1.16-сурет. Z0 кезіндегі zэ(τ) және τ
байланысы
1.17-сурет. С=200 кезіндегі w және t*
байланысы
(1.12)-ні (1.13)-ге қоя отырып, а=z0 аламыз (1.18-суретте) zэ(τ)-ның
(1.12) сейкес өзгеруі көрсетілген. τ=0 уақытта элементті игеру мах, z0-ге тең,
ал – τ→∞ кезінде z→∞. Айта кететіні, (1.12) теңдеуі басқа, zэ(τ) басқа
көрсетілім болуы мүмкін. у жүйесінің енгізу уақыттарын қарастырамыз. Бұл
кезде, егер тек қана бір жүйені қарастырсақ, онда ондағы жалпы элемент
саны тұрақты болады. Оларды тұрақты жылдамдықпен ω пайдалануға енгізу
барлық кен орны бұрғыланып және тұрғызылған уақыт сәтіне t* дейін
жалғаса береді. Себебі жүйенің жалпы элемент саны өзгермейді, онда:
Ωt* = c = const, (1.14)
мұнда, с – жүйедегі элемент саны.
28
1.18-суретте t*-ге қатысты ω өзгерісі көрсетілген. Егер элементтер
ω1>ω2 жылдамдығымен енгізілсе, уақыт t*1< t*2. (1.12) және (1.14)-ті (1.11)-
ге қойып алатынымыз:
qн(t)=Nэкр z0e-zº(t-τ)dτ=Nэкрω(1−е-zºt). (1.15)
(1.14) теңдеу 0≤t≤t* кезінде дұрыс. t≥ t* кезіндегі кен орнынан мұнай
игеру өзгерісін алу үшін кезінде t≥ t* шартты түрде пайдаланудан тура
сондай жылдамдықтағы ω ( іске теріс жылдамдықпен -ω қосылатын
элементтер) элементтер өшіріледі деп есептеу керек. Сонда (1.11) кезінде
алатынымыз t≥ t* кезінде
qн(t)=Nэкрω[е-zº(t-t*)-e-zºt]. (1.16)
(1.15)-дан көрінетіні, t→∞ кезінде qм→∞. (1.14) және (1.15) қолдана
отырып кен орынның максималды мұнай игеру qмmax кезінде болатын
қорытынды аламыз (1.13) және (1.14) тең:
(1.17)
1.18-сурет.Qм және t байланысы
(1.17) теңдеуінің сараптамасы көрсететіні, t* төмендеген сайын, яғни
іске қосу игеру жүйесі элементін енгізу жылдамдығы ω артқан сайын кен
орнын максималды мұнай игеру qм max артады. Барлық игеру элементтерін
пайдалануға бір сәттік іске қосқанда, кен орнынан максималды мұнай игеру
үшін:
qн max=Nэкрсz0=Nz0 . (1.18)
29
Қарастырылған мысалдан көрінетіні, кен орнынан мұнай игеруді болжау
үшін жалпы уақыт бойынша игеру темпі кезінде бір жүйе элементінің
өзгерісін, одан игерілетін мұнай қорын және элементті пайдалануға енгізу
жылдамдығын білу өте маңызды. Кен орнынан толық мұнай игеруіне әсер
ететін элемент игеру темпін қабаттың физикалық-геологиялық қасиетімен,
оның жүйесімен және технологиясымен аяқтайды. Сонымен қоса мұнай
игеру дәрежесіне айтарлықтай әсер ету бұрғылау, тұрғызу және кен орынды
пайдалануға енгізу жылдамдығы болады.
2-мысал. Элементті игеру темпі мына теңдеуде көрсетілген заң бойынша
өзгереді:
(1.19)
Элементтерді игеруге енгізу жылдамдығы келесідей өзгереді:
(1.20)
