Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

жүктеу/скачать 3,11 Mb.

Pdf көрінісі

бет	177/302
Дата	06.02.2022
өлшемі	3,11 Mb.
	#80173
түрі	Оқулық

1 ... 173 174 175 176 177 178 179 180 ... 302

Байланысты:
iztaev osimdik sharyashylygy (1) (1)

11.13.2. Майлы дақылдар дəндерінің сапасы
Майлы өсімдіктер дəндерінің бəрінен бірдей жəне əрқайсысының
өзіне ғана тəн сапалық қасиеттері бар. Бұл тақырыпта тек қана бəріне
бірдей қатынасы бар сапалық көрсеткішін келтіреміз.
Дəннің түсі түгі мен иісі арқылы оның жаңалығын жəне жақсы
сақталатындығын білуге болады. Жақсы піскен дəн осы өсімдіктін
өзіне тəн түсіне болады жəне оның жылтырлығы да жақсы сақталады.
Көпшілік өсімдіктердің дəні стандарттарға, түсіне қарай типтерге
бөлінеді. Егер піспеген дəн болса, ол көк түсті, ал ескі немесе ылғалы
жоғары болған жағдайда сақталса, онда ең алдымен, оның жылтырлығы,
одан кейін өзіндік түсі жəне иісі жойылып кетеді, қараяды.
Майлы дəннің сақталу ылғалдылығы дəнді дақылдарға қарағанда,
əлдеқайда төмен болады. Оның межесі көпшілік майлы өсімдіктердің
дəні үшін 8-10пайызға тең. Дəннің құрамында май көп болғандықтан
олар суды өзіне тартып алып жəне ұстап тұра алмайды. Осы себептен
дəннің құрамындағы басқа крахмал, ақуыз сияқты ылғал сүйгіш зат-

235
тар көбірек ылғалданады. Осының салдарынан көптеген ферменттер
белсенді формаларына көшіп, қоректік заттар қорын бұза бастайды.
Мұндай дəн сақтауға тұрақсыз болады.
Майлы дəн қоспаларының дəні дақылдардан айырмасы, олардың
тазалығын анықтағанда, оның ішіндегі бөтен заттарды: 1. Майлы зат-
тар, 2. Шөп шалаң заттар деп екі топқа бөледі.
35-кесте

жүктеу/скачать 3,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 173 174 175 176 177 178 179 180 ... 302