Голотопиясы:бас және мойын аймағында орнласқан сырт пішіні конус тәрізді ас қорыту/ туныс алу жүйесінің бастапқы мүшесі
Скелетотопиясы:бастың шүйде сүйегінен басталып, VI-VII мойын омыртқаларына дейін созылады.
Синтопиясы: жоғарғы жағында - бас сүйегі;
алдында - мұрын қуысы/хаон тесігі, ауыз қуысы/араң, isthmus
faucium және көмей/recessus piriformis;
артында - омыртқа жотасы;
бүйірінде – ірі қан тамырлар, кезбе нерв
төменгі жағында - өңешке жалғасады.
Қабаттары: 1) кілегей қабаты: мұрын бөлігі көп қатарлы кірпікшелі эпителийден түзілген, ауыз бен көмейлік бөліктері көп қатарлы эпителий, қатпар жоқ, бездерге бай.
2) кілегей асты қабаты-болбыр талшықты дәнекер тіннен тұрады.
3) бұлшық ет қабаты-екі түрлі бұлшық еттен тұрады:
а)қаңқалық бұлшық ет, бойлық қабат бұлышқ еті: 1.біз-жұтқыншақ б.ет/ m. Stylopharynheus. Қызметі: тамақты жұтқан соң, жұтқыншақты қалыпты деңгейге ікелу
2.таңдай-жұтқыншақ бұлшық еті/ m.palatopharyngeus Қызметі: тамақты жұтқанда жұмсақ таңдайды төмен тартып, ауаны мұрын қуысынан көмейге еркін өткізеді.
б) жұтқыншақтың меншікті бұлшық еттері, констрикторлар немесе қысқыштар,яғни жұтқыншақтың пішінін өзгертіп отырады.
1. жұтқыншақтың жоғарғы қысқыш бұлшықеті/m.constrictor parhynges superior Қызметі: тамақты қысып, жұтқыншақтың аралық бөлігіне өткізу
2. жұтқыншақтың ортаңғы қысқыш бұлшықеті/ m.constrictor parhynges media Қызметі: тамақты ауыздық бөліктен көмейлік бөлікке жылжыту
3. жұтқыншақтың төменгі қысқыш бұлшықеті/ m.constrictor parhynges inferior Қызметі: тамақты әрі қара өңешке жылжыту
4) адвентиция-сыртқы қабат(дәнекер тінді)
5) сыртқы фиброзды капсула, шүйде сүйегінің жұтқыншақ бұдырына барып бекиді.
Жұтқыншақтың қызметі:
1)моторикалық
2)қорғаныш қызметі
4.Өнештің топографиялық анатомиясы
Скелетотопиясы: V-VI мойын омыртқасынан немесе көмейдің жүзік тәрізді желбезегінің төменгі жиегінен басталып, XII көкірек омыртқасына дейін, асқазанға дейін жетеді.
*Өңештің асқазанға ауысар жері: Өңеш-асқазандық өтіс 10-11 кеуде омыртқалары деңгейінде
Синтопиясы:жоғары жағында-жұтқыншақ
артында-омыртқа жотасы
алдында-көмей(гортань),кеңірдек(трахея) және кеңірдектің
бифуракциясы,
жанында-жүйке-тамыр будалары орналасқан.
Көкірек қуысының артқы аралығы арқылы төмен қарай диафрагмадан өтіп құрсақ қуысына дейін жетеді.
АНАТОМИЯЛЫҚ БӨЛІМДЕРІ: