Музыка оқу жоспары 1-сынып (орта білім беру жаңарту аясында)

5-бөлім: Саяхат

Бөлім бойынша оқушылардың оқу мақсаттарына жетуіне көмектесетін тиісті ғылыми тілдегі тілдік мақсат үлгісі төменде берілген. Басқа да тілдік мақсаттарды белгілеу және тілді оқыту мақсаттары бойынша ғылыми тілді оқыту мен оқуға қатысты қосымша нұсқаулар беру үшін жоғарыдағы «Тілдік мақсаттар туралы» мазмұнды қараңыз.

• Қазақ халқының және басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын ажыратады

• 
  күй
  
• 
  тұяқтас
  
• 
  дауыс
  
• 
  бұғышақ
  
• 
  сақпан.
  
• 
  Дыбыс бояуы
  
• 
  электронды дыбыс
  

• 
  Бұл дыбыстар қалай жасалған?
  
• 
  Қандай бөліктері жақсы шықты?
  
• 
  Қандай бөліктерін жақсартуға болады?
  
• 
  Неліктен ... екенін айта аласыз ба?
  
• 
  … бөліктері жақсырақ шықты деп есептейсіз?
  
• 
  Бұл бөліктерді қалай жақсартуға болады деп ойлайсыз?
  
• 
  Мен бұл дыбысты мынадай тәсілмен өзгертер едім...
  
• 
  Мен барлығы жақсы өтті деп ойлаймын, өйткені...
  
• 
  Мұны мынадай жолмен жақсартуға болады…
  
• 
  Мен көріністі … жолымен жақсартар едім.
  

Музыка тыңдау және талдау

1.2

Музыкалық-орындаушылық іс- әрекет

Музыкалық сауаттылық

Таныс дыбыстары мен музыканы тыңдау барысында анықтау және сипаттау

1.1.2.2

қарапайым ырғақтық суреттемелерді шулы музыкалық және қазақ халық аспаптарында ойнау

қазақ халқының және басқа халықтардың музыкалық аспаптарының дыбыс бояуын және дауыс бояуын ажырату

Құрманғазының күйін тыңдаңыздар. Оқушыларға күй әуеніне сәйкес келетін сурет таңдап алуын сұраңыз.

«Настроение» сөзінің қазақ тіліне аудармасын сұраңыз. Қазақ халқының аспаптық музыкасы мен адамның көңіл-күйі сөздерінің бірдей аталуы жөнінде сөз қозғаңыз.
2тапсырма.

Неліктен осы суретті таңдап алдың?
Сыныпта «Сарыарқа» күйін талқылаңыздар.

Неліктен Құрманғазының өз күйін осылай атағанын анықтаңыздар

Сарыарқа даласын салатын болсаң, оны қандай қылып және қандай түстермен салар едің?

Тайтұяқ аспабының көмегімен үнді қалай шығаруға болатынын анықтаңыздар.

«Көңілді паровоз» әнін тыңдап жаттаңыз.

А.Естеновтің, А.Танидің «Көңілді паровоз» әнінің ырғақтарын тұяқтаспен соғып көріңіздер.

Сыныпқа кіріп келе жатқанда эмоционалдық серпін беру мақсатында Құрманғазының «Сарыарқа» күйін қоюға болады. Мұғалім жаңа ақпаратты түсіндіруді бастаған кезде күй бәсең орындалады. Осы орындалып тұрған күйдің «Сарыарқа» екенін айтыңыз.

«Сарыарқа» күйі – Құрманғазының атақты күйі. Бұл туған жер, кең-байтақ дала, жазира жайлау туралы күй. Құрманғазы өз домбырасының үнінде қазақ халқының, даланың үнін бере білген.

Сары түске неге қазақтар мән берген? Өткен сабақтардан мемлекеттік рәміздер туралы мағлұматтарды есіне түсіріңіз.

Қазақстан картасы (Сарыарқаны көрсету),

кең даладағы жылқылар шабысын бейнелейтін слайд көрсетілімі,

«Көңілді паровоз» әні. Сөзі А.Естеновтікі, музыкасы А.Танидікі

Музыка аспаптары (фортепиано, баян) немесе сүйемелдеу жазылған компакт-дискісі;
қазақтың соқпалы аспабы «тұяқ», төртбұрышты пішіндегі сары, қызыл және қара түсті карточкалар.

1.1

1.2

1.3

Таныс дыбыстары мен музыканы тыңдау барысында анықтау және сипаттау

1.1.2.1

әндерді музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен орындау

1.1.3.1

жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, динамика (f, p), қысқа, ұзақ дыбыстар, соль және ми ноталарының биіктігін естіп анықтау

К.М. Вебердің «Вольный стрелок» операсындағы аңшылар хорының әуенімен тыңдаңыздар. Оқушыларды музыканы ынта қойып тыңдауға дайындаңыз. Шығармада қандай дыбыстардың шығатынын анықтауды сұраңыз. Олар нені еске түсіреді? Оларды қайда естуге болады?

Бүркітпен аң аулау туралы бейнежазбаны көріңіз, содан кейін олардан дауыстарымен немесе қимылдарымен көрсетіңіз.

Бұғышақ пен сақпан үрмелі аспаптарының үнін тыңдаңыз.

Өткен сабақта А.Естеновтің, А.Танидің «Көңілді паровоз» әнін айтайық. Әнді үйрету ережелерін сақтай отырып орындатыңыз. Ән орындау барысында әннің көңілді орындалуына көңіл бөліңіз.

Аңшылық құралдар тақырыбына кіріспе ретінде оқушыларға К. М. Вебердің «Вольный стрелок» хоры туралы айтып беріңіз.

Қазақстандағы аңшылық дәстүрі. Экраннан Қазақстанның дәстүрлі аңшылық өнері бейнеленген слайдты көрсетіңіз. Слайд бойынша бүркіт пен бүркітші жайлы баяндап беріңіз.
2-тапсырмада оқушыларға Қазақстаннан қандай құстарды көруге болатынын естеріне түсіруді ұсыныңыз. Мұғалім музыкалық шығарманы қалай және ненің көмегімен жақсартуға болатыны туралы талқылау ұйымдастыруы керек. Мысалы, кейбір музыкалық шығармаларға құстардың дауысын қосса, қызықтырақ болатындығын айтыңыз.
3-тапсырмада оқушылар аспаптардың дыбысталуын тыңдайды. Оқушылардан: Дыбыстарда айырмашылық бар ма? Үрмелі аспап шығарады, ал шулы аспап ше? деп сұраңыз. Оқушыларды үрмелі көне аспаппен таныстырыңыз. Оның бірі «бұғышақ», сондай-ақ, шулы аспаптарға жататын сақпанағаш сылдырмағы.
4-тапсырмада өткен сабақта үйренген А.Естеновтің, А.Танидің «Көңілді паровоз» әнін қайталауды ұсыныныз. Әнді үйрену барысын ойын түрінде өткізуге болады. Мысалы, мұғалім аң аулауға жүйрік атпен шығуды ұсынады. Балалардан әнді орындарынан тұрып айтуларын сұраңыз. Ән тұяқ, асатаяқ, маракас секілді ұрмалы аспаптармен сүйемелденеді. Ән салғанда екпіннің нақтылығын, дыбыс әуезділігі мен үйлесімін, вокалды-хорды болуды талап етіңіз. Ұжымдық дыбысталу – жеке жұмыс түрімен сүйемелденеді: бір оқушы тұяқта екпінді соқса, екіншісі, асатаяқ, маракасты соғады. Ән салғанда шығарманың екпінді мінезін көрсетіңіздер. Ән айту барысында тұлпармен шапқандай қимыл көрсетуге болады.

1.3 Музыкалық сауаттылық

2.1

3.1

1.1.3.1

жоғарғы, орта, төменгі регистр, темп, динамика (f, p), қысқа, ұзақ дыбыстар, соль және ми ноталарының биіктігін естіп анықтау

1.2.1.1

Музыкалық фразалар шығару үшін идеялар ұсыну

1.3.1.1

өз шығармашылық жұмысын көрсете білу

Тақтаға паровоздың және терезелері ашық үш вагонның суреті немесе сұлбасы бекітілген. «Көңілді паровоз» А. Естенов, А. Тани, «Голубой вогон» Э. Успенский, В. Шаинский әндері шырқалады.

Композитор М. Старокадомский және ақын С. Михалковтың «Көңілді саяхатшылар» атты жеңіл әнін тыңдау және орындау.

Жануарлардың дауысы мен дауыс бояуын анықта.

Отарбаға ұқсап тіркесе жүретін ойын ойнатыңыз.

«Тембр» терминін меңгертіңіз.

Сыныпта аспаптарды зеттеп, олардың дауыс бояуын суреттеңіз.

Әрбір музыкалық аспаптың өзіне тән дыбыс бояуы бар екенін ескертіңіз. Әрбір аспапты зерттей отырып, оның әрбірінің дыбысына зер салуға шақырыңыз.

4-тапсырма. Тыңдау

Зерттеу әрекетіне тапсырма. Жұптаса отырып бір-бірінің дауысын таспаға немесе диктофонға жазып алып, тембрді ажырататын тапсырма беріңіз.

Кем дегенде 2 дыбысты қолданым, түрлі дауыс бояуын көрсететін музыка шығарыңыз.

Сынып алдында жұмысыңызды таныстырыңыз.

Көңілді саяхат атмосферасын туғызу үшін сабақты машинистің ысқырығын және отарбаның дауысын тыңдаудан бастаңыздар. Бүгінгі сабақтың мақсатын айтып беріңіздер (көңілді отарбамен саяхат жасау).

Бірінші болып дұрыс жауап берген оқушыға тақтаға бекітілген терезесі ашық отарбаға аюды отырғызуды жүктейді. Отарбаның 3 вагоны бар, оның келесі жолаушысына құсты алуға болады: жоғары дауыс және әуезді тембр; қозы: орташа дауыс және маңырайтын тембр. Дұрыс тапқан балаларға жануарларды вагонға «отырғызу» құқығы беріледі.

Ойынның соңында оқушылар тембр сөзі мен сілтемені үш тілде жаттап алулары керек.


3-тапсырмада музыкалық аспаптардың өзіндік жеке тембрлерін зерттеу оқушылардың музыкалық естіп қабылдау қабілетін, есте сақтау және зейінін дамытады. Оларға аспаптарды сыныпта зерттеп көруді және соңынан әр аспаптың тембрін суреттеп беруді сұраңыз.

Жауабы: Бубен жоғары, домбыра - ортаңғы, ал тұяқтас - төмен үн шығарады. Алайда оқушылар қоршаған ортадан, айналасындағы заттардан аспаптың тембріне ұқсасын табуы керек. Аспаптарды бірнеше рет тыңдай отырып, ортаңғысын табулары керек.
4-тапсырманы орындауда мұғалім оқушыларға көмектесуі керек. Ол үшін алдын ала қатты, күшті, сыңғырланған, көңілді, төмен, қатаң, бәсең, нәзік, ащы, жоғары және т.с.с. сын есімдерді дайындап қою керек. Бұл айдардың тапсырмалары оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытады.
5-тапсырмада оқушылар әр түрлі тембрлі дыбыстарды (жанарлар, машиналар, дауыстар, аспаптар, т.б.), кеімнде екі дыбысты таңдап, түрлі тембрді беретін музыка шығарады.

6-тапсырмада оқушылардың бір бірінің алдында жұмысын таныстыруын сұраңыз.

Бағалау. Оқушылар бір-бірінің жұмыстары бойынша өз пікірлерімен бөліседі және жұмысын жақсарту бойынша ойларын айтады.

М. Старокадомский мен С. Михалковтың «Көңілді саяхатшылар» әніне сүйемелдеуге арналған аспап немесе әннің музыкалық сүйемелі бар СD диск.

Музыкалық-орындаушылық

3.1

әндерді музыкалық аспаптың сүйемелдеуімен орындау

1.3.1.1

өз шығармашылық жұмысын көрсете білу

Электронды музыканы тыңдай келе, оның табиғи дыбыстармен ұқсастықтарын және өзгешелігін анықтаңыз.

«Сағат» қысқа әнін айтып, оны диктофонға жазыңыз. оқушылардан «Сағат» қысқа әнін айтып көруді сұраңыз. «Соқ-са са-ғат бір-кел-кі, тық-тық, тық-тық. Ә-сем ды-быс ес-ті-лер, нық-нық, нық-нық.». Диктофонға қалай жазып алуға болатынын көрсетіңіз. Диктофон болмаса, магнитофонды немесе ұялы телефонды қолданыңыз.

Оқушылардан ән айту кезінде өз дауыстарын жазып алуды өтініңіз.

Жазып алған дауыстарын тыңдауға рұқсат беріңіз. «Дауыстарың өзгерді ме?» деген сұрақ қойыңыз. Әдетте жазып алғанда дауыс өзгереді, онда жасанды дауыс ырғағы пайда болады және балалар кейде өз дауыстарын танымай қалады.

Сыныпқа өз жұмысыңызды таныстырыңыз

Интерактивті тақта, компьютер, дыбыс күшейткіш,