21.РНҚ құрылысының жоспары
РНҚ-да Д Н Қ снякты полимер-сызықты полинуклеотид, ал мономерлері болып рибонуклеотидтер саналады. РНҚ нуклеотидтерінде рибоза. 4 азоттық негіздер - А, Г. Ц, У, бір фосфор кышқылынын қалдыгы кездеседі, оларды рАМФ. рГМФ, рЦМФ, рУМФ деп бейнелейді. Нуклеотидтер 5', 3' - фосфодиэфнрлік байланые аркылы байланысқан
РНҚ-нын, полинуклеотид тізбегі полярлы болып келеді, ягни онын 5' жөне 3' үштары болады. Сол сияқты , РН Қ молекуласы ны ц Д Н Қ молекуласынан айырмашылықтары да белгілі. 1) ең негізгі айырмашылыгы РНҚ молекуласы косширатпалы емес бір ширатпалы. Оның 3 себсбі бар. а) біріншіден, РНК, молекуласындагы пентоза (кант) дезоксирибоза емес, қосымша гидрокси тобы бар, рибоза болып табылады. Ал, косымша гидрокси тобы косширатпалы күрылымнын гүзілуін тежейді. б) екіншіден, РНҚ молекуласында негізгі не мажорлык азоттык негіздерден тиминнің орнына урацил кездеседі (А, Г, Ц, У). Урацил тиминнен 5 метил тобынын болмауымен ерекшеленеді. Осыган байланысты A-У арасында гиброфобтык әрскеттссу күші А-Т-га Караганда әжептәуір әлсіз болады. Aл, бүл түракты косширатпалык күрылымның түзілу мүмкіндігін төмендетсді.
в) РНК. молекуласында өзгерген, модификацияланган минорлық негіздердің және нуклеотидтердің мөлшері өте көп. Олардың ішінде — дигидроуридин; псевлоуридин ; диметиладенин жәие диметилгуанин . Осының бәрі косширатпалы қүрылымнын пайда болуына кедергі кслтіреді. Қүрылысы, кызмсттсрі жагынан түрліше болып келеді 3 түрлі РНК белгілі: а-РНҚ. т-РНҚ, р-РНҚ.
22. а-РНҚ құрылысының ерекшеліктері
А-РНҚ молекулаларында полипептид тізбегі туралы ақпарат жазылғандықтан, олардың жалпы жасушадағы саны өте көп болады. Осыған қарамастан:
1. а-РНҚ-лардың бәрі жасушадағы РНҚ молекулалларының жиынтығының 5%-ын ғана құрайды.
2. а-РНҚ-лар қаншалықты көп болғанымен бәрінің құрылысы бір-біріне ұқсас, яғни а-РНҚ-ның сызықтық тізбегі әртүрлі қызмет атқаратын бірнеше учаскеден құралады.
а) оның 5' ұшында «қалпақша» немесе «кэп» деп аталатын учаске орналасқан, ол 4-5 модификацияланған учаскелерден тұрады.
Достарыңызбен бөлісу: |