Оқулық Егорина А. в., т б. Е25 География
желдік толқындардың өлшемі
жүктеу/скачать 3,77 Mb. Pdf көрінісі
|
География 7 сынып Егорина
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. көтерілу толқындары.
| 3. желдік толқындардың өлшемі.
Мұхит толқындарының көбісінің биіктігі – 4-4,5 м-ден 6-7 м-ге дейін баратын толқындар сирек кездеседі. Атлант мұхитында байқалған желдік толқындардың биіктігі – 16 м, ал Тынық мұхитында – 18 м. Дауыл толқындарының ұзындығы 259 м-ден аспайды. Теңіздерде желдік толқын- дардың көлемі мұхитқа қарағанда едәуір аз: биіктігі 3 м-ге жуық, ал ұзындығы шамамен 150 м-ге барады. Толқындардың таяз суға ауыс- қан тұсында, судың қозғалысы баяу- лайды, жағалауда соқпа толқындар пайда бола бастайды. 4. көтерілу толқындары. Су- дың көтерілуін қалыптастырушы күштер ішкі және беткі көтерілу толқындарын қалыптастырады. Бет- 46-сурет . Желдік толқынның құрылыс сызбасы 47-сурет . Желдік толқындар 89 кі көтерілу толқындардың биіктігі ашық мұхитта 1 м-ге жетеді. Көтерілу толқыны Жерді айналып өтіп, суды ең жоғарғы деңгейге көтеріп ( толық су ) және оны қайта төмен деңгейге түсіреді ( кіші су ). Шығыс Сібір теңізінде материктің жағаларында судың көтерілу биік- тігі 30 см-ден аспайды, ал Де-Лонг аралының маңында 2 метрге дейін көтеріледі. Судың көтерілу құбылысы ірі өзендерде де болады. Өзендерде бұл құбылыс сағасынан бастауға қарай көтеріліп, деңгейдің ауытқуына тербе- луіне әсер етеді. Олар үлкен қашықтықтарға дейін жетуі мүмкін. Амазонка бойымен оның сағасынан бастап судың көтерілуі 1400 км қашықтыққа, Солтүстік Двина өзені бойымен 120 км-ге, Печора өзенімен 88 км-ге дейін таралады. Өзен бойымен көтерілген толқындар биіктігі 1 м-ден асатын белестер жасап кетеді. Бұл құбылысты « бор » деп атайды. Кейбір өзендерде (Сена, Северн) – кеме қозғалысы үшін бор өте қауіпті, оларды тек арнайы гидротехникалық машиналардың көмегімен ғана жоюға болады. жүктеу/скачать 3,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|