азоналық ландт С) Географмиялық ғана Д) Жер бедері Е) Физикалық географияны аудандастыру. 13. Жер бедерінің жеке дара бетінде қалыптасқан қоныстар тізбегінің қрылымдық, динамикалық бірлігі. А)Жергілікті жер. Б) Жер бедері С) Топырақ Д) Фация Е) Қоныс
14. Ауа райының көп жылдық режимі. А)Климот. Б) Жердің ішкі энергиясы. С) Өсімдік Д) Топырақ. Е) Жауын-шашын. Глоссарий 14– апта. Бағалау балы – 1,5 Тақырыбы: Жердің географиялық қабығы жайлы жалпылама мәліметтер Географиялық қабық – Жердің сыртқы қоршаған қабығы, оның құрамына-литосфера, гидросфера, атмосфера, биосфера кіреді. Бұл біздің планетамыздың қиын және күрделі жүйелерінің бірі.Географиялық қабық гидросфераны толығымен, атмосфераның төменгі қабыттарын, литосфераның жоғарғы қабаттырнын, және сондағы тіршілік иелерін зерттейді. Географиялық қабықтың шекарасы – Географиялық қабықтың жоғарғы бөлігін атмосферадағы озон қабатымен шектессе (25 км биіктікте), төменгі қабатын 1 км тереңдікте деп есептейді. Сонымен географиялық қабықтың жер бетіндегі орташа қалыңдығы 30 км.ге жетеді. Дүние жүзілік мұхитта шекарасы оның түбіне дейін орналасқан. Географиялық қабықтың дамуы. Географиялық қабықтың дамуына үлкен септігін тигізген академик А.А.Григорьев болды. Географиялық қабық құрамды болғанымен, біртүтас дүние. -географиялық қабық әр-түрлі заттық құрамнан шоғырланған. -географиялық қабықтың құрамындағы заттар 3 күйде кездеседі. -тек географиялық қабықта тіршілік кездеседі. Геожүйелер. Құрылық пен мұхиттардың бірге алынған барлық табиғат комплекстері –Жер бетін тұтас қамтып тұратын ,біртұтас планетарлық табиғат комплекстері-географиялық қабық деп. аталады.Географиялық қабық былай жіктеледі:атмосфера, гидросфера, литосфера, биосфера , осы жіктелуді кейде географиялық қабықтың құрамдас бөліктері деп. атайды.Осы географиялық қабықтардың барлығы тұйық өмір сүрмейді.Мысалы; су мен ауа жарықтармен саңылаулар арқылы тау жыныстарының ішіне сіңіре тоырып,үгілу процестеріне қатысадыд ,оларды өзгертеді,сонымен бірге өздері де өзгереді.Минералды заттарды ауыстыра отырып ,өзендермен жер асты суы жер бедерін өзгертуге қатысады. Тест сұрақтары Тақырыбы: Жердің географиялық қабығы жайлы жалпылама мәліметтер Түсініктеме: тест сұрақтарында жалпы жертану курсында өтілетін атмосфера, гидросфера, литосфера және биосфера секілді табиғат кешендері мен олардың құрылымы, құрамы, адамзатпен ара қатынасы т.б. тақырыптарға сәйкес сұрақтар берілген. Студенттер әр тақырып бойынша алған өз білімдерін осы тест сұрақтары арқылы анықтай алады. 1. Туындра, тайга, шөлді аймақ ландашфттың қай тобына келеді. А)Адам әрекетімен көп жөзгермеген ландшафт. Б) Адам аяғы баспаған ландшафт. С) Өзін-өзі реттеуші ландшафт. Д) Түлеп пайда болған ландшафт. Е) Адам әрекетімен бұзылған ландшафт. 2.Жайылманың бір бөлігі, өзен қолтықтарымен немесе саларымен қоршалған, өсімдік жамылғысымен бекітілген , орнықты А)арал
С) сала. С) қалдық Д) жеңсала Е) шығанақ 3. Атлант мұхитының су бетінің орташа температурасы А)16,5 С
Б) 16, 13С С) 16,10С Д) 16,3С Е)16,8С
4. Миллиметрмен өлшенетін, алаптың ауданына біркелкі жайылған және белгілі бір уақытта ағып өтетін А)ағынды қабаты Б) ағындының модулі С) ағынды коэффициенті Д) су шығыны Е) ағындының көл 5. Солтүстік Мұзды мұхитының су бетінің орташа температурасы А)12С
Б) 11С С) 10С
Д) 7С Е) 8С
6. Тынық мұхитының орташа тұздылығы А)36,6 промилль Б) 34,3 промилль С) 33,5 промилль Д) 35,4 промилль Е) 37,7 промилль 7 . Тынық мұхитының ағыстары А)Куросио, Перу, Калифорния Б) Лабрадор, Канар, Бенгал С) Муссон, Сомали, Бразилия Д) Жаңа Сібір, Элемир Е) Шпицберген, Жаңа жер, Сомали 8. Атлант мұхитының ағыстары А)Канар, Бенгал, Гольфстрим Б) Солтүстік пассат, Оңтүстік пассат, Канар С) Солтүстік жер, Муссон Д) Батыс желдер, Сомали, Бразилия Е) Лабрадор, Канар, Калифорния 9. Атлант мұхитының орташа тұздылығы а)37,5 промилль Б) 36,6 промилль С) 38,4 промилль Д) 35,3 промилль Е) 34,6 промилль 10. Солтүстік Мұзды мұхитының аралдары А)Элемир, Жаңа жер, Жаңа Сібір Б) Мадагаскар, Мальдив, Кергелен С) Исландия, Жасыл мүйіс, Кіші Антил Д) Алеут, Курил, Сахалин Е) Галапагос, Камчатка, Малакка 11. Өзеннің негізгі арнасынан алысырақ кеткен және одан енсіздігі, тереңдігі, ағысының жылдамдығымен ерекшеленетін бөлігі А)сала
Б) арал С) жеңсала Д) қалдық Е) шығанақ 12. Тынық мұхитының су бетінің орташа температурасы. А) 18,1С
Б) 18,5 С С) 18,10С Д) 18,12С Е) 18,15С 13. Өзендердің сумен қоректенуін ағындының қалыптасуын анықтайды А)климаттық жағдайы Б) өсімдік жамылғысы Д) географиялық орны Е) жер бедері 14. Жер қойнауының ішкі процест ер әсерінен жер сілкі ну, жанартау атқылау) туатын толқындарды А)цунами
Б) толқындар С) толысулар Д) тайфун Е) ағыстар Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі “Сырдария” университеті 
жүктеу/скачать 1,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|