Мемлекеттік басқару проблемаларын жете түсіну үшін қазіргі менеджмент теориясының кейбір жайларын білу аса тиімді және қажет

жоспарды орындауға және барлық жоба қызметінің соңғы нәтижесіне жауапкершілік жүктелетін топ.

57

ерекшелігі бар. Басқару негізінде Янк мәселелерді іиеиіу процесіңд_е оны он жікке бөледі, осы кезендерге байланысты басқару Құрыльімы құрылған.

Нарық принциптеріне байланысты ұйымдастырылған басқару құрылымы да американ ғалымы Дж. Форретормен ұсынылғаң . Ол басқа басқару құрылымының негізі болатын " басшы-бағыныщты" байланысьш бұзып, басқару құрылымын құруда басқаша жұмыс істеген. Бұл байланыс таза экономикалық қатынаспен сату — сатып алумен алмастырылады. Фирмада коммерциялық есептеу орталығы құрылып, монополияны жою керек деген, өйткені, автор бәсекелесті тиімділікке жету және прогресстің негізі деп санаған.

Дивизионды басқару к,үрылымының негізгі белгісі бөлім құруда дифференция принциптерінің көптігінде.

Бұдан басқада бірнеше басқару құрылым түрлері бар. Сондықтан біз бастапқы үш негізгі құрылымға тоқталамыз. Оны бастамай тұрып, біз мыналарды да білуіміз қажет.

Басқару пирамидасы

Басқару пирамидасы — бұл басқару деңгейіне байланысты еңбек өнімділігі мен жұмысшылар санының графикалық иллюстрациясы.

Құрылым — элементтер жүйесі арасындағы жиынтық байланыс.

Басқару құрылымын таңдай отырып, нені білу қажет?

1. 
   Жоғары квалификацияланған персоналы бар аздаған бөлімшелер {үлкен емес бөлімшелер);
   
2. 
   Басшылар деңгейінің аздаған көлемі; ' ч
   
3. 
   Құрылымдағы нақтылы маманданған топтар;
   
4. 
   Тұтынушылардың нысаналық графиктік жұмысы;
   
5. 
   Өзгерістерге жылдам көңіл аудара беру;
   
6. 
   Ең төменгі шығындар.
   

Сурет 6. Басқару құрылымдарын функция бойынша бөлу

Осы басқару құрылымына Генри Минцбергтің де еңбегі сіңген. Оның бес түрлі құрылымы берілген:

1. 
   Қарапайым құрылым (ұлкен емес кішірек штат, көмекші қызмет және 1-2 деңгейде басқару).
   
2. 
   Машиналы бюрократия (стандартты процесс, жоғарғы үкіметті орталықгандыру, нақты бюрократизация);
   
3. 
   Мамандар бюрократиясы (жеке және жоғары маман жұмысшыларының жиыны);
   
4. 
   Дивизионды құрылым ;
   
5. 
   "АДНОС" - партия — (қатаң функционалды және икемді өндіру құрылымының жиыны)
   

1. Сызьщты ңұрылым.

Әр өндірістерде немесе басқару бөлімдерінде барлық міндеттерА¹ орындайтын, оған қарасты жұмысшыларды бір өзі басқаратын жәяе басқару функциясының барлығын өз қолында қамтитын басШ⁶¹

тұрғысында болады. Оның шешімдері "жоғарыдан төмен" тізбегі арқылы беріледі және төменгі буындарда орындалуы тиіс. Осы негізде басқару жүйесінде басшылар иерархиясы құрылады. Мысалы, инженер, цех бастығы, кәсіпорын директоры т.б. Кейбір мамандар, сызықтық, функционалдық бөлімдері басшыға ақпаратты өндеуде, шығарушылық қызметті талдауда, басқарушылық шешімдерді дайындауда, олардың орындарын бақылауда көмектеседі.

Сызықтық басқару құрылымының артықшылықтары:

• 
  қарым-қатынас арасындағы нақты байланыс жүйесі;
  
• 
  нақты берілген жауапкершілік, тікелей бұйрыққа жылдам жауап беруі;
  
• 
  біркелкі және нақты басқарушылығы;
  
• 
  орындаушылардың әрекеттерінің келісімділігі;
  
• 
  басшының өз бөлімінің қызметінің нәтижесіне жауапкершілігінің жоғарылауы;
  
• 
  шешім қабылдаудың оперативтілігі.
  

• 
  дайындық пен жоспарлауды шешуде буындардың қатыспауы;
  
• 
  ^басшыға жоғары талаптар қойып, барлық басқару
  

• 
  ақпараттың мүмкіндігінен айыру;
  
• 
  ақпаратқа үлкен салмақ түсіру;
  

құрылымының схема түріндегі көрінісін төменде көруге бі (Сурет 9).

2. Функционалды басқару қүрылымы.

Функционалды ұйымдастыру схемасы орта компанияларда кеңінен қолданылады. Барлық басқару деңгейіндегі нақты функцияларды орындау үшін бөлімшелерді құруды талап етеді.

Президент (бас басқарушы), бухгалтер, шығаратын орталық, жоспарлы-экономикалық бөлім, өндіріс бөлімшелері, функционалды департаментализация - бұл ұйымды бөлек элементгерге бөлу процессі.

Оның әрқайсысының анықталған нақты тапсырмалары мен міндеттері болады.

Функционалды құрылым құру олардың кең көлемді мәселелерді орындауына байланысты персоналдық топталуына әкеледі.

Компаниялардың дәстүрлі функционалды блоктары — бұл өндіріс, маркетинг, қаржы бөлімдері.

Бұл ұйымның мақсатына жетуде кең көлемде қамтамасыз ететін ^ӘР компаниялардың қызметтері мен функциялары бар. Бірақ бұл бөлімдердің аттары кәсіпкерлік қызмет бағытының маңызды Функцияларында дұрыс сипатталмайды, әсіресе қызмет көрсеіу саласында. Мысалы, авияция ештеме өндірмейтін қызмет саласы. Сондықтан оларда функционалды бөлімдер жай эксплуатациялық

қаржы бөлімдері деп аталады. Егер ұйымнынң мөлшері үлкен болса

Функционалды басқару құрылымының артықшылығы:

• 
  сызықты менеджерлерді кейбір маман сұрақтарын, шешуд_ен
  басталады, тәжірибелі мамандардың кеңес беру жұмысын орындау
  үшін қолайды;
  
• 
  кең профилді мамандардың тұтынушылығын төмендетеді.
  

• 
  әртүрлі функционалды қызметтер арасындағы байланыстың
  әрдайым тұрақты болмауы, шешім қабылдаудағы ұзақ процедуралар;
  

• 
  қарым-қатынастардың қиындауы;
  
• 
  үйлесімділіктің қиындауы;
  
• 
  қажетті уақытта орталықтандыру тенденциясы пайда болады.
  

эксплуатациялық бөлімге инженерлік-техникалық демек, тек қызмет