тыруғаболады. М ысалы:"Саматта 10 кітап бар, ал Ж анаттаодан
3 кітап арты қ. Балаларда барлығы неше кітап бар?"
Дайындық жұмысында ж ай есеп қарастыру керек.
Саматта 10 кітап бар, ал Ж анатта одан 3 кітап арты қ. Ж анат
та қанш а кітап бар?
Самат- 10
Самат - 10
9
Жанат - ? 3 а Жанат - ? 3
Шешуі:
Шешуі:
10 + 3 = 13
1/10 + 3 = 13
2/10+ 13 = 23
Құрама есептермен таныстырған кезде балалардың жай және
құрама есептерді ажырата білетіндей дәрежеге жетуі өте маңыз
ды. Осы мақсатпен құрама есепті жай есеппен қарама-қарсы қо^і
отырып, жүйе енгізуге болады, мұнда
әрдайым олардың біреуі
неге бір амалмен, екінш ісі неге екі амалмен ш ығарылатынын
аны қтап отыру керек. Сондай-ақ ш ы ғарм аш ы лы қ
сипаттағы
жаттығуларды ұсынған пайдалы. Бұл жай есепті, құрама есепке
және керісінше түрлендіру болып табылады.
7.4. Пропорционал шамаға берілген есеппен жүмыс
Бастауыш сыныптарда пропорционал шамалармен байланы
сты есептерді шығару қарастырылады:
төртінш і пропорционал
шаманы табуға (қарапайым үш тік ережеге), пропорционал бөлу
ге және екі айырма бойынша белгісіз шаманы табуға берілгеи
есептер, т.с.с.
Бұл есептерді шығару ш амалар арасындағы сәйкес байланы
стар туралы білімге негізделеді, мысалы,
егер тауардың баға
сы, оның саны белгілі болса, онда көбейту амалын орындап оны п,
құнын табуға болады. Демек, осы түрдегі есептерді шығару жү
мысын ж ақсы орындау үш ін дайындық жұмысында ж аңа пта
м аларм ен таны сты ру ж әне оларды ң арасы ндағы байланьіс
тарды ашып көрсету ж ағы алдын ала ескерілуі тиіс.
Осы есептермен жұмыс істеу әдістемесін қарастырамыз.
2 5 8
Тортінші пропорционал ш аманы
табуға берілген есептерде
і
ү
р а
және кері пропорционал тәуелділіктегі үш шама берілген,
им.ірдың екеуі айнымалы, біреуі тұраңты шама,
мұнда бір ай-
іи.імалы ш аманың екі мәні ж әне екінш і айны малы ш аманың
« пііісес мәндерінің бірі берілген, ал
бұл шаманың екінш і мәні
!><• мгісіз болып табылады. Пропорционал тәуелділік арңылы бай-
ілиысқан кез келген үш шаманы пайдалана отырып, төртінші
и
ропорционалды ң ш ам аны табуға
берілген есептердің төрт
гүрін құруға болады. Кестеде нәрсенің бағасы, саны, қүны ша-
м .і.мары бойынша төртінш і пропорционалдық ш аманы табуға
ім рілген есептердің ж іктелім і (
классиф икациясы )
берілген.
Ёсөп-
Шамалар
Есептер
гордің
№
Бағасы
Саны
Құны
I
Тұрақты
Екі мәні
берілген
Бір мәні
берілген,
екіншісі
ізделінді
2
Достарыңызбен бөлісу: 
