Математиканы

оқуш ыларды ң сезінуін қамтамасы з ету. Бұл кезеңде көрнекі 
і ,ү[>алды өте байқап пайдаланған жөн, есепте айтылған нәрсе- 
/іерді және оларға қолданылатын амалдарды иллю страциялау 
к(‘рек, ізделініп отырған шаманы көрсетпей, "тығып" қою ке- 
р<‘К, 
себебі балалар нәтижені санау арқы лы табады да амал таң- 
дап алу қаж ет болмай қалады.
2. Ол үш ін оқушылармен бірге есеп құрастыру.
Айна мен Ж айна саңы рауқұлақ терді. Екі қы з баланы тақ- 
тага ш ы ғары п, үстел үстіндегі саңы рауқұлақтарды алғы зы п 
себеттеріне салғызу.
3. Айна қанш а саңы рауқұлақ терген? (3)
Ж айна қанш а саңы рауқұлақ терген? (2) Бұл есептің шарты.
( 'аң ы рауқұлақтар туралы не сұрауға болады? Олар барлығы 
қанш а саңы рауқұлақ терген?
Бұл есептің сұрағы (хормен айтқызу). Ш арт пен сұрақ есеп 
қүрайды, сұрақсыз есеп болмайды. Есептің құрам а бөліктерін 
қайталай отырып сызбаны толтыру.
Есепті қайталайы қ, ол үш ін есеп деген кесте бізге көмекте- 
седі. Ш арты: 3 және 2.
Есеп нені сұрайды? Қыздардың барлығы қанш а саңырауқұ- 
лақ тергенін? Бұл есептің сұрағы. Енді есепті шешу керек, ол 
үшін есеп деген кестені шешуі деген кестемен алмастырамыз.
ЕСЕП
Шешуі: Ш - шарты
С - сұрағы
Ж - жауабы
Ш ешуі хормен айтылады. Есепті шығару үш ін арифметика- 
л ық амал қолданамыз. Барлығын табу үш ін қандай амал қолда- 
ну керек? (қосу)
Қыздар барлығы қанш а саңы рауқұлақ терген? (5) Қайдан 
білдіңдер: 3 + 
2
—
бұл есептің шешуі (хормен айтқызу).
Сонымен қыздар қанш а саңырауқұлақ терген? (5) Бұл есептің 
^кауабы (хормен айтқызу).
Есепті дұрыс шығарғанын тексеру. Себеттегі саңырауқұлақ- 
ггарды бір оқуш ыны ш ығарып санаттыру. Ж ауабы ны ң астын 
сыздыру. С орнына 
ж
әрпін қою. 3 + 2 = 5.
251

Бекіту маңсатында тағы бір есеп шығару. Аулада 
6
көгершіп 
жем теріп ж үр еді, 2 көгерш ін ұш ып кетті. Қанш а көгершін 
ңалды. Бұл есепті оңушылар ж еке ңалталарындағы кеспе сан, 
кеспе әріп көмегімен ңұрастырып, ш ығарулары керек.
О О О О 0 0 6 - 2 - 4
Оқулыңпен жүмыс
Бірінш і сыныпта жай есептің алты түрі үйретіледі. Олар екі 
санның қосындысын табуға, қалды ңты табуға, сандарды бір- 
неше бірлікке арттыруға (кемітуге) арналған және айырмалық 
салыстырудың 
2
түріне берілген жай есептер.
Оқушылар есеп шығарғанда көбіне сүраңңа көңіл бөлмейді. 
Тәжірибе көрсеткендей практикада оқуш ылардан ңандай амал 
мен ш ығарамыз десе, біреулері ңосу, кейбіреулері азайту деп 
жауап береді. Сүрақтың мәнін көрсету маңсатында мынандай 
тапсырмалар беруге болады. Қалталы полотноға кірпі, аңтиын, 
қоян, аюдың суретін салу. Кірпінің төменгі ж ағы на 4 алманың, 
аңтиынның төменгі ж ағы на 
2
алманың суретін салу, т.с.с., ба- 
лаларға есепті шығаруға тапсырма беру.
Бірш ама уақыт өткеннен кейін оқуш ылардың өздері ңоры 
тындыға келеді, бүл есеп емес, сүрақсыз есеп болмайды деп. 
Осыдан кейін балаларға ңоян сендерге сұраң әкеліп ті, оның сүра 
ғына ж ауап беру үшін қосу амалын орындау керек. Қоян ңан- 
дай сүрақ әкелген? (Барлы ғы неше алм а?) Аюдың сұрағына 
жауап беру үшін азайту амалын орындау керек. Ол ңандай сұрақ 
әкелген? (кірпі ақ тиынға қарағанда қанш а алма көп (аз) тер-
ген?) Есепті шығарғаннан кейін оқуш ыларға ңорытынды жаса-
%
ту, неліктен бір есепті ңосу, біреуін азайту амалымен шығар- 
дың, ол неге байланысты?
Ш ешуі есептің сүрағына байланысты. Есептің сұрағына, ше- 
шуіне оқуш ылардың көңілін аудару және ойлау ңабілетін арт 
тыру маңсатында ш ығармаш ылың бағыттағы тапсырмалар бе- 
руге болады.
Самат 10 дәптер сатып алды, Марат одан 2 дәптер артық са 
тып алды. Қанат неше дәптер сатып алды?
Есеп құрастырып шығаруға 5 -7 минут уақы т беру. Кім көп 
құрасты рғаны н сүрау, тексеруді наш ар оңуш ы лардан бастап 
сұрау.
2 5 2

Ж ауабы: 
8
теңге, 2 теңге, 14 теңге, 10 теңге, 16 теңге, 2 теңге 
лртық 4 теңге артық 
6
теңге арты қ не кем.
Оқушы тек 
8
теңге деп айтпай, әрқайсысын тұж ы ры мдап 
Гмфу қаж ет. Мысалы: қуы рш ақ 
8
теңге тұрады (қуы рш ақ пен 
допқа барлығы 
1 0
теңге төленді.), т.с.с.
Есептер шығаруға үйретуде тірек сызбалардың көмегі көп.
Л іі на - 3 \
Барлы ғы - 6
Самат - 5
Үл бала - 8
а
)?
К е т к е н і- 2
Марат - ? 2 а
Қ ы з бала - ? 3 к
Қ ияр - 7
\
о /
Ж айна - 2
Қ алғаны - ?
?\
Қ ы занаң - 5 '
к
Санды бірнеше бірлікке арттыруға (кемітуге) берілген есеп- 
■ічф үшін жоғарыда көрсетілген сызбаны пайдалануға болады.
"Самат 5 балық, Марат одан 2 балық артық аулады.
Марат қанш а балық аулады?"
"Спорт алаңында 
8
ұл бала және одан 3-і кем қы з бала ойнап 
жүр. Спорт алаңында қанш а қы з бала ойнап жүр?"
Қалтаға кеспе цифрлар салынады.
А йырмалық салыстыруға берілген (I, II түріне).
"Ш ыныда 7 қияр, 5 қы зы нақ бар. Қ иярды ң қы зан аққа қара- 
ганда неш еуі арты қ, қ ы зан ақ ты ң қ и я р ға қараған да неш еуі 
кем?"
Осы бағытта ш ығармаш ылық тапсырмалар беруге болады.

жүктеу/скачать 62,31 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: