ОҚу жылында қазақстан республикасының жалпы орта білім беретін мектептерінде оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы

1.«Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы» Қазақстан Республикасының 2012 жылғы 16 ақпандағы Заңы.

3. «Көлік құралының сәйкестендіру нөмірі бойынша көлік құралдарының жекелеген түрлерін мемлекеттік тіркеу және есепке алу, Механикалық көлік құралдарын жүргізушілерді даярлау, Емтихандар қабылдау және жүргізуші куәліктерін беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2014 жылғы 2 желтоқсандағы № 862 бұйрығы.

Алғашқы әскери және технологиялық дайындық теориялық және практикалық сабақтарда іске асырылады: теориялық сабақтарды оқытудың дидактикалық материалдарын, техникалық құралдар мен инновациялық әдістерін қолдана отырып, әңгімелесу және сұхбаттасу түрінде өткізіледі. Практикалық сабақтар оқулықты, қару және әскери-техникалық мүлікті, құралдарды және өзге де жабдықтарды қолдана отырып, оқу материалын игеруге бағытталады.

Оқу пәнінің мақсаты – білім алушыға мемлекетті қорғау негіздері туралы ойының қалыптасуын, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің арналуын және түрлері мен ерекшеліктерін түсіндіру, әскери қызметтің маңызын, Қазақстан Республикасының әр азаматының қасиетті парызы және міндетін оқыту.

Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:

1. 
   әскери анттың, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғыларының негізгі талаптары туралы білімін қалыптастыру;
   
2. 
   әскери бөлімдердің қару-жарағы мен әскери техникасы, жеке құрамның өмірі мен орналасуымен таныстыру;
   
3. 
   қажетті әскери білім мен практикалық дағдыларды ақпараттық технологияны пайдалана отырып робототехникада, дөңгелекті машиналарды жүргізудің негіздері және төтенше жағдайда адам өмірі қауіпсіздігі негіздерінде қалыптастыру;
   
4. 
   жастарға қазақстандық патриотизм мен Отанына деген адалдық сезімін дарытуға тәрбиелеу;
   
5. 
   әскери істерге байланысты мамандық кәсібіне оң көзқараста тәрбиелеу.
   

Оқу-дала жиыны курсы алғашқы әскери және технологиялық дайындық бағдарламасының міндетті кезеңі болып табылады. Ол жергілікті атқару органдарымен бірлесіп ұйымдастырылады және білім беру ұйымдарының оқу сағаттарымен қамтамасыз етіледі.

«Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» пәнінің оқу нәтижелерін бағалау үшін ауызша сұрақ қою, жазба жұмыстыңжәне практикалық жаттығулар бақылауын қолдану арқылы жүзеге асырады.

«Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» пәнінің базалық мазмұны. 10-сынып.

«Кіріспе сабағы» бөлімі: білім алушыларға «Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» пәніне оқыту мақсат-міндеттері мен мазмұнын; «Қазақстан Республикасының қорғаныс және Қарулы Күштер туралы», «Әскери қызмет және әскери қызметшілердің мәртебесі туралы», «Ұлттық қауіпсіздік туралы», «Азаматтық қорғаныс туралы», «Білім туралы» Қазақстан Республикасының Заңдарын, «Алғашқы әскери дайындық пәнін жүргізу және ұйымдастыру» және оның оқу-материалдық базасын қалыптастыру ережелерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2014 жылғы 19 желтоқсандағы № 606 бұйрығы. «Көлік құралының сәйкестендіру нөмірі бойынша көлік құралдарының жекелеген түрлерін мемлекеттік тіркеу және есепке алу, Механикалық көлік құралдарын жүргізушілерді даярлау, Емтихандар қабылдау және жүргізуші куәліктерін беру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2014 жылғы 2 желтоқсандағы № 862 бұйрығы. Алғашқы әскери және технологиялық дайындық сабағында білім алушылардың құқықтары мен міндеттерін қамтиды.

Бөлімдер:

1. «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері – мемлекеттің әскери қауіпсіздігінің кепілі».

2. «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері, басқа әскерлер және әскери құрылымдарының жалпы әскери жарғылары».

3. «Тактикалық дайындық».

4. «Атыс дайындығы».

5. «Саптық дайындық».

6. «Әскери топография».

7. «Әскери роботты техникалардың негіздері».

8. «Өмір қауіпсіздігі және ақпараттық технологиялар негіздері».

«Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» сабағына білім алушылар білім беру ұйымының басшысының бұйрығымен бекітіліп белгіленген киім үлгісінде қатысуы тиіс. Қару макеттері және өзге де әскери-техникалық құралдармен, оқу құралдарымен қамтамасыз етілуі білім беру ұйымдарының есебінен іске асырылады.

Алғашқы әскери және технологиялық дайындық оқытушы-ұйымдастырушы әскери істі оқыту процесінде жастардың бойында азаматтық таным, Қазақстан Республикасының тәуелсіздігін қорғау, әскери қызметке деген саналы жауапкершілікті қалыптастыруға тәрбиелеу мен оқытудың басты міндеттерін шешеді.

Әр сабақ сайын білім алушылар әскери анттың рөлі мен маңызын түсінулеріне, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштеріне, оның дәстүрлері мен әскер түрлерінде қызмет ету ерекшеліктеріне, әскери мамандыққа деген қызығушылықтарын дамытып, білім алушылардың әскери білім алуларына деген ұмтылыстарын ынталандыру керек. Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғылары – бұл Қарулы Күштердің тұрмыс-тіршіліктерін реттестіретін заңдар жиынтығы, ал жарғы талаптарын орындау – әрбір әскери қызметкердің міндеті екендігін түсіндіру қажет.

«Әскери роботты техникалардың негіздері» бөлімі: Әскери роботты техникалардың негіздері – Роботтар туралы жалпы мәліметтер. Роботтарды әскери істе пайдалануды. Роботтарды басқару алгоритмі – Роботтың қозғалу траекториясын жоспарлау. Роботтар тобын ұжымдық басқару үлгісі және алгоритмдерін. Роботтарға арналған тапсырмалар – Роботтардың атқара алатын қызметтері. Жекелеген тактикалық міндеттерді шешу: жергілікті жерлерде бағдарлау, роботтардың қиын жағдайларда қызмет ету тәртібін қамтиды.

«Өмір қауіпсіздігі және ақпараттық технологиялар негіздері» 19 бөлімінде 10-сыныпта – азаматтық қорғау және медициналық білім негіздері сабағында білім алушылар Қазақстан Республикасының халқын бейбіт және соғыс кезіндегі табиғи апаттарда, ірі апаттарда, қасірет пен террористік актіде атқарылатын іс-шаралармен таныстырады.

«Өмір қауіпсіздігінің негіздері» оқу курсының мазмұны 10-сыныпта «Алғашқы әскери дайындық» оқу курсының аясында 12 сағаттық жылдық оқу жүктемесімен алғашқы әскери дайындық пәнінің оқытушы-ұйымдастырушысы жүзеге асырады. Өмір қауіпсіздігінің негіздері бойынша сабақтар міндетті болып табылады және оқу процесі кезінде жүргізіледі.

«Алғашқы әскери дайындық» пәні бойынша сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру және жоспарлау барысында 2018-2019 оқу жылында мерекеленетін мерейтойлық шараларға көңіл бөлу ұсынылады.

Үлгілік оқу жоспарына сәйкес (ҚР БҒМ 2017 жылғы 27 шілдедегі №352 бұйрығы) «Алғашқы әскери және технологиялық дайындық» оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі: 10-сыныпта – аптасына 1 сағат, жылына 34 сағат, сондай-ақ далалық оқу жиынына (лагерьлік) вариативті бөлімнен 30 сағат қарастырылған.
12.3 10-сыныпта «Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» пәнінің оқу бағдарламасын, оқулықтары мен оқу-әдістемелік кешендерін апробациядан өткізу

«Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» пәні бойынша оқу бағдарламасы мен оқулықтарды апробациядан өткізу «Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» пәні бойынша педагогика кадрларының біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламалары» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 28 қаңтардағы № 92 бұйрығына сәйкес 17 пилоттық мектептің 10 сыныптарында (4 қосымша) 2018-2019 оқу жылы жүзеге асырылады.

«Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» пәнін оқыту Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 27 шілдедегі № 352 бұйрығымен бекітілген Үлгілік оқу жоспарына сәйкес жалпы білім беретін мектептің 10-сыныптарында 2019-2020 оқу жылынан және 11-сыныптарда 2020-2021 оқу жылынан бастап оқытылады.

Пәннің мақсаты – білім алушыларды кәсіпкерлік, бизнес, экономика, менеджмент және маркетинг негіздері бойынша базалық білім беру, олардың таңдауы бойынша жауапкершілікке тәрбиелеу және қазіргі нарық жағдайында болашақта өз бетінше әрекеттену үшін дағдылардың практикалық базасын қалыптастыру. ХХІ ғасырдың мамандарына қажет экономикалық және әлеуметтік даму стратегияларын, экономикалық білім негіздерін және кәсіпкерлік қызметтің негіздерін білу.

Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:

1. Білім алушылардың кәсіпкерлік қызмет негіздері туралы түсініктерін қалыптастыру;

2. Кәсіпкерлік пен бизнестің теориялық негіздерін, жеке қаржылық сауаттылықтың практикалық дағдыларын қалыптастыру;

3. Кәсіпкерлік қабілетін дамыту, белсенді өмірлік ұстанымы және өз әлеуетін іске асыру мүмкіндіктерін көре білу;

4. Бизнес идеяларын қалыптастыру және оларды кәсіпкерлік қызметтің деңгейіне дейін дамыту, бәсекеге қабілетті ортада өзгеретін бизнес-модельдеу және бейімделу;

5. Бизнестің және зерттеулердің тұрақтылығын арттыру мақсатында заманауи ақпараттық технологияларды қолдану.

Осылайша, «Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» оқу бағдарламасын апробациядан өткізу білім берудің жаңа стандарты, оқудың жаңа формалары мен әдістері, білім алушылардың нақты мақсаттарына қол жеткізу бойынша оқыту процесін тексеру мен жетілдіруге бағдарланған және оларды белгілі бір деңгейде білім алу мен оқу және өмірдегі мәселелерді шешуде қолдану дағдыларын дамытуға бағытталған.

«Кәсіпкерлік және бизнес негіздері» пәнін оқытудың қорытындысы бойынша «сынақ»/ «сынақтан өтпеді» деп жазылады. Қалыптастырушы бағалау пәнді оқу барысында білім алушылардың оқу жетістіктеріне мониторинг өткізу мақсатында және оқу процесінде оларға қолдау көрсету үшін жүргізіледі. Әрбір тоқсан және оқу жылының қорытындысы бойынша сынып журналына «сынақ»/«сынақтан өтпеді» деп жазылады.
12.4 9 және 10-сыныптарда оқу бағдарламаларын, оқулықтары мен ОӘК апробациядан өткізу

9 және 10 сыныптардың оқу пәндері бойынша оқу бағдарламаларын, оқулықтар және оқу-әдістемелік кешендерін апробациялау мониторингісінің мақсаты: білім берудің жаңартылған мазмұны үшін әзірленген оқу бағдарламасының сапасы мен тиімділігін бағалау, 30 пилоттық мектептерде 9-10-сыныптарындағы нақты оқу процесі жағдайындағы ОӘК және жаппай мектептерге енгізу үшін әзірленген оқулықтар және ОӘК одан әрі жетілдіру.

Мониторинг міндеттері:

- әзірленген оқулықтар мен ОӘК тиімділігін практикада тексеру;

- оқу материалдарының мазмұнының «Рухани жаңғыру» бағдарламасы құндылықтарына сәйкестік деңгейін анықтау;

- оқу бағдарламасына сәйкес апробацияланатын оқулықтың тапсырмалары мен материалдарының оқу процесінде қолданылу деңгейін анықтау;

- жаңартылған білім беру бағдарламасы бойынша білім алушылардың оқу жетістіктерін (оқу мақсаттарына жету және т.б.) талдау;

- жаңартылған білім беру мазмұны оқулықтары мен ОӘК өзгерістер мен толықтырулар енгізу бойынша ұсынымдамалар әзірлеу.

2018-2019 оқу жылында 30 пилоттық мектептің (17 қалалық, 13 ауылдық, соның ішінде 4 ШЖМ) 9-10 сынып білім алушылары үшін оқулықтар мен ОӘК апробациялауға 10 басылымның оқулықтары қатысады. Бұдан басқа 9 және 10 сыныптарда «Ағылшын тілі» пәні бойынша 4 басылым оқулықтарының апробациясы жүргізіледі.

13 ПИЛОТТЫҚ ОРТА БІЛІМ БЕРУ ҰЙЫМДАРЫНДА ЖАН БАСЫНА НОРМАТИВТІК ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫ ІСКЕ АСЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында (бұдан әрі – БДМБ) 2019 жылы апробациялаудың оң қорытындысы бойынша барлық қала мектептерінде жан басына қаржыландыруды енгізу процесін аяқтау көзделген.

Орта білім беруді жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру мектептерді ондағы білім алушылардың санына қарай қаржыландыру тетігі болып табылады және балалардың МЖМБС-ның бірыңғай талаптарына сәйкес орта білім алуына базалық шығыстарды теңестіруге бағытталған. Жан басына қаржыландыру жағдайында мемлекеттік шығыстарды жоспарлау бірлігі мектеп емес, білім алушы болады.

Қазақстанда жан басына шаққандағы қаржыландыруды енгізу қажеттілігіне мынадай қажеттіліктер себеп болды:

- балалардың МЖМБС талаптарына сәйкес орта білім алуына базалық шығыстарды анықтауға бірыңғай тәсілдемені қалыптастыру;

- өңірлер бойынша орта білім беруге базалық шығыстарды теңестіру;

- мемлекеттік шығыстарды мектепке емес, білім алушы басына жоспарлау;

- мектептер арасындағы бәсекелестікті дамыту арқылы білім сапасын арттыру;

- мектептерге қаржылық дербестік беру және менеджмент деңгейін көтеру, шешімдер қабылдауда ашықтықты қамтамасыз ету;

- бюджет қаражатын ашық және әділ жұмсау;

- мектептердің педагог қызметкерлеріне сараланған еңбекақы төлеу (лауазымдық жалақы және нәтижелері үшін ынталандыру қосымша ақылар).

Жан басына қаржыландырудың мақсаты – мектептердің педагогикалық әлеуетінің рөлін күшейту және материалдық-техникалық базасын дамыту есебінен білім беру сапасын жоғарылату.

Жан басына шаққандағы қаржыландыру көлемі шығыстардың мына түрлерін қамтиды:

• 
  қызметкерлерге еңбекақы төлеу, жыл сайынғы төленетін еңбек демалысына сауықтыру жәрдемақыларын төлеу және салық пен басқа да міндетті төлемдер бойынша жұмыс берушінің жарналарын;
  
• 
  білім беру процесіне қатыстырылған қызметкерлерге сыйлықақы беру;
  
• 
  білім беру процесімен байланысты шығыстар (мектепке дейінгі, орта білім беру ұйымдарын, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 22 қаңтардағы № 70 бұйрығымен бекітілген арнайы білім беру ұйымдарын Жарақтандыру нормаларына сәйкес баспа және экранды-дыбыстық құралдарды, техникалық оқыту құралдарын, оқу-көрнекі құралдарын, демонстрациялық құралдарды, мектеп жиһазын, спорттық құрал-саймандар мен жабдықтарды, үлестіру және бақылау - өлшеу аспаптарын, музыкалық аспаптарды, көркемөнер материалдарын, білім алушы керек-жарақтарын, қабырғаға ілінетін планшеттерді, үлестіру материалдарын, гербарийлерді, топтамаларды, нақпішіндерді, онлайн сабақтар өткізу және жобаларды визуалдау үшін бағдарламалық жасақтамаларды, әдістемелік қорды, сондай-ақ бланкілерді, табельдерді, сынып журналдары мен борды сатып алу);
  
• 
  коммуналдық шығыстар;
  
• 
  пошта және телефон байланысы қызметіне, интернет қызметіне ақы төлеуге арналған шығыстар;
  
• 
  ғимараттарды, құрылыстарды, техникалық жабдықтарды, компьютерлік және кеңсе техникасын, интерактивті жүйелерді ағымдағы жөндеуді жүргізуге, ұстауға және оларға қызмет көрсетуге арналған шығыстар;
  
• 
  білім беру процесінде қолданылмайтын тауарларды, оның ішінде жуғыш құралдарды, шаруашылық тауарлары мен құрал-саймандарды, құрылыс тауарларын, кеңсе тауарларын, дезинфекциялаушы құралдарды, жұмсақ құрал-саймандар мен ыдыс-аяқты сатып алу;
  
• 
  білім алушыларды немесе тәрбиеленушілерді ғылыми, спорттық, шығармашылық және зияткерлік сайыстар мен іс-шараларға дайындаумен және қатыстырумен байланысты шығыстар (сахналық костюмдерді, мектеп командасы үшін спорттық форманы сатып алу, білім алушыларды іс-шараның өткізілу орнына жеткізу және кері қайтару жолын, қатысу үшін жарналарды төлеу, ғылыми жобаларға макеттерді дайындау және басқалар);
  
• 
  күрделі шығыстар;
  
• 
  банктік (қаржылық) қызметтерге ақы төлеу.
  

Жан басына шаққандағы қаржыландыру нормативінің мөлшері (яғни, 1 білім алушыны оқыту құны) бір күнтізбелік жылға Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2017 жылғы 27 қарашадағы № 597 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім берудің жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландыру әдістемесінің негізінде есептеледі.

Жан басына шаққандағы норматив мыналар бойынша ажыратылады:

• 
  білім беру деңгейіне қарай (1-4 сыныптар, 5-9 сыныптар, 10-11 сыныптар);
  
• 
  білім беру бағдарламаларына қарай (жалпы білім беретін бағдарламалар, ерекше білім беруге қажеттіліктері бар білім алушылар үшін түзету бағдарламалары);
  
• 
  мектептің орналасуына қарай (қалалық/ауылдық жер);
  
• 
  оқыту орнына қарай (жалпы білім беретін сыныпта, үйде оқыту, жалпы білім беретін сыныпта ерекше білім беруге қажеттілігі бар білім алушыларды оқыту).
  

– мектеп қызметкерлерінің еңбек жағдайлары үшін қолданылатын барлық қосымша ақылар мен үстеме ақылар;

• 
  қалалық (24 адам) және ауылдық (20 адам) жалпы білім беретін мектептердегі сыныптардың; арнайы (түзету) сыныптардағы – 12 білім алушының нормативтік толықтырылуы.
  

Мемлекеттік тапсырыс шеңберінде пилоттық орта білім беру ұйымдарында жан басына шаққандағы нормативтік қаржыландырудың енгізілуін сүйемелдеу және мониторингілеу қызметтерін «Қаржы орталығы» АҚ көрсетеді.

Орта білім беруді жан басына шаққандағы қаржыландыруды апробациялау 2013 жылғы 1 қыркүйекте республиканың 4 облысындағы 50 пилоттық мектепте (Алматы (4 мектеп), Ақтөбе (15 мектеп), Шығыс Қазақстан (12 мектеп) және Оңтүстік Қазақстан облысы (19 мектеп) басталды. 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап апробацияға қатысушылар қатары Ақмола облысынан тағы 13 мектеппен толықтырылды. 2017 жылдың қаңтарынан бастап пилоттық жобаға Астана қ. 5 мектеп және Алматы қ. 5 мектеп қосымша енгізілді.

Пилоттық орта білім беру ұйымдарындағы 2016-2017 оқу жылының қорытындыларын жан басына нормативтік қаржыландыруды апробациялау кезеңі басталған кездегімен салыстырмалы талдау мынаны көрсетті.

2016-2017 оқу жылында пилоттық мектептерде біліктілігін арттырған қызметкерлер саны екі есеге дерлік көбейді (2514 адам).

Пилоттық мектептерде жоғары, бірінші және екінші санатты педагог қызметкерлердің үлесі 76%-ға дейін өсті (2012-2013 оқу жылы бұл көрсеткіш 58% болған).

2012-2013 оқу жылымен салыстырғанда балалардың дамуына арналған үйірмелер мен секциялардың саны 2,2 есеге көбейді (бұрын – 780, енді -1734).

Егер 2012-2013 оқу жылында 445 бірлік білім алушылар үшін танымдық және өнегелі іс-шаралар, оқытушылар үшін тренингтер өткізілген болса, 2016-2017 оқу жылында бұл көрсеткіш 636 бірлікке жеткізілді.

2016-2017 оқу жылында пилоттық мектептердің педагогтері басып шығарған әдістемелік құралдар мен өзге жарияланымдар саны 2,5 еседен аса көбейіп, 3208 құрады.

2016-2017 оқу жылында байқауларға және сайыстарға қатысушы-жеңімпаздардың, жүлдегерлердің, лауреаттардың үлесі де 2012-2013 оқу жылымен салыстырғанда жоғары.

Пилоттық мектептердегі ҰБТ-ның орташа көрсеткіші соңғы төрт оқу жылында 71-ден 75,9 балға жоғарылады.

Пилоттық мектептердегі педагог қызметкерлердің орташа айлық жалақысы 2016-2017 оқу жылы 82 мың теңгені құрады.

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан бері орта білім беру жүйесі күрделі өзгерістерге ұшырады. Бұл ретте, өкінішке орай, жеке меншік мектептер желісі лайықты түрде дами алмады. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, білім беру сапасының деңгейі жоғары болып келетін дамыған елдерде мектептердің жалпы санынан жеке меншік мектептердің үлесі 12%-дан 29 %-ға дейін, ал Қазақстанда жеке меншік мектептердің үлесі бар болғаны 1,5%-ды иеленеді.

Орта білім беру саласын ырықтандыру шеңберінде Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңына толықтырулар енгізілді. Оларға сәйкес мемлекеттік білім беру тапсырысын жеке меншік мектептерде орналастыруға мүмкіндік пайда болды.

Сонымен қатар, жеке меншік мектептердің жан басына шаққандағы қаржыландыру көлемінде алынған бюджет қаражатын өз бетінше жұмсау құқығы бекітілді.

Орта білім берудегі жекеменшік сектордың дамуы үшін маңызды элемент жан басына шаққандағы нормативтің құрамына ғимараттың амортизациясына, әрбір жаңадан енгізілген білім алушы орны үшін шығыстарды қосу болып табылады, ал бұл жаңа жеке меншік мектептердің салынуына түрткі болады.

Бұл қадам жеке меншік мектептер желісінің дамуына себеп болып, шамадан тыс толы мемлекеттік мектептердің жүгін біраз азайтып, білім алушы орнының тапшылығын төмендетеді.

Жоғарыда атап көрсетілген шаралар мемлекеттік мектептердің жоспарлы түрде дамуына, орта білім беруге жеке капиталды тартуға септігін тигізеді, бұл, өз кезегінде, мынадай нәтижелерге әкеледі:

орта білім берудегі МЖК-ның дамуы (жеке инвесторларды тарту, оның ішінде жаңа мектептердің құрылысына);

білім алушылар орны тапшылығының төмендеуі;

үш ауысымды және апатты мектептердің жойылуы.

Осылайша, жан басына шаққандағы қаржыландыруды іске асыру қазақстандық білім беру жүйесін жетілдіруге, білім беру қызметтерінің қолжетімділігін және сапасын арттыруға сүбелі үлес қосу болып табылады.

1-қосымша

«Жаратылыстану-математикалық цикл пәндерін ағылшын тілінде оқыту бойынша пилоттық мектептер(бұдан әрі - Пилоттық мектеп) туралы (5,11-сыныптар)» ереже (бұдан әрі - Ереже) ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде пилоттық режімде оқыту процесін реттейді.

ЖМЦ – жаратылыстану-математикалық циклі.

ҚР БҒМ – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі.

ЖАО – жергілікті атқарушы орган.

ҰБА – Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы.

CEFR – Common European Framework of Reference: Learning, Teaching, Assessment – жалпы еуропалық шет тілін меңгеру құзыреттіліктері: оқу, оқыту, бағалау.

CLIL – Content and Language Integrated Learning –пән мен тілді кіріктіріп оқыту.

БЖБ – оқу пәнінің бөлімі бойынша жиынтық бағалау.

ТЖБ – тоқсандық жиынтық бағалау.

Пилоттық жоба – кең қолданысқа енгізудің орындылығы туралы әрі қарай шешім қабылдауды зерттеу мақсатында жүзеге асырылған сынамалы, эксперименттік шаралар мен құралдар жиынтығы.

Пилоттық режим - бұл шекті жүктемені қосалқы құралдармен анықтайтын процестің бір түрі.

Бірінші тіл (Т1) - мектептегі оқыту тілі. Олар Қазақстанда бесеу: қазақ (Т1), орыс (Т1), тәжік (Т1), өзбек (Т1), ұйғыр (Т1).

Екінші тіл (Т2) – оқыту орыс тіліндегі мектептердегі қазақ тілі (Т2) және оқыту қазақ тіліндегі мектептердегі орыс тілі (Т2).

Үшінші тіл (Т3) – бұл шет тілі.

Мақсатты тіл – бұл, қазақ (Т2), орыс (Т2), ағылшын (Т3), яғни, екінші және үшінші тілдер. Пилоттық мектептерде мақсатты тіл - ағылшын тілі.

CLIL технологиясы - тілдік және тілдік емес пәндерді кіріктіріп оқыту.

II.2.1 CEFR халықаралық стандарттарына сәйкес жаратылыстану-математикалық цикл пәндері мұғалімдерінің ағылшын тілін меңгеру деңгейлерін жоғарылату.

II.2.1 Пәнді және тілді оқытудың кіріктірілген әдістері бойынша ағылшын тілі және пән мұғалімдерінің біліктілігін арттыру (CLIL-технологиясы).

II.2.2 Сыныптан тыс іс-шараларды өткізу және ағылшын тіліндегі элективті курстардың жекелеген бөлімдерін, пәндік терминологияны кезең-кезеңмен оқыту арқылы (CLIL әдіснамасы) пән мен тілді кіріктіріп оқыту әдістемесін қолдану.

ІІІ.1. 7,11-сынып білім алушылары және олардың ата-аналары (заңды өкілдері) арасындағы дайындық жұмыстары:

ІІІ.1.1 7,11-сынып білім алушылары және олардың ата-аналары арасында ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқыту мәселелері бойынша түсіндірме жұмыстары жүргізіледі;

ІІІ.1.2 7,11-сынып білім алушылары арасында осы немесе өзге де ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқуға ынтасын анықтау мақсатында сауалнама/сұрақ-жауап жүргізіледі;

ІІІ.1.3. Пилоттық жобаға көзқарастарын анықтау мақсатында 7,11-сынып білім алушыларының ата-аналары арасында сауалнама/сұрақ-жауап жүргізіледі;

ІІІ.1.4 Пән мұғалімінің даярлығын ескере отырып, осы немесе басқа сыныпта ағылшын тілінде оқуға арналған ЖМЦ 4 пәнінің біреуі немесе бірнешеуі таңдалады;

ІІІ.2.1 ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуға біліктілігін арттыру курстарынан өткен мұғалімдер ғана мүмкіндік алады:

ІІІ.2.1.1 жаңартылған білім беру мазмұны бойынша;

ІІІ.2.1.2 ағылшын тілі бойынша;

ІІІ.2.1.3 CLIL-технологиясы бойынша;

ІІІ.2.2 Ағылшын тілін А1 және А2 деңгейлерінде меңгерген ЖМЦ пәндерінің мұғалімдері Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспарының (факультативтер, үйірмелер және т.б.) вариативті компонентінің пәндерін оқытуға мүмкіндік алады;

ІІІ.2.3 Ағылшын тілін А1 және А2 деңгейлерінде меңгерген ЖМЦ пәндерінің мұғалімдері Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспарының (факультативтер, үйірмелер және т.б.) вариативті және инвариантты компоненттерінің пәндерін оқытуға мүмкіндік алады;

ІІІ.2.4 Ағылшын тілінің мұғалімдері тиісті біліктілігін растау жағдайында Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспарының вариативті және инвариантты компоненттеріндегі ЖМЦ пәндерін оқытуға мүмкіндік алады.

ІІІ.3.1 Мектеп директорының бұйрығымен, мектеп директорының орынбасарлары ішінен Пилоттық жобаның жетекшісі тағайындалады;

ІІІ.3.2. Мектеп директорының бұйрығымен пилоттық оқытуға таңдалып алынған ЖМЦ пәндерінің және ағылшын тілі мұғалімдерінің ішінен пилоттық жобаның Шығармашылық тобы құрылады.

ІІІ.3.3 Пилоттық мектептің педагогикалық кеңесінің шешімімен бекітілген, Шығармашылық топтың жұмыс жоспары жасалынады;

ІІІ.3.4 Шығармашылық топ мүшелерінің кездесуі екі аптада бір рет өткізіледі.

ІІІ.4 Оқу-әдістемелік қамтамасыз ету:

ІІІ.4.1 Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспарының жобасы әзірленеді;

ІІІ.4.2 Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспары мұғалімдер мен ата-аналар арасында талқыланады;

ІІІ.4.3 Пилоттық мектептің жұмыстық оқу жоспары тиісті қалалық/аудандық білім бөлімдерімен келісіледі;

ІІІ.4.4 Жұмыстық оқу жоспары «Пилоттық компонентті» (ҮОЖ-ның инварианттық компонентіндегі пәндерге, ағылшын тіліндегі таңдау бойынша арнайы курстар атауларына, факультативтерге және т.б. сілтеме жасау арқылы). қамтиды.

ІІІ.4.5 Пилоттық мектеп ағылшын тілінде ЖМЦ пәндерін оқытуда заманауи педагогикалық технологияларды қолданады, аталған технологияның негізгілері – тілді және пәнді кіріктіріп оқыту технологиясы (CLIL-технологиясы) болып табылады;

ІІІ.4.6 Жаратылыстану-математикалық цикл пәндерін ағылшын тілінде пилоттық оқыту екі режимде жүзеге асырылады: жартылай және толықтай режимде;

ІІІ.4.7 ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуға жартылай көшу төмендегі жағдайларға байланысты жүзеге асырылады:

ІІІ.4.7.1 сабақтың белгілі бір кезеңдерінде (мысалы, қайталау немесе бекіту кезеңінде) бірінші тілде (мектептегі оқыту тілі) және ағылшын тілінде тілдік емес пәндерді (жаратылыстану, биология, химия, физика, информатика) оқыту;

ІІІ.4.7.2 ағылшын тіліндегі пәндік терминологияны оқыту (5-сыныптан бастап рұқсат етіледі);

ІІІ.4.7.3 ЖМЦ пәндері бойынша ағылшын тілінде (үйірмелер, секциялар және басқа да қосымша білім беру формалары) жекелеген сыныптан тыс іс-шаралар өткізу;

ІІІ.4.7.4 ЖМЦ пәні бойынша элективті курстардың жекелеген немесе барлық бөлімдерін ағылшын тілінде оқыту;

ІІІ.4.7.5 Ағылшын тілі сабақтарында пәндік терминологияны ауызша және жазбаша сөйлеу барысында қолдану дағдыларын жетілдіру және бекіту;

ІІІ.4.8 ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуға толықтай көшу төмендегі жағдайларға байланысты жүзеге асырылады:

ІІІ.4.8.1 Пилоттық мектептің жұмыс оқу жоспарының инвариантты және вариативті компоненттерінен ағылшын тілінде бір немесе бірнеше ЖМЦ пәндерін оқыту;

ІІІ.4.8.2 ЖМЦ пәндерін оқытудың барлық кезеңдерін ағылшын тілінде өткізу (жаңа материалды түсіндіруден басқа кезеңдерде);

ІІІ.4.8.3 Ағылшын тіліндегі ЖМЦ пәндері бойынша сыныптан тыс іс-шараларды өткізу;

ІІІ.4.8.4 Ағылшын тіліндегі ЖМЦ пәндері бойынша элективті курстарды оқыту.

ІІІ.5 Пилоттық жоба мониторингі:

ІІІ.5.1 Пилоттық жобаға қатысушы білім алушылардың тілдік және пәндік құзыреттіліктерін бағалау:

ІІІ.5.1.1 Білім алушылардың тілдік құзыреттіліктерін бағалау «Ағылшын тілі» пәнінің шеңберінде жүргізіледі;

ІІІ.5.1.2 ЖМЦ пәндері бойынша білім алушылардың тілдік құзыреттіліктерін бағалау, «Ағылшын тілі» пәні бойынша жиынтық бағалауының бір бөлігі болып табылады;

ІІІ.5.1.3 Пәндік құзыреттіліктерді бағалау, ЖМЦ оқу пәндері шеңберінде жүзеге асырылады;

ІІІ.5.1.4 Білім алушылардың ағылшын тіліндегі пәндік құзыреттіліктерін бағалау, ЖМЦ пәндерін қалыптастырушы бағалау шеңберінде жүргізіледі.

ІІІ.5.1.5 CLIL-технологиясы шеңберінде тілдік құзыреттіліктерді бағалау кезінде, білім алушылардың тілдік қателіктері, ЖМЦ пәндері бойынша бағаларына әсер етпейді, егер, олар өз білімдерін жеткілікті деңгейде көрсете алса (аталған жағдайда грамматика әлсіреуі мүмкін);

ІІІ.5.1.6 ЖМЦ пәндері бойынша білім алушылар сұрақтарға жауап беру барысында бірінші тілін пайдалана алады;

ІІІ.5.1.7 ЖМЦ пәндері бойынша жазбаша жұмыстарын тексеру барысында тілдік қателіктер ескерілмейді (егер, айтылған ой немесе мәтін түсінікті болса), бірақ, мұғалім аталған жағдайды өз пікірлерінде көрсетеді;

ІІІ.5.1.8 ЖМЦ пәндері мұғалімдерінің ағылшын тілі мұғалімдерімен кездесуі барысында қиындық туғызған материал туралы сөз қозғалады, тілдік пән мұғалімі аталған материалмен өз сабағында жұмыс жасау мақсатында.

III.5.1.9 CLIL-технологиясы барысында бағалау жүйесі төмендегілерге бағытталуы қажет:

ІІІ.5.1.9.1 білім алушылардың ағылшын тіліндегі сөздік қорын толтыру;

ІІІ.5.1.9.2 білім алушылардың пікір білдіру, ақпаратты белгілі бір реттілікпен ағылшын тілінде ауызша түрде беру біліктіліктерін дамыту;

III. 5.1.9.3 мұғалім мен білім алушылардың сөзін, аудио/бейнежазба ақпараттарын тыңдау, ағылшын тілінде тыңдалған мәтін мағынасын түсіну біліктіліктерін қалыптастыру;

ІІІ.5.1.9.4 ағылшын тілінде оқылған мәтінді (оқу материалын) түсіну;

ІІІ.5.1.9.5 ақпаратты жазбаша түрде беру (қажет болған жағдайда);

ІІІ.5.1.10 тілдік және пәндік құзыреттіліктерді бағалау, жаңартылған білім беру мазмұнына көшкен сыныптарды критериалды бағалау жүйесінің шеңберінде жүргізіледі.

ІІІ.5.2 Пилоттық жобаның тұрақты негіздегі мониторингі:

ІІІ.5.2.1 «Кіру» барысында білім алушылардың тілдік және пәндік құзыреттіліктерін диагностикалау оқу жылының басында өткізіледі;

ІІІ.5.2.2 «Шығу» барысында білім алушылардың тілдік және пәндік құзыреттіліктерін диагностикалау оқу жылының соңында өткізіледі;

ІІІ.5.2.3 білім алушылар, мұғалімдер мен ата-аналар арасында фокус-топтарда әңгімелесулер мен әлеуметтік сауалнама жүргізіледі;

ІІІ.5.2.4 мониторинг мәліметтері хаттамаға толтырылады және Шығармашылық топ отырыстарында талқыланды, негізгі нәтижелер Пилоттық мектептің педагогикалық кеңесі мен ата-аналар комитетінің отырыстарында баяндалады және талқыланады (қамқоршылық кеңес);

ІІІ.5.2.5 мониторинг қорытындысы бойынша табысты тәжірибелер анықталып, құжатталады, ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқыту саласындағы алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжрибелер жинақталады.

ІІІ.5.2.6 мониторингті мектепішілік басқаруды Пилоттық жоба жетекшісі (Пилоттық мектеп директорының орынбасары) жүзеге асырады;

ІІІ.5.2.7 мониторингті сыртқы басқаруды Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі, Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы жүзеге асырады.

IV.1.1 Пилоттық жоба жетекшісінің міндеттері (Пилот мектеп директорының орынбасары):

IV.1.1.1 дайындық жұмыстарын ұйымдастырады – 7,11-сынып білім алушылары және олардың ата-аналары (заңды өкілдерінің) арасында сауалнама/сұрақ-жауап жүргізеді;

IV.1.1.2 ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқыту бойынша білім алушылардың ата-аналарымен ынтымақтастық туралы келісім шарт жасайды (1-қосымша);

IV.1.1.3 Пилоттық жобаны мамандармен қамтамасыз етуді жүзеге асырады;

IV.1.1.4 Пилоттық жобаның Шығармашылық тобының мүшелерімен ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуды енгізу туралы келісім-шартқа отырады (2-қосымша);

IV.1.1.5 Пилоттық жобаның Шығармашылық тобының жұмысын үйлестіреді, әдістемелік көмек көрсетеді;

IV.1.1.6 білім алушылардың ата-аналары арасында тұрақты түсіндірме жұмыстарын жүргізеді;

IV.1.1.6 Пилоттық жоба мониторингін ұйымдастырады және жүргізеді.

IV.1.2 Пилоттық жобаның Шығармашылық тобы мүшелерінің міндеттері.

IV.1.2.1 Ағылшын тілі мұғалімі - Шығармашылық топ мүшесінің міндеттері:

IV.1.2.1.1 пәнді ағылшын тілінде оқыту әдістемесі және ағылшын тілін меңгеру деңгейі бойынша кәсіби біліктілігін арттырады;

IV.1.2.1.2 CLIL-технологиясы бойынша біліктілігін арттырады;

IV.1.2.1.3 ЖМЦ пән мұғалімдерімен бірге ағылшын тіліндегі оқу материалдарын (түпнұсқалық материал) әзірлейді;

IV.1.2.1.4 Шығармашылық топ кездесулерінде кемінде екі аптада бір рет ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуды талқылайды;

IV.1.2.1.5 ЖМЦ пәндері бойынша білім алушылардың тілдік құзыреттіліктерін бағалауды жүргізеді;

IV.1.2.1.6 ЖМЦ пәндері бойынша тілдік құзыреттіліктерді жиынтық бағалау тапсырмаларын әзірлейді;

IV.1.2.1.7 тәжірибе алмасу, бірлескен іс-қимылдарды келісу мақсатында Пилоттық жобаға қатысушы-мұғалімдердің сабақтарына қатысады, бейнежазба және сабаққа талдау жасайды;

IV.1.2.1.8 білім алушылардың ата-аналары арасында тұрақты түсіндірме жұмыстарын жүргізеді;

IV.1.2.1.9 Пилоттық жоба мониторингісіне қатысады.

IV.1.2.2 Шығармашылық топ мүшесі - ЖМЦ пән мұғалімінің міндеттері:

IV.1.2.2.1 пәнді оқыту әдістемесі мен ағылшын тілін меңгеру деңгейі бойынша кәсіби біліктілігін арттырады;

IV.1.2.2.2 CLIL-технологиясы бойынша біліктілігін арттырады;

IV.1.2.2.3 ағылшын тілі мұғалімдерімен бірлесіп, өз пәні бойынша ағылшын тілінде оқу материалдарын әзірлейді;

IV.1.2.2.4 Шығармашылық топ отырыстарында, кемінде екі аптада бір рет, ЖМЦ пәндерін ағылшын тілінде оқытуды талқылайды;

IV.1.2.2.5 өз пәні бойынша білім алушылардың құзыреттіліктерін бағалауды жүргізеді;

IV.1.2.2.6 өз пәні бойынша білім алушылардың пәндік құзыреттіліктерін жиынтық бағалауға арналған тапсырмаларды әзірлейді;

IV.1.2.2.7 өз пәні бойынша білім алушылардың тілдік құзыреттіліктерін жиынтық бағалауға арналған тапсырмаларды ағылшын тілі мұғалімімен бірге әзірлейді;

IV.1.2.2.8 өз пәні бойынша білім алушылардың пәндік және тілдік құзыреттіліктерін қалыптастырушы бағалауды жүргізеді;

IV.1.2.2.9 тәжірибе алмасу, бірлескен іс-қимылдарды келісу, мақсатында Пилоттық жобаға қатысушы-мұғалімдердің сабақтарына қатысады, бейнежазба мен сабаққа талдау жасайды;

IV.1.2.2.10 білім алушылардың ата-аналары арасында тұрақты түсіндірме жұмыстарын жүргізеді;

IV.1.2.2.11 Пилоттық жоба мониторингісіне қатысады.

IV.1.2.3 Пилоттық жобаға қатысушы-білім алушылардың міндеттері

IV.1.2.3.1 ЖМЦ аталған немесе өзге де пәндерін ағылшын тілінде оқып үйрену ниетін анықтау мақсатында 7,11-сынып білім алушылары арасындағы сауалнамаға/сұрақ-жауапқа қатысады;

IV.1.2.3.2 «кіру» және «шығу» барысында тілдік және пәндік құзыреттіліктерді диагностикалауға қатысады;

IV.1.2.3.3 БЖБ және ТЖБ кезінде тілдік құзыреттіліктерді бағалау тапсырмаларын орындайды;

IV.1.2.3.4 Пилоттық жоба мониторингісіне қатысады.

IV.2Пилоттық мектептердегі оқу процесіне қатысушылардың құқықтары.

IV.2.1 Пилоттық жоба жетекшісінің құқықтары (Пилоттық мектеп директорының орынбасары):

IV.2.1.1 әдістемелік көмек көрсету, бейнежазба және талдау жасау мақсатында Пилоттық жобаға қатысушы-мұғалімдердің сабақтарына қатысады;

IV.2.1.2 білім алушылардың үлгеріміне және оқу процесінің барысына тұрақты бақылау жүргізеді;

IV.2.1.3 білім алушылар мен олардың ата-аналарын мониторинг нәтижесі туралы қолжетімді формада ақпараттандырады;

IV.2.1.4 Пилоттық жобаға қатысушы-мұғалімдерден өз міндеттерін орындауларын талап етеді;

IV.2.2 Пилоттық жобаның Шығармашылық топ мүшелерінің құқықтары.

IV.2.2.1 Ағылшын тілі мұғалімі - Шығармашылық топ мүшесінің құқықтары:

IV.2.2.1.1 сауалнама/сұрақ-жауап нәтижелері туралы ақпарат алады;

IV.2.2.1.2 білім беру ресурстарынының қолжетімділігіне мүмкіндік алады;

IV.2.2.1.3 өз пәндері бойынша оқу-әдістемелік, оқу-дидактикалық құралдарын әзірлейді;

IV.2.2.1.4 ағылшын тілін меңгеру деңгейін жетілдіреді;

IV.2.2.1.5 өз пәнін ағылшын тілінде оқытудың табысты тәжірибесін құжаттайды;

IV.2.2.1.6 Пилоттық жоба (патенттеу, авторлық куәлікті алу және т.б.) шеңберінде өзінің табысты тәжірибесін таратады;

IV.2.2.1.7 білім алушылар мен олардың ата-аналарынан Пилоттық мектептің талаптарына сай болуларын талап етеді.

IV.2.2.2 Шығармашылық топ мүшесі - ЖМЦ пән мұғалімінің құқықтары:

IV.2.2.2.1 сауалнама / сұрақ-жауап, мониторинг жүргізу нәтижелері туралы ақпаратты алады;

IV.2.2.2.2 білім беру ресурстарынының қолжетімділігіне мүмкіндік алады;

IV.2.2.2.3 өз пәні бойынша оқу-әдістемелік, оқу-дидактикалық құралдарын әзірлейді;

IV.2.2.2.4 ағылшын тілін меңгеру деңгейін жетілдіреді;

IV.2.2.1.5 өз пәнін ағылшын тілінде оқытудың табысты тәжірибесін құжаттайды;

IV.2.2.2.6 өз пәнін (патенттеу, авторлық куәлікті алу және т.б.) ағылшын тілінде табысты оқытудың тәжірибесін таратады;

IV.2.2.2.7 білім алушылар мен олардың ата-аналарынан Пилоттық мектептің талаптарын сақтауды талап етеді.

IV.2.3 Пилоттық жобаға қатысушы-білім алушылардың құқықтары

IV.2.3.1 ағылшын тілінде оқу мақсатында ЖМЦ 4 пәнінің біреуін немесе бірнешеуін таңдайды;

IV.2.3.2 білім беру ресурстарынының қолжетімділігіне мүмкіндік алады;

IV.2.3.3 Пилоттық жоба мониторингінің нәтижелері туралы ақпарат алады.

IV.2.4 Пилоттық жобаға қатысушы-білім алушылардың ата-аналарының құқықтары (Ынтымақтастық туралы келісімде белгіленген).

2018-2019 оқу жылында Қазақстан Республикасының

жалпы орта білім беретін ұйымдарында

оқу процесін ұйымдастырудың ерекшеліктері туралы
Әдістемелік нұсқау хат

Басуға 15.06.2018 ж. қол қойылды. Пішімі 60×84 1/16.

Қағазы офсеттік. Офсеттік басылыс.

Қаріп түрі «Times New Roman». Шартты баспа табағы23.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы» РМҚК 010000, Астана қ., Мәңгілік Ел даңғылы 8, «Алтын Орда» БО, 15-қабат.

жүктеу/скачать 4,48 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: