Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»

331
Мұндағы, m
бүл2 
– 10 г өлшендідегі бүлінген немесе зақымдалған 
ядролардың массасы, г;
m – 25 г өлшендідегі ақталмаған дəннің массасы, г;
m
ақт 
– 10 г өлшендідегі ядро массасы,г.
Бүлінген немесе зақымдалған дəндердің жалпы пайызын
Х
бүл(зақ)
=4m
бүл1
+Х
бүл(зақ)2
формуласы бойынша есептейді:
Мұндағы, m
бүл1 
– 25 г өлшендідегі анық бүлінген немесе зақымдалған 
дəннің массасы, г
Нəтижелерді жазу
m
бүл(қос)
=________________________г.
Х
бүл(қос) 
=_________________________%.
m
т.д 
=____________________________г.
Барлық бүлінгендер Х
жалпы(бүл)
=_____%.
m 
зақ(қ)
=
г.
Х
зақ(қос) 
=________________________%.
Барлық зақымдалғандар Х
жалпы(зақ)
=___%.
Барлық шөп шалаң қалдықтар =_____%
Барлық дəнді қалдықтар =_________% .
Есептеу мысалы:
25 г тары өлшендісін талдау кезінде: 1,80 г шөп-шалаң қалдық, 
соның ішінде 0,15 г анық бүлінген, ақталған тары дəндері; 1,20 г дəнді 
қалдықтар, соның ішінде 0,30 зақымдалған, ақталған тары дəндері. 
Тарының массасы 10 г қосымша өлшендісінен ақтағаннан кейін тары 
ядросы – 8,50 г, соның ішінде бүлінген ядролар – 0,10 г, зақымдалған 
ядролар – 0,20 г құрады.
Есептелуі:
1. Өлшендіден шөп-шалаң жəне дəнді қалдықты бөліп 
алып тастағаннан кейін, ақталмаған таза тары массасы: 25,0 – 
(1,80+1,20)=22,00 г болады.
2. Бүліну деңгейі анық болмаған тары дəндерінің мөлшері: 
Хбүл=0,10*22,00*100/8,50*25=1,04% болады.
3. Зақымдалу деңгейі анық болмаған тары дəндерінің мөлшері:
Хзақ=0,20*22,00*100/8,50*25=2,07% болады.

332
4. Тарының бүлінген дəндерінің жалпы мөлшері:
Хжалпы бүл.=0,15*100/25+1,04=0,60+1,04=1,64% болады.
5. Тарының зақымдалған дəндерінің жалпы мөлшері:
Хжалпы зақ.=0,30*100/25+2,07=1,20+2,07=3,27%болады.
6. Қабықтылықты анықтау:
25 г өлшендіден, дəнді жəне шөп-шалаң қалдықтан тазартылған, 
қосымша екі өлшенді бөліп алады: 2,5 г (қолымен ақтау үшін) жəне 5 г 
(ГДФ-1 құрылғысында ақтау үшін).
Содан кейін дəнді гүлді қабықтардан ажыратып тастайды. 
Қабықтарды өлшейді жəне нəтижені алынған өлшендіге қатысты 
п а йызбен көрсетеді. Екі анықтаудың арасындағы айырмашылық 
1,0 %-дан аспауы керек.
Талдау нəтижелерін жазу:
Өлшенді массасы =______________________________________, г.
1-өлшендідегі қабық массасы = ____________________________, г.
2-өлшендідегі қабық массасы = ___________________________, г.
1-өлшендідегі қабықтылық = _____________________________, %.
2-өлшендідегі қабықтылық = _____________________________, %.
Нақты ауытқу =_________________________________________, %.
Рұқсат етілген ауытқу = __________________________________, %.
Орташа қабықтылық = __________________________________, %.
7. Таза ядро мөлшерін анықтау.
Жармалық тарының сапалық бағасы үшін маңызды көрсеткіштердің 
бірі, қабықтылықпен қатар,жарманың шығымына əсерін тигізетін, 
ядролардың пайыздық мөлшері болып табылады. Тары партиясындағы 
ядроның мөлшері бойынша оны жарма өндірісінде пайдалану тиімділігі 
анықталады. Басқа шарттары тең болған жағдайда ядро мөлшері көп 
тары партиясын өңдеу кезінде жарма шығымы жоғары болады.
Ядроның мөлшерін тарының қабықтылық жəне қалдықтар мөлшері 
нəтижелері алғаннан кейін анықтайды.
Тары партиясындағы ядроның пайыздық мөлшерін есептеу үшін: 
Х=(100-П)*[100-(Шшқ+Дқ)]/100+0,5*Оақт
формуласын қолданады:
Мұндағы, П – тарының қабықтылығы, %;

333
Ш
шқ
– шөп шалаң қалдықтар мөлшері, %;
Д
қ
– дəнді қалдықтар, %;
О
ақт
– ақталған дəн
89-кесте

жүктеу/скачать 3,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: