Математиканы

оқуш ыларға 0-ден 10-ға дейінгі сандар қатары ны ң (тізбегінің) 
түзілу жолын әр түрлі заттарды немесе заттар топтарын қарас- 
тыру арқы лы тү.сіндіруге м үм кіндік туғы зады. Сандар тізбе- 
гіндегі келесі сан 1- ді қосу, ал алдыңғы сан 1-ді азайту арқы лы
ш ы ғары лы п ал ы н ад ы , сан дарды ң құрам ы ж ө н ін д егі білім
қалыптасты ры лад ы .
Санның қүрам ы н аны қтауды ң күрделене түсуіне байланыс- 
ты, 10-кестеден бастап қосу мен азайтудың барлық ж ағдайлары
қарастырылмай- ақ өзгеріске ұш ыраған (деформацияланған) екі 
теңдік (+ =, - = ) беріледі. Сонда кестелердегі сурет бойынша 
деформацияланған теңдіктердегі жасырын сандарды таңдап ала 
отырып, қосу мен азайтудың барлық ж ағдайлары н ш ығарып 
алуға болады. Сондай-ақ сандарды санау, қүрам ы н аны қтау, 
салыстыру мен кесінділердің үзы нды қтары н өлшеу, қосу және 
азайту қатар ж үргізіледі.
Үш інш і топ
қосу мен азайту амалдарының мән-мағынасын 
ашу, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 7, 9 сандарын қолданып қосу ж әне азайту, 
осы амалдардың компоненттері мен нәтижелердің атауы ж әне 
олардың ерекш е ж ағдайлары , қосу кестесі, қосудың ауысты- 
рымдылық қасиеті (заңы) ж айы ндағы түсініктерді қалыптас- 
тыруға арналған 6 кестеден (21, 22, 24, 25, 26, 27) түрады. Бүл 
кестелер бойынша өрнек, өрнекті қүру және оқу, қосынды, ай- 
ырма, олардың мәнін табу бәрі қоса қарастыры лады. Қосу мен 
азайтудың барлық кестелік ж ағдайлары ны ң негізгі қүралы -
санды сызғыш арқы лы түсіндіріп беру үсынылады.
Төртінш і топ
1-сынып математикасындағы геометриялық 
материалдарға арналған 4 кестеден (7, 8, 9, 23) тұрады. Мүнда 
бағдарламада қам ты лған нүкте, түзу, сызық, түйы қталған қи- 
сық сызы қ, түйы қталм аған қисы қ сызы қ, сәуле, кесінді, үғым- 
дарымен бүрыш, үш бүрыш , ш арш ы , дөңгелек, т.б. фигуралар- 
мен таны сты ру ж үзеге асы ры лады . Сондай-ақ заттарды ң екі 
тобын біріктіру ж әне топтан бірнеше затты бөліп алу, фигура- 
ны бөліктерге бөлу жоне оны бөліктерден құрасты ру, кесіндінің 
үзындығын өлшеу, сантиметр ж әне дециметр сияқты үзы нды қ 
бірліктерм ен таны сты ру қам ты лған . Өлшеудің қ аж еттіл ігін
оқуш ыларға аңғарту мақсатында өлшеудің әр түрлі тәсілдерін 
(беттестіру, көз мөлшермен салы стыру, ш артты өлш еуіш пен 
өлшеу, т.б.) салыстыра қарастыру жүзеге асырылады.
41

Б есініиі топ
м атем атика курсы ндағы есептерге арналған 
2 кестеден (28, 29) тұрады. Мұнда есепті ш ығару жолдары және 
кезеңдері, 1-сыныпта қарастырылатын есептің бес түрінің кез 
келгені бойынша ж үргізілетін талдау, шешуін іздеу, қолданы- 
латын амалдарды талдау ж ұмысының барысында оқушы жүр- 
гізуі тиіс іс-әрекеттер ж айы нда шағын мағлұматтар беріледі. 
Сондықтан да есептің ж аңа түрімен таныстырғанда көрнекілік 
ретінде есепті қы сқаш а ж азу, ш артты белгілеуді қолдану, есеп- 
тің шарты мен сұрағын бір-бірінен аж ы рату, шешуін ж азуды ң 
үлгілері, жауабыч бөліп көрсету және тексеру алынады. Соны- 
мен қатар, есепті құрастыру ж айы ндағы нұсқауларға ерекш е 
көңіл бөлінген.
А лт ы н ш ы топ
1-сынып м атем атикасы ндағы алгебралы қ 
материалдарға арналған 2 кестеден (30, 31) тұрады. Мұнда бағ- 
дарламада қамты лған өрнек, санды өрнек, әріпті өрнек, өрнек- 
тің м әні, теңдік, теңсіздік, теңдеу ұғы м дары м ен таны сты ру 
ж үзеге асырылады.
Ж ет інш і топтагы
бұл кестеде (32) ондықтар туралы түсінік, 
толық ондықтармен санау, ондықтарды қосу және азайту қарас- 
тырылады. Мұнда ондықтарды ш ығарып алу, олардың атауы, 
ондықтармен санау, ондықтарды қосу және азайту, сәйкес ұзын- 
дық өлшем бірліктері, дециметрмен өлшеу, кесінділердің ұзын- 
ды қтары н қосу мен азайту, сияқты мәселелерді көрнекілікке 
сүйеніп оқытып-үйрету көзделеді.
Кестелердегі суреттерді іріктеу барысында м үм кіндігінш е 
бірінші сынып бүлдірш індерінің жас ерекш еліктеріне ерекше 
мән берілген. Сондықтан барлық кестенің суреттерін балаларға 
бұрыннан таныс немесе олардың күнделікті көріп, біліп жүрген 
объектілерінен, ертегі кейіпкерлерінен құрастыруға назар ауда- 
рылған. Сонымен қатар, әр кестедегі ж аңа объектіні ортақ та-
қы ры птар негізінде іріктеу балалардың таным деңгеиін көте- 
руге алғыш арт болады.
Кестелерді қолдану кезеңі мен ж иілігі сабақ тақырыбынан 
туындайтын дидактикалық мақсатқа орай анықталуы тиіс. Сон-
дықтан бір кесте қаж етіне қарай, сабақ материалы на байланыс- 
ты бірнеше рет қолданылуы мүмкін. Бір кестені бірнеше сабақ-
та, тұтасынан немесе оның қандаи да оір оөліктерін ғана паида- 
лануға болады.
42

Кестелерді пайдалану жұмысы кезіндегі іс-әрекетінің жал- 
иы сыныптың, ұж ы м ды ң, топтың түрлерінің қайсы сы на болса 
да оңуш ыларды белсенді қатыстырып, олардың байқағыш ты- 
гын және логикалы ң ой-өрісін дамыту үш ін, пәнге деген қызы- 
гушылығын арттыру үшін мүғалімнің шеберлігі және шығар- 
маш ылығы қаж ет.
Үсынылып отырған кестелерді сабаңтың ңай кезінде (атап 
айтңанда, ж аңа материалды қайталау) пайдалану керек, кесте 
мен оқулы қты ң ара ңатынасы ңандай деңгейде болуы керектігін 
наңты ж ағдайлар мен мүмкіндіктерді ескере отырып, мүғалім- 
нің өзі шешуі тиіс.
Кестелермен, оңулықпен, дәптермен, ди дакти калы қ мате- 
риалдармен ж әне басқадай оңу-әдістемелік ңүралдарды ң ма- 
териалдарымен орындалатын жұмысты үйлестіру мәселесін де 
мүғалімнің өзі анықтайды.

жүктеу/скачать 62,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: