Оқушылардың функционалдық сауаттылығын дамытудағы тапсырмаларының рөлі

жүктеу/скачать 9,67 Mb.

бет	3/8
Дата	21.11.2023
өлшемі	9,67 Mb.
	#192691

1 2 3 4 5 6 7 8

Байланысты:
PISA 19.09.2023

А) Қоректену үшін ресурс көп

Жоғары деңгей

Бір жолбарыстың өміршеңдігі үшін

50 км2 аумақ қажет.

Жолбарыстың үлкен аумақты қажет етуінің негізгі себебін көрсетіңіз.

А) Қоректену үшін ресурс көп

Б) Ресурстар үшін аз бәсекелестік

В) Ресурстар үшін үлкен

бәсекелестік

Г) Жолбарыстардың саны көп

Тұран жолбарысы
Тұран жолбарысы (Panthera tigris virgata) – Орталық Азияда, Иранның солтүстігінде және Кавказда мекендеген жолбарыстың жойылып кеткен кіші түрі. Қазақстанда жолбарыс 1948 жылы барлық жерде жойылып кетті. 2018 жылдың 27 маусымында ауданы 415 мың гектардан асатын Іле-Балқаш қорығы ашылды.
Ғалымдардың бағалауы бойынша, 100-ге жуық жануардан тұратын өміршең жолбарыс популяциясы үшін жыртқыш популяциясы мол көршілес тіршілік ету ортасының кемінде 5000 км2 үлкен аумақтары қажет болады.
Қалпына келтіру үш кезеңде жүзеге асырылады деп жоспарлануда:
1. Экожүйені қалпына келтіру. Алдағы бес жылда Іле өзенінің атырауын және Оңтүстік Балқаш өңірін осыдан 100 жыл бұрын болған жағдайға келтіру қажет. Ғалымдар ормандарды (тоғай ормандары) қалпына келтірумен айналысады;
2. Жабайы тұяқтылар популяциясын қалпына келтіру. Зоологтар жабайы шошқа, елік, қарақұйрықтардың санын көбейтіп, Бұқар бұғыларының санын қалпына келтіру қажет деп есептейді. 2018 жылдың желтоқсан айында қорыққа бес Бұқар бұғысының бірінші тобы жеткізілді.
3. Жолбарыстарды қайта жерсіндіру. 2025 жылы жойылып кеткен Тұран жолбарысының ең жақын генетикалық туысы Амур жолбарысын (Panthera tigris altaica) Балқашқа әкелу жоспарлануда. Енді бес жас шамасындағы 2-4 аталық, 6-7 аналық жолбарыс резервке жеткізілетіні белгілі болды. Ғалымдардың болжамы бойынша 50 жылдан кейін Қазақстан аумағында 150 жолбарыс өмір сүре алады.

Жолбарыстарды реинтродукциялауға дейін экожүйе мен жабайы тұяқты жануарларды қалпына келтірудің екі себебін атаңыз:

Жолбарыстардың үлкен популяциясы
Жолбарыстардың кіші популяциясы
Жолбарыстардың тіршілік ортасын қалпына келтіру
Басқа жыртқыш түрлердің реинтродукциясы
Азықпен жеткілікті мөлшерде қамтамасыз ету

Тұран жолбарысы
Туран жолбарысы (Panthera tigris virgata) — Орта Азияда, Иранның солтүстігінде және Кавказда өмір сүрген жолбарыстардың жойылып кеткен кіші түрлері. 1948 жылы Қазақстанда жолбарыс барлық жерде жойылды. Тұран жолбарысымен соңғы адам кездесуі 1958 жылы Тигровая Балка қорығында (Тәжікстан) тіркелген.
2017 жылғы қыркүйекте WWF және Қазақстан Үкіметі арасында Орталық Азияда жолбарысты қалпына келтіру бағдарламасын жүзеге асыру туралы меморандумға қол қойылды. 2018 жылдың 27 маусымында Іле-Балқаш қорығы ашылды, оның ауданы 415 мың га.
Ғалымдардың пікірінше, 100-ге жуық жануардан тұратын жолбарыстың тіршілік ету бейімділігі үшін кемінде 5000 км2-ге бай олжа популяциялары үздіксіз мекендейтін үлкен учаскелер қажет болады.
Қалпына келтіру үш кезеңде өткізуге жоспарланған:

Экожүйені қалпына келтіру. Алдағы бес жылда Іле өзенінің атырауы мен Балқаштың оңтүстік өзенін 100 жыл бұрын болған күйге келтіру керек. Ғалымдар ормандарды қалпына келтірумен айналысады (тоғай ормандары);
Жабайы тұяқтылардың санын қалпына келтіру. Зоологтар жабайы қабандардың, бұғы мен қарақұйрықтардың санын көбейтіп, Бұқар бұғы популяциясын қалпына келтіру керек деп санайды. Бес Бұқар бұғының бірінші тобы 2018 жылдың желтоқсан айында резерватқа әкелінді.
Жолбарысты қайта енгізу. 2025 жылы жойылып кеткен Тұран жолбарысының ең жақын генетикалық туысы - Балхашқа Амур жолбарысын (Panthera tigris altaica) әкелу жоспарланған. Қазір қорыққа 2-4 аталық және 5 жастағы 6-7 аналық жеткізілетіні белгілі болды. Ғалымдардың айтуынша, 50 жылдан кейін Қазақстанда 150 жолбарыстар өмір сүре алады.

жүктеу/скачать 9,67 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8