3.2.Тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кедендік аумағына өткізу кезінде алдын ала операцияларды ұйымдастыру тәртібі
Тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кедендік аумағынаөткізу кезіндегі алдын ала операциялар мынадай тәртіппен жүзеге асырылады: Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту; Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту туралы кеден органдарына хабарлау; Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктіне алдын ала кедендік рәсімдеу: Тауарларды, көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды межелі кеден органына жеткізу; Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау операциялары болып табылады. Осы тауардың ережесі құбыр тасымалын пайдалану арқылы электр беру желілері бойынша өткізілетін тауарларға қолданылмайды. Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту бұл- тауарлар мен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту болып табылады. Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлғаға тауарларды, көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды өткізу пунктінде орналасқан кеден органына мүмкіндігінше қысқа мерзімде жеткізу міндетін жүктейді. Өткізу пунктін анықтауға мыналар жатады: Әуе көлігімен өткізілетін тауарлар үшін,- межелі әуежай немесе тауарлар тасымалдаушы әіуе кемесінің Қазақстан Республикасының кедендік аумағындағы қонатын және туарларды түсіретін алғашқы әуежайы; Теңіз көлігімен өткізілетін тауарлар үшін ,- Қазақстан Республикасының кедендік аумағындағы алғашқы түсіру порты немесе қайта тиеу порты; Көліктің басқа түрлерімен өткізілетін тауарлар үшін – жүру жолындағы бірінші кеден органы; Құбыр тасымалымен және электр беру желілері бойынша өткізілетін тауарларүшін,- кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органмен келісілген коммерциялық есептеу аспаптары орнатылған жерлер тауарлармен көлік құралдарын Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткзу пункті болып табылады. Кеден органдарының Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту туралы хабардар ету міндетіне келетін болсақ бұларға негізінен. Тасымалдаушы не тауарларды өткізуші тұлға өткізу пунктінде орналасқан кеден органының Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту туралы хабардар ету міндеті. Кеден органдарын Қазақстан Республикасының кедендік шекарасынан өту туралы хабардар ету – бұл ҚР-ң кедендік шекарасының өткәізу пунктінде орналасқан кеден органына шекарадан өту фактісі туралы хабарлау. ҚР-ң кедендік шекарасынан өту кезінде кеден органының хабардар ету тауарларды, көлік құралдарын және оларға арналған тауарлардың ілеспе құжаттарды ҚР-ң кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктінде орналасқан кеден органына табыс ету арқылы жүргізіледі. Кеден органының лауазымды адамдары осы баптың үшінші тармағында көзделген құжаттардан бас тартуға құқылы емес Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктінде алдын ала кедендік рәсімдеу операциялар: Негізгі кедендік рәсімдеу алдындағы және тыйым салынған тауарларды ҚР-ң кедендік аумағында өткізуге жол бермеу үшін жүзеге асырылатын іс әрекеттер ҚР-ң кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктінде алдын ала кедендік рәсімдеу болып табылады. ҚР-ң кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктінде алдын ала кедендік рәсімдеу кедендік рәсімдеу кезінде орналасу кеден органдарымен келісілген тиеу-түсіру операцияларын жүргізу үшін арнайы бөлінген және жабдықталған орындауда тауарлармен және көлік құралдарымен тиеу – түсіру операцияларын жүзеге асыруда; тауарлармен және көлік құралдарымен тиеу – түсіру операцияларын жүзеге асырушы тұлғаның сұрауы бойынша тауарлар тиеу түсіру операцияларын жүзеге асыруға қажетті мерзім ішінде уақытша сақтау орнына қойылмастан мұндай операцияларды жүргізу орындарында болуын жол беріледі. Бұл тауарларды сақтаудың жалпы мерзімі тауарларды уақытша сақтаудың осы Кодексте белгіленген мерзімінен аспауы керек. Бұл ретте тауарлар жоғалған не олар кеден органдарының рұқсатынсыз басқа тұлғаларға берілген жағдайда , аталған тұлғалар кедендік төлемдерді және салықтарды төлеу бойынша жауапты болады. Тауарларды кедендік рәсімдеу үшін қажетті жағдайлар болған кезде ҚР-ң кедендік шекарасы арқылы өткізу пунктінде не осы Кодекске сәйкес басқа да кеден органдарында жүргізілуі мүмкін. Тауарларды , көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды межелі кеден орнына жеткізу. Тауарларды , көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды жеткізу Кеден Кодексінің 12- тарауында көзделген ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес жүзеге асырылады. Тасымалдаушы тауарлады, көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды ,тасымалдау мен сақтаудың қалыпты жағдайлары кезіндегі табиғи тозуы немесе табиғи кемуі салдарынан өзгеруін қоспағанда, өзгермеген күйінде кеден органы белгілеген орынға және мерзімінде жеткізуге міндетті. Тауарлар мен көлік құралдарының межелі кеден органына жеткізілгендігі туралы хабардар ету. Тауарлар мен көлік құралдарының межелі кеден органына жеткізілген кезде тасымалдаушы немесе тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлға яғни оларға : жеткізуді бақылау құжаттарын ; көлік және коммерциялық құжаттарын: әкелінген тауарлар мен көлік құралдарын табыс ету арқылы тауарлардың жеткізілгендігі туралы хабардар етеді. Авария немесе ырық бермес күштің әсері кезінде қолданатын шараларды қолдану тәртібі авария немесе ырық бермес күштің әсері жағдайларына , сондай-ақ теңіз, ішкі су не әуе кемесі Қазақстан Республикасы аумағындағы мәжбүрлі түрде аялдама жасаса немесе қонса , тасымалдаушы тауарлар мен көлік құралдарының сақталуын қамтамасыз е,ту үшін барлық шараларды қролдануға және ең жақын кеден органына осы мән жайлар мен тауарлардың тұрған жері туралы дереу хабарлауға міндетті Оқиға туралы хабарлама алған кеден органы оқиғаның сипатына, тауар сапасын жоғалту дәрежесіне және көлік құралдарының техникалық жай-күйіне қарай кедендік бақылауды қамтамасыз ету үшін қажетті шараларды белгілейді. Тасымалдаушыларда кеден кодексінің талаптарын сақтауға байланысты туындаған шығыстарды кеден органдары өтемейді. Кеден тасымалдаушы меншік құқығымен немесе өзге де негіздерде көлік құралын иеленуші, ақы алып немесе жалдану арқылы тауарларды тасымалдау жөнінде қызметтер көрсететін, тиісті уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен берілген тиісті лицензиясы бар және қызметін кедендік тасымалдаушы ретінде жүзеге асыруға кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның лицензиясын алған қазақстандық тұлға тасымалдаушы бола алады. Кедендік тасымалдаушының қызметі кедендік бақылаудағы тауарларды Кеден Кодексінде көзделген нормаларды сақтай отырып тасымалдау болып табылады. Кедендік тасымалдаушының тауарларды өткізуші тұлғамен қаиынастары шартпен реттеледі. Кедендік тасымалдаушының қызметіне қойылатын біліктілік талаптары. Қызметін кедендік тасымалдаушы ретінде жүзеге асыру үшінҚазақстандық тұлға мынадай біліктілік талаптарына сәйкес келуі керек: тауарларды тасымалдауға арнап тиісті уәкілетті орган тағайындаған тәртіппен берген лицензиясы болуға; Кеден Кодексінің 43- тарауында көзделген тәртіппен тиісті қаржы жылына арналған республикалық бюджет туралы заңмен белгіленген он мың еселенген айлық есептік көрсеткіш мөлшеріндегі сомаға кедендік төлемдер және салықтар төлеуді қамтамасыз етуге, сонымен қатар 81- бабында белгіленген талаптарға сәйкес жабдықталған көлік құралдары болуға, кедендік бақылаудағы тасымалданатын тауарлардың есебін жүргізуді және олар бойынша есептілікті қамтамасыз етуге тиіс. Қызметіне кедендік тасымалдаушы ретінде лицензия беру тәртібі. Лицензия алу үшін көрсетілген талаптарды орындау қажет тұлғаның белгіленген нысан бойынша лицензия алуға өтініші тіркеу құжаттарының нотариаттықкуәландырылған көшірмелері;- лицензия беру үшін алым төленгендігін растайтын құжаттар; Кеден Кодексінің 63- бабында белгіленген талаптарға сәйкес қызмет аймағында өтініш беруші тіркелген кеден органының қорытындысы қажет. Өтінішті кеден іс мәселелері жөніндегі уәкілетті орган ол тіркелген күннен бастап он жұмыс күн ішінде қарайды. Тауарларды тасымалдауға арналған лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған, қайтарып алынған немесе тоқтатылған жағдайда тиісті уәкілетті мемлекеттік орган бұл туралы күнтізбелік он күннен аспайтын мерзімде кеден ісі мәселелері жөнінде уәкілетті органды хабардар етеді. Кеден ісі мәселелері жөнінде уәкілетті орган кедендік тасымалдаушылардың тізімін жүргізеді және оны баспасөз басылымдарына жариялауды жүзеге асырады. Кедендік тасымалдаушының міндеттері.- Кеден Кодексінде белгіленген шарттар мен талаптарды сақтауға; кедендік бақылаудағы тасымалданатын тауарлардың есебін жүргізуге және мұндай тауарларды тасымалдау туралы кеден органдарына есеп беруге; кедендік бақылаудағы тауарлармен бірге бір мезгілде өзге де тауарларды тасымалдауға; тауарлар мен оларға арналған құжаттарды межелі кеден органына көрсетуге; тауарларды кедендік бақылау аймағына орналастыруға; Кеден Кодексінің 81- бабына сәйкес көлік құралдарын тиісті техникалық жағдайда ұстауға және олардың кеден бақылауындағы тауарларды тасымалдауға арналған көлік құралдарын жабдықтауға қойылатын талаптарға сай келуге қамтамасыз етуге;
тауарлар мен оларға арналған құжаттарды жеткізудің жөнелтуші кеден органы белгілеген мерзімі мен жүру маршрутын сақтауға; тасымалдаудың және сақтаудың қалыпты жағдайлары кезіндегі табиғи тозу мен табиғи кему салдарынан болатын өзгерістерді, тауарлар мен көлік құралдарын өзгермеген күйінде, қандай да болсын өзге мақсаттарға пайдаланбай жеткізуге;тауарларды жеткізгеннен кейін оларды межелі кеден органдарының рұқсатсыз қараусыз қалдырмауға, тауарлардың бастапқы тұрған жерін өзгертпеуге, орманы ашпауға,тауарларды орамауға және қайта орамауға сондай-ақ кедендік бірдейлендіру құралдарын өзгертпеуге,алып тастамауға және жоймауға;тауарлар жоғалғанда олар кеден органдарының рұқсатынсыз басқа тұлғаларға берілген жағдайда кедендік төлемдерді және салықтарды төлеуге; кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметі тоқтатылған жағдайда лицензияны он бес жұмыс күні ішінде кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органға қайтаруға міндетті.
Кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметі жүзеге асыру лицензиясының қолданылуын тоқтата тұру. Лицензияның қолданылуын кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілтті орган, лицензияның қолданылуы сот шешімі бойынша тоқтатыла тұратын шағын кәсіпкерлік субьектілерін қоспағанда, тоқтата тұрудың себепттерін көрсете отырып тұлғаның кедендік тасымалдаушы Кеден Кодекісінің
65-БАБЫНДА КӨЗДЕЛГЕН ӨЗ МІНДЕТТЕРІН ОРЫНДАМАҒАН ЖАҒДАЙЛАРДА, КЕДЕНДІК ТАСЫМАЛДАУШЫ ТІРКЕЛГЕН КЕДЕН ОРГАНЫ ҚОРЫТЫНДЫСЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕ;тауарларды тасымалдауға тиісті уәкілетті мемлекеттік орган берген лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған кезде, алты айға дейінгі мерзімге тоқтата тұруы мүмкін.Лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған кезде тұлғаныңкедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметті жүзеге асыруға құқығы жоқ. Лицензияны тоқтата тұру кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметті тоқтата тұру туралы бұйрық қабылданған күннен бастап қолданылады. Лицензияның қолданылуы оның тоқтатыла тұруына негіз болған себептер жойылғаннанкейін кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган басшысының тиісті бұйрығымен жаңғыртылады. Кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметті жүзеге асыруға лицензияны қайтарып алу.Кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган тауарларды тасымалдауға тиісті уәкілетті мемлекеттік орган берген лицензияқайтарып алынған жағдайда лицензия кедендік тасымалдаушы табыс еткен дұрыс емес мәліметтер негізінде берілген жағдайда осы тараулда белгіленген шарттар сақталмаған жағдайда Кеден Кодекстің 66-бабында белгіленген мерзім ішінде лицензияның қолданылуының бұрын тоқтатыла тұруына негіз болған себептер жойылмаған жағдайда, лицензияны қайтарып алады. Лицензияны қайтарып алу туралы шешім кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган басшысының осындай шешімді негіздеп берген бұйрығымен ресімделеді. Шағын кәсіпкерлік субьектісі болып табылатын кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметтіжүзеге асыру құқығына лицензияны қайтарып алу соттың шешімі бойынша жүргізіледі. Кедендік тасымалдаушы тасымалдайтын кедендік бақылауға тауарлардың есебі. Кедендік тасымалдаушы кедендік бақылаудағы тасымалданатын тауарлардың есебін жүргізеді және кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілеген тәртіппен олар бойынша есептілік табыс етеді.Кедендік тасымалдаушының жауапкершілігі тауарлар жоғалған не олар кеден органының рұқсатынсыз берілген жағдайда,кедендік тасымалдаушы кедендік төлемдерді және салықтарды төлеу бойынша жауапты болады.Тауарлар, көлік құралдары және оларға арналған құжаттар межелі кеден органына жеткізілмеген жағдайда, кедендік тасымалдаушы Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.Кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметті жүзеге асыруға лицензияның қолданылуын тоқтату, лицензияның қолданылуы мынадай жағдайларда, тауарларды тасымалдауға тиісті уәкілетті мемлекеттік орган берген лицензиякері қайтарып алынғанда, кедендік тасымалдаушы ретінде қызметін тоқтататыны туралы өтініш бергенде, заңды тұлға болып табылатын кедендік тасымалдаушы қайта ұйымдастырылғанда немесе таратылғанда тоқтатылады . Лицензияның қолданылуы тоқтатылған жағдайда, тұлға он бес жұмыс күні ішінде кедендік бақылаумен тасымалданатын тауарлардың есебін жүргізетін кеден оргынына өзі кедендік тасымалдаушы ретінде орындаған тасымалдар туралы міндетті, лицензияның қолданылуын тоқтату кедендік тасымалдаушы ретіндегі қызметті тоқтату себептері көрсетіле отырып, кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті басшының бұйрығымен ресімделеді.Осы тарауда пайданылатын ұғымдар мыналарды білдіреді, ішкі кедендік транзит рәсімі –тауарлар мен көлік құралдарын жөнелтуші кеден оргынынан межелі кеден органына дейін кедендік бақылаумен өткізудің Кеден Кодексінде және Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда белгіленген тәртібі, аралық кеден –ішкі кедендік транзит рәсімі бойынша өткізілген тауарларды ішінара түсіру жүргізілетін кеден органы.Ішкі кедендік транзит – бұл ішкі кедендік транзит –кедендік бақылаудағы тауарлар Қазақстан Республикасының кедендік аумағы бойынша,сондай-ақ осы тарауда белгіленген шарттар сақталған жағдайда , шет мемлекеттің аумағы арқылы өткізілетінкездегі рәсім.Ішкі кедендік транзит кезінде тауарлар жөнелтуші кеден органынан межелі кеден органына дейін тасымалдаушының және тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлғаның жауапкершілігімен өткізіледі.Тауарларды бірдейлендіру құралдарын, тасымалдаушылар мен жөнелтушілердің пломбаларын пайдалана отырып, ішкі транзит рәсімі бойынша темір жол көлігімен өткізуге жол беріледі. Транзиттік тауарларды ішкі кедендік транзит рәсімі бойынша Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізу Кеден Кодексінің 74-бабының 2-тармағында аталған шаралардың бірі сақталған жағдайда жүзеге асырылады. Тауарлар мен көлік құралдарын ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес өткізуге мынадай шарттар сақталған жағдайда, тауарларды Қазақстан Республикасының кедендік аумағында әкелуге тыйым салынбаған, жеткізуді бақылау құжаты осы Кодекстің 76-бабына сәйкес ресімделген тармағына сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді қамтамасыз ету шараларының бірі сақталған жағдайда жол беріледі.Ішкі кедендік транзиттің рәсіміне сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді қамтамасыз ету шараларына, тауарларды алушының 76-баптың 6 тармағында сәйкес жеғткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттемесін табыс етуі, кез-келген кеден органында кедендік төлемдердің және салықтардың төленуін қамтамасыз ету,тауарларды кедендік тасымалдаушының өткізуі, тауарларды кедендік алып жүру жатады. Тасымалдаушы және тауарлар мен көлік құралдарын өткізуші тұлға аталған шаралардың кез-келгенінтаңдауға құқылы. Тауарларды ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес теміржол көлігіменөткізуі кезінде 76баптың 2-тармағының ережелері қолданылмайды.Ішкі кедендік транзит кезінде тауарлар мен көлік құралдарын жеткізуді қамтамасыз ету шаралары Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарға сәйкес тауарларды өткізукезінде және әуе көлігімен тасымалдау кезінде қолданылмайды. Кеден төлемдеріи және салықтарды төлеуді міндетті түрде қамтамасыз ете отырып, Қазақстан Республикасының аумағы бойынша өткізілген тауарлар тізбесін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Тауарларды жеткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттемені алушы толтырады және оны межелі кеден органы тіркейді. Тауарларды жеткізіп беру жөніндегі кепілдік міндеттеменің нысаны мен тіркеу тәртібін кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейді. Ішкі кедендік транзитті қолдану үшін табыс етілген құжаттар, тасымалдаушы тауарларды жеткізуді бақылау құжатын рәсімдеуді жеткәізу үшін жөнелтуші кеден органына тауарға ілеспе құжаттарды табыс етеді. Табыс етілген құжаттарды жеткізуді бақылау құжатының тіркеу номерін көрсете отырып, жөнелтуші кеден органының лауазымды органының лауазымды адамы куәландырады. Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты төменде көрсетілгендей, тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты- Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар туралы мәлімдемелерді қамтитын кеден органдарының тауарлардың межелі кеден органына жеткізілуін бақылауды жүзеге асыруы үшін қажетті құжат. Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты бір немесе бірнеше тауарларға ілеспе құжаттармен тасымалданатын тауарлардың әрбір легіне рәсімделеді . тауарларды топтасып тасымалдау кезінде жеткізуді бақылау құжаты әрбір жүк жөнелтуші мен жүк алушыға жеке-жеке рәсімделеді. Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжатын декларант, ал декларант болмаған кезде кеден органының лауазымды адамы толтырады. Тауарлардың жеткізілуін бақылау құжатын нысанын және толтыру тәртібін кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейтін қатаң есептілік құжаты болып табылады. Қазақстан Республикасы бекіткен халықаралық шарттарда көзделген жағдайларда тауарлардың жеткізілуін бақылау құжаты осындай шарттармен белгіленген құжаттар пайдаланады . Тауарлар мен көлік құралдарын кедендік төлемдер мен салықтар төлеудің қамтамасыз етілгенін растаитын құжатты пайдаланып жеткізу. Кедендік бақылаудағы тауарлар мен көлік құралдарын ішкі кедендік транзит рәсіміне сәйкес Қазақстан Республикасының кедендік аумағы бойынша кедендік төлемдер және салықтар төлеудің қамтамасыз етілгенін растайтын құжатты пайдаланып өткізуі мүмкін. Кедендік төлемдерді және салықтарды төлеудің қамтамасыз етілгенін растайтын құжатты толтырудың және кеден органына табыс етудің нысанын тәртібін кеден кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейді. Тауарлар мен көлік құралдарын ішкі кедендік транзит кезінде кедендік алып жүру. К едендік алып жүру рәсімі кеден органдары лауазымдыадамдардың кедендік бақылаудағы тауарларды, көлік құралдарын және оларға арналған құжаттарды жөнелтуші кеден органынан межелі кеден органына дейін, сондай-ақ бір кеден органының қызмет аймағында алып жүруі. Кедендік алып жүру бір көлік құралына да жүргізілуі мүмкін. Кедендік алып жүру көлік құралы кеден органына келген кезден бастап бір тәуліктен кешіктірілмей басталады . Кедендік алып жүру тәртібін кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган белгілейді. Уақытша сақтау - әкелінген тауарлар белгілі бір кедендік режимге сәйкес межелі кеден органына табыс етілген кезден олар шығарылғанға дейіен белгіленген тәртіппен мемлекеттің меншігіне айналдырылғанға дейін кедендік бақылауда сақталатын кедендік рәсім болып табылады. Уақытша сақтау органдары тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау арнайы бөлінген және жайластырылған үй жайларда, ашық алаңдарда , көлік құралдарына , сондай –ақ уақытша сақтау қоймаларында жүзеге асырылады. Соның ішінде тауарлар имен көлік құралдарын уақытша сақтау органдары мыналар болып табылады . Топтастырылған жүктенрді жеткізу жағдайларын қоспағанда , тауарлар жеткізілген көлік құралдары ; Тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтау органдары мыналар болып табылады : Ашықалаңдар – тауар иелерінің әуежайлардың , теңіз және өзен порттарының , теміржол станцияларының , өнеркәсіп органдарының осы тұлғалардың тауарларын уақытша сақтауға арналған күзетілетін аумақтарда, осы тұлғалардың өз тауарларын уақытша сақтау үшін арнайы бөлінген және күзетілетін аумақтарда орналасқан алаңдары. Сонымен қатар көлік құралдарындағы тауарларды ашық алаңда сақтауға жол беріледі. Арнайы бөлінген және жайластырылған үй-жайлар тауарлар иесінің өз тауарларын уақытша сақтауға арналған үй жайлары немесе үй жайлардың арнайы бөлінген және жайластырылған бөлігі. Уақытша сақтау қоймалары –тауарлар мен көлік құралдарын уақытша сақтауға арналған, кеден ісі мәселерлері жөніндегі уәкілетті орган беретін лицензия негізінде жұмыс істейтін қоймалар - бір бөлігі уақытша сақтау үшін пвайдаланатын кеден қоймасының және еркін қойманың кедендік режимдерінде сәйкес тауарлар мен көлік құралдарын орналастыруға арнайы арналған кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган беретін кеден қоймасын немесе еркін қойма құруға арналған лицензия негізінде жұмыс істейтін қоймалар.
Қ О Р Ы Т Ы Н Д Ы
Тәуелсіз Қазақстан Республикасы мемлкетінде жүргізіліп отырған құқықтық реформаның мақсаты терең өзгерістер жүргізудің заңдық негізін қалау және дүние жүзілік серктестікке интеграциялану үшін, сонымен катар азаматтарымыздың заңды мүдделері мен қүкықтарын корғау болып табылады. Кеден шекарасы арқылы өткізілетін тауарлар мен көлік қүралдарына қолданылатын біріңғай кедендік бақылау жүесін күру жолымен іске асырылатын кеден саясатын мемлекетіміздің сыртқы экономикалык қызметінің бір бөлігі ретінде қарастыра отырып, жалпы мәселелері мен кеден саясатының мақсаттары сонымен қатар кеден ісінің жөнге қойылуының және кеден саласының маңыздылығын байқауға болады. Яғни Қазақстанның кеден шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік қүралдары белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі. Осыған байланысты Қазақстан Республикасы Кеден кодексінің 15-тарауына сәйкес Қазақстан Республикасы кеден шекарасы арқылы кедендік мақсаттар үшін өтетін тауарлар мен көлік қүралдарының мәртебесін айқындайтын ережелердің жиынтығы көрсетілген. Бүл ережелер тауарларды рәсімдеу, кеден төлемдерін алу және жеңілдіктер үсыну, жеке және заңды түлғалардың олардың иелігіндегі. Қазақстан Республикасы аумагына транзитпен әкелінген және одан тыс жерлерге шығарылған тауарлар мен көлік қүралдары жөніндегі қүқықтарының шектерін анықтау ретіне, өзге де біркатар мәселелерге қатысты болады. Кедендік рәсімдеуі накты аныкталмаған кеден режимі бойынша тауарлар мен көлік күралын тасымалдау мақсатындағы әрекеттерді жүзеге асыру мен осы рәсімдеуді кеден заңына сәйкес аяқтайды және оларды бекітуге жол береді, тәртіптерін және оның сақталуын аныктайды, басқа да шаралар сыртқы сауда мәмілесінің заңға сәйкестігін нақтылайды және кеден бақылауын өткізуді қамтамасыз етеді.
Кеден заңнамасы нормаларының қомақты бөлшегініц колданылуы тауарлар мен колік қүралдарының кедендік шекара арқылы өтуіне, ягни кедендік репеу Іпеңберінде жасалатын маңызды заңды әрекеттермен байланысты. Олардың қозғалыс процесі кеден режимдері деп аталатын бекітілген ережелерге сәйкес жүруі мүмкін. Мемлекеттің экономикалык мүддесін камтамасыз етуде кеден қызметінің орны ерекше. Кеден кызметі сырткы сауда айналымын реттеу және тағы басқа нақты қызметтер атқару арқылы мемлекет бюджетін толықтырады. Тауарлар мен көлік қүралдарының Қазакстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілуіне кедендік бакылау жасауды жүзеге асыру кеден органдарының негізгі міндеттерінің бірі болып табылады. Яғни Қазақстанның кеден шекарасы арқылы өткізілетін барлық тауарлар мен көлік қүралдары кеден бакылауына жатады. Ол белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі. Қазіргі таңда заманның талабына сай кеден саясаты кеден режимдерінің тнститутына көбірек назар аударуға тиісті Осы институттың мазмүнын толықтыра түсу үшін кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік күралдарын өткізуді жүзеге асырудың қүқықтық тетігі және кеден режимдерінің жиынтық мәселелерін қарастыру өте маңызды болып келеді. Себебі бүл институт басқа да кеден саласындағы институттармен тығыз байланысты, кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік қүралдарын өткізу тәртібі оларға мәлімденген кеден режимінде, сондай-ақ кедендік рәсімдеу мен кедендік бақылау және кеден төлемдері процедурасына сәйкес заңмен аныкталады.
Мемлекеттің экономикалық мүддесін қамтамасыз етуде кеден қызметінің орны ерекше. Кеден қызметі сыртқы сауда айналымын реттеу және тағы басқа накты қызметтер атқару арқылы мемлекет бюджетін толыктырады. Түлғаның кез-келген уақытта тауар мен көлік қүралының сипатына, санына, шыққан еліне қарамастан кез келген кеден режимін таңдауға немесе өзгертуге қүқығы бар. Кеден шекарасы арқылы тауарлар мен көлік күралдарын өткізу, әкелу мен әкету қүкығын бекіту келесі басты қағидалармен негізделеді: әкелу мен әкетуге тыйым салу, әкелу мен әкетуді шектеу, өткізу тәртібі, кедендік рәсімдеу мен бақылаудың міндеттілігі, кедендік шекарадан өтетін орын мен уақьггты анықтау, кеден шекарасынан өткізілетін тауарлар мен көлік қүралдарына билік ету, Ілартты түрде шығарылган тауарлармен, көлік қүралдарымен пайдалану жонс баскару. Сонымен катар күкықтық реттеу мәселелері кеңінен зерттеуге мүмкіншілік туғызады. Міне сондықтан да Қазақстан Республикасындағы кеден ісіне жалпы және тікелей басшылықты жүзеге асырып отырған Үкіметке және кеден органдарына жоғарыда айтылған мәселелерді шешу керек.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Монографиялар мен оқулықтар
Әлібеков С.Т. Кеден қүқығы. Алматы, 1997 (орысша)
Әлібеков С.Т. Қазакстан Республикасының кеден ісі. Алматы, 199"
(орысша)
Әлібеков С.Т. Қазақстан кеден қүқығы (Жалпы және ерекше
бөлімдері). Алматы, 1999
Атаманчук Г.В. Мемлекеттік басқару теориясы. М., 1997
Баймаханов М.Т., Вайсберг Л.М., Котов А.К. Қазақстан Республикас
егемендігінің қалыптасуы. Алмаьы, 1994
Баймаханов М.Т. және басқалар. Өтпелі кезең қоғамындағы
қүқықтың сана мен моральдың өзара әрекеті. Алматы, 1995
Баишев Ж.Н. Қазақтан: мемлекеттілікі кезеңдері. Алматы, 1997
Бахрах Д.Н., Кивалов С.В. Ресей кеден құқығы. Екатеринбург, 1995
Бизнес және құқық: Қазакстан Республикасының заңнамалык
актілері. Алматы, 1992
Борисов К.Г. Халыкаралық кеден құқығы. М., 1997
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің ведомостылары (1992-1995 т.ж.).
Габричидзе Б.Н. Кеден кұқығы. М.,1995
Гребенщикова Л.В., Кубасова И.А., Сарсембаев М.А. Қазақстанны?
кедендік заңнамасы және халықаралық кедендік конвенциялар
Алматы,1996
Қазақстан Республикасының сыртқы экономикалық қызмет тураль
заңнамасы (Қүр. Р.Баймүрзаева, Л.Аносова. Алматы, 1996.)
Зиманаов С.З. Конституция және Қазақстан Республикасын
Парламенті. Алматы, 1996
Карикболов Б. Нормативтік актілер. Интерпол. Алматы, 1998.
Ким В.А., Ким Г.В. Қазақстан Республикасының конституциял
құрылымы. Алматы, 1998
Козырин А.Н. Шетелдердің салықтық құқығы: теория және практт
мәселелері. М., 1999
Котов А.К., Котов Д.А. Қолданыстағы құқық жүйе оның нормаларына түсінік беру. Алматы, 1999
Лившиц Р.З. Құқық теориясы. М., 1994
Моисеев Е.Г. Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының кұқықтық
мәртебесі. М., 1995
2. Нормативтік-қүқықтық актілер
Қазақстан Республикасының Констиутуциясы, 1995, 30 тамыз
Қазақстан Республикасының Кеден Кодексі, 2003, 5 сәуір
Кеден режимдері: нормативтік-қүқықтық актілер жинағы. Алматы
2000
Қазақстан Республикасының Салық Кодексі, 1997
Таможенный вестник. М., 1995 (№ 5-8)
Таможенный вестник. М., 1997 (№ 2-3)
Таможенный вестник. М., 1999 (№ 10)
Таможенный вестник. М., 2000 (№ 7 )
Кеден. Астана, 2002 (№ 2)
Кеден. Астана, 2003 (№ 1)
Қазақстан республикасы Президентінің «Қазақстанда кеден орган
қайта қүру туралы» Жарлығы
Достарыңызбен бөлісу: |