Мінездемелейтін

88
, 
Мұнда
; ; . 
Векторлар
құрамасын
жасаймыз
, 
модулдері
Ом
заңы
бойынша
табылады
. 
Вектор
қосындысын
көп
бұрыш
ережесі
бойынша
жасаймыз
. 
Тізбектің
активті
кедергісіндегі
кернеу
векторы
фазасымен
тоқ
векторына
дəл
келеді
,
векторы
тоқ
векторынан
90
0
озады
, 
ал
векторы
одан
90
0 
қалады
(2.13 
б
-
сурет
). 
Қорек
көзінің
əрекеттегі
кернеу
мəні
(
вектор
модулі
) 
диаграмма
бойынша
ОАВ
кернеу
үшбұрышынан
былай
табылады
. 
. (2.49)
(2.49) 
формула
бойынша
тізбектің
активті
кедергісі
тізбектеп
жалғасқан
резисторлардың
кедергілері
олардың
арифметикалық
қосындысына
тең
. 
Тізбектеген
п
 
қабылдағыштың
жалпы
жағдайы
мынадай
: 
. (2.50) 
тізбектің
реактивті
кедергісі
болады
, 
тізбектеліп
қосылған
элементтер
кедергілерінің
арифметикалық
қосындысына
тең
. 
Жалпы
келгенде
: 
. (2.51) 
Біздің
сұлбада
индуктивті
кернеу
векторлары
конденсатордағы
кернеу
векторынан
аз
, 
сондықтан
X
<0, 
бұндай
жағдайда
реактивті
кедергі
сыйымдылық
түрінде
болады
. (2.49) 
формула
Ом
заңы
бойынша
U
мен
I
əрекеттегі
мəнінің
арасындағы
байланысты
көрсетеді
. 
3
2
1
U
U
U
U



1
1
1
L
R
U
U
U


2
2
2
L
IX
IR
U


3
3
3
C
IX
IR
U


L
U
C
U
U







2
3
2
1
2
2
3
2
1
2
)
(
)
(
C
L
L
X
X
X
I
R
R
R
I
U
IZ
X
R
I


2
2
3
2
1
R
R
R
R






n
K
K
R
R
1
3
2
1
C
L
L
X
X
X
X










n
K
K
n
K
CK
LK
X
X
X
X
1
1
)
(

89
2.3.5. 
Резисторды
, 
катушка
 
мен
 
конденсаторды
 
қатар
 
қосу
 
 
Қатар
қосылған
екі
тармағы
бар
тізбекті
карстырайық
. 
Мысалы
, 
кернеу
көзі
мен
сұлба
параметрлеры
белгілі
. 
Қорек
көзінен
алатын
I 
тоқ
пен
тізбек
кірісіндегі
φ
жылжу
бұрышын
табу
керек
. 
Есепті
қатынасын
табу
үшін
тоқтың
векторлы
диаграммасын
жасаймыз
. 
Қатар
тармақтағы
тоқты
жəне
берілген
кернеуге
қатысты
бұрыштың
ығусуын
есептейміз
. 
Бірінші
тармақ
үшін
жүктемелеу
сипаттамасы
индуктивті
тоқ
U
дан
0 < < /2 
бұрышқа
қалады
: 
; 
; 
. 
2.14-
сурет
Екінші
тармақ
жүктеме
сыйымдылық
сипаттамада
: 
вектор
дан
- /2 < < 0 
бұрышына
озады
. 
; ; 
. 
Қатар
тармақтардың
негізі
болатын
, 
негізгі
вектор
ретінде
қорек
көзі
кернеудің
векторы
алынады
. (2.14 
б
-
сурет
) 
Осыған
байланысты
тоқ
векторларын
бағыттау
қиын
емес
. 
Тоқтың
екінші
тармағын
бағыттағанда
φ
2
бұрышын
вектор
, 
векторына
қатар
жүргіземіз
, 
себебі
векторлар
басының
бір
біріне
катысы
жоқ
. 
Кирхгофтың
бірінші
заңына
сəйкес
кіріс
тоғын
табамыз
. 
Əрі
қарай
векторлы
диаграммадан
барлық
есеп
қатынасын
табамыз
. 
Ол
үшін
, 
əр
вектор
проекциясы
оске
өзара
тігінен
(
взаймоперепендикулярны
) 


2
2
1
1
L
X
R
Z


1
1
Z
U
I

0
1
1



R
X
arctg
L
2
I
U


2
2
2
2
C
X
R
Z


2
2
Z
U
I

0
2
2




R
X
arctg
C
U
,
1
I
2
I
2
I
U
2
1
I
I
I



90
түсті
дейік
. 
Вектор
проекциясынан
кернеу
векторына
бағытталған
тоқты
тоқтың
активті
құрамасы
деп
атаймыз
, 
ал
өзара
тігінен
бағытталған
проекция
- 
тоқтың
реактивті
құрамасы
болады
(2.14 
б
-
сурет
), 
бұл
құрамалар
барлық
векторларда
көрсетілген
.
жəне
тоқ
құрамасы
физикалық
түрде
жоқ
, 
тек
есепті
түрінде
қаралуы
керек
. 
Диаграмма
бойынша
кірме
тоқтың
активті
құрамасы
, 
қатар
жүрген
тармақтағы
тоқтардың
активті
құрамасының
қосындысы
түрінде
анықталады
: 
(2.52) 
- 
тізбектің
активті
өткізгіштілігі
, 
жеке
тармақтар
активті
өткізгіштіліктігің
арифметикалық
қосындысына
тең
. 
(2.53) 
-
k
тармақтың
активті
өткізгіштілігі
. 
Тек
кейбір
жағдайда
, 
егер
де
тармақ
таза
активті
кедергісі
түрінде
көрсетілсе
, 
оның
активті
өткізгіштілігі
, 
активті
кедергіге
керісінше
болады
. 
Кірме
тоқтың
реактивті
құрамасы
, 
қатар
жүрген
тармақтар
тоғының
реактивті
құрамасының
алгебралық
қосындысы
ретінде
анықталады
. 
Индуктивті
тармақтағы
реактивті
құраманы
оң
деп
санайды
, 
ал
сыйымдықтағыны
– 
теріс
дейді
. 
Белгілері
, 
сəйкес
мəндері
қойылғанда
есептеледі
: 
=
(2.54) 
p
I
p
I
а
I
p
I









2
2
2
1
1
1
2
2
1
1
2
1
cos
cos
Z
R
Z
U
Z
R
Z
U
I
I
I
I
I
a
a
a
,
)
(
2
1
2
2
2
2
1
1
Ug
g
g
U
Z
R
Z
R
U












g



n
K
k
g
g
g
g
g
1
=
2
1
=
;
2
k
K
k
Z
R
g

K
K
R
Z










2
2
2
1
1
1
2
2
1
1
2
1
sin
sin
Z
X
Z
U
Z
X
Z
U
I
I
I
I
I
p
p
p
,
)
(
2
1
2
2
2
2
1
1
Ub
b
b
U
Z
X
Z
X
U
C
L
C
L













91
– 
тізбек
өткізгіштігінің
реактивті
құрамасы
кейбір
тармақтардың
реактивті
өткізгіштілігінің
алгебралық
қосындысына
тең
. 
Жалпы
жағдайда
 
b
k
- 
кейбір
К
тармақтардың
реактивті
өткізгіштігі
; 
, (2.55) 
Егер
де
, 
қарастырылатын
тармақ
таза
реактивті
болса
: 
өткізгіштілік
реактивті
кернеуге
керісінше
болады
. 
Тізбек
кірмесіндегі
тоқ
(2.14 
б
-
сурет
) 
(2.56) 
тізбектің
толық
өткізгіштілігі
активті
жəне
реактивті
өткізгіштілік
геометриялық
қосындысына
тең
. 
фаза
бұрышының
ығысуы
векторлы
диаграммадан
анықталады
. 
(2.15 
а
-
суретте
)
кірме
тоғының
векторлы
диаграммасы
көрсетілген
, 
оның
құрамасы
мен
жəне
қорек
көзінің
кернеуі
үшбұрыш
, 
тоқ
векторымен
жəне
оның
,
мен
проекциясымен
жасалған
 
тоқ
 
үшбұрышы
деп
аталады
(2.15 
а
-
сурет
). 
Егерде
, 
үшбұрыш
векторын
U
кернеуге
бөлсек
, 
үшбұрыш
болады
, 
тоқ
үшбұрышына
ұқсас
, 
сондықтан
 
өткізгіштік
 
үшбұрышы
 
болады
. 
Ол
өткізгіштілік
пен
жасалған
, 
модулдері
сəйкес
өткізгіштілікке
тең
, 
ал
қабырғалары
тоқ
үшбұрышының
,
,
-
мен
тура
келеді
(2.15 
б
-
сурет
) 
2
1
C
L
b
b
b



n
k
k
b
b
1
=
=
2
k
k
k
z
X
b

k
k
X
Z

,
2
2
2
2
2
2
2
2
Uy
b
g
U
b
U
g
U
I
I
I
p
a







2
2
b
g
y



I
a
I
p
I
U
I
a
I
p
I
y
g
b
,
,
I
a
I
p
I

92
а
)
б
)
в
) 
2.15-
сурет
2.15-
суретте
<0 
кезіндегі
өткізгіштілік
үшбұрышы
көрсетілген
. 
Бұл
суреттен
параметрлер
ара
қатынасын
жəне
фаза
бұрышының
ығысу
формуласын
табамыз
. 
; ; 
; 
; 
;
. (2.57) 
Белгісін
есепке
алып
φ
 
табу
үшін
, 
tg
жəне
sin 
формуласын
қолдану
керек
. 
Мысалы
. 
Əсерлік
кірме
тоғының
мəнін
табуымыз
керек
, 
қатар
жүрген
тармақтағы
тоқтар
белгісі
(2.16 
а
-
сурет
): 
=3 
A
; =1 
А
; 
= 5 
A
. 
2.16-
сурет
Есебін
Кирхгофтың
бірінші
заңы
бойынша
табамыз
: 
Осыған
сəйкес
векторлы
диаграмма
жасаймыз
. 
Үш
тоқ
қосындысы
I 
вектор
-
ға
қатысты
алынған
(2.16 
б
-
сурет
) 
диаграммасынан
берілген
мəні
бойынша
тоқты
табамыз
: 


cos
y
g


sin
y
b

g
b
tg


y
b


sin
y
g


cos
g
b
arctg


1
I
2
I
3
I
3
2
1
I
I
I
I



U

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: