Оқулық Егорина А. в., т б. Е25 География
жүктеу/скачать 3,77 Mb. Pdf көрінісі
|
География 7 сынып Егорина
| 2.
күн радиациясы. Күн радиациясының таралуы географиялық ен- дікке тәуелді, ал оның мөлшері күннің көкжиектен көріну биіктігіне, жарық күннің ұзақтығына, мөлдірлігіне және бұлттылыққа байланысты. Күн радиациясы жер бетіндегі, атмосферадағы, гидросферадағы барлық табиғи үрдістердің энергетикалық базасы болып есептелінеді. Сондықтан да негізгі климаттық фактор болып есептелінеді. Қазақстан қоңыржай белдеуде (40–55° с.е.) орналасқандықтан аз бұлттылығымен сипатталады. Бұлттылықтың күн сәулесін қабылдауда 56 үлкен мәні бар. Ең қысқа күн қыс айында – 7 сағ 09 мин, ең ұзақ күн жазда – 17 сағ 22 минутқа жуық. Аспанның ашықтығы және күн сәулесінің түсу ұзақтығы бойынша, бірдей ендікте орналасқан ТМД-ң еуропалық елдерінен біршама көп. Қырым түбегімен сәйкес келеді. Мысалы, Киев, Өскемен және Риддер қалалары бірдей ендікте орналасқан. Киев қаласына түсетін жылдық күн сәулесінің түсу ұзақтығы 1786, Өскеменде 2287, Риддерде 2395 сағат. Қазақстан тауларында 600 метрден 1400 метр аралығында – күн ра- диациясы мол түсетін белдеуі жиі кездеседі. Күн радиациясы географиялық қабықпен өзара әрекеттесіп, климат- тың радиациялық факторларын: тура, шашыранды, шағылысқан және жиынтық радиациясын, радиациялық баланс, жылу эффектісін қалыпта- стырады. Қазақстан аумағындағы жиынтық күн радиациясының мөлшері заңды түрде солтүстіктен оңтүстікке қарай көтеріледі 100 ккал/см 2 -ден 140 ккал/см 2 -ге дейін. жүктеу/скачать 3,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|