П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәлелдер индукциялық пен дедукциялық әдістер арқылы күрылады. Индукция - ой түжырымының жекеден жалпыға өтуін білдіреді. Оның үш
| II бөлім. Дидактика
бөліктерден түратын оқушының жауабын тудырады. Оқушының парасатына эсер егуге мүғалім өз сөзінде логикалық дәлелдемелер қолдану аркылы кол жеткізе алады. Дәлелдемелер, сенімділік тыңдаушыны негіздеу логикасымен және баяндаудың түсініктілігімен баурап алады. Бүған жету үшін пайым- даулар, мысалдар, статистикалык мәліметтер, орынды пікірлер және беделді авторларга сілтемелер кажет. Дәлелдер тыңдаушыларды дәлелдің логикасымен және айтылғанның түсініктілігімен қызықтыру керек. Бүл әр түрлі мысалдарды, статистикалық мәліметтерді, атакты авторлардың сөздерін қолдану арқылы жеткізіледі. Дәлелдер индукциялық пен дедукциялық әдістер арқылы күрылады. Индукция - ой түжырымының жекеден жалпыға өтуін білдіреді. Оның үш түрі бар: индуктивтік корыту; аналогия (үқсастыру); тәуелділік себебі туралы пайымдау. Индуктивтік қорыту зерттелетін қүбылыстың типті оқиғаларын талдау негізінде жасалады. Үқсастыру - бірліктен жекеге, үқсас объектіге өту. Тәуелділік себебін түсіндіру үш түрлі болады: себептен салдарға, салдардан себеп арқылы екінші салдарга. Сондай-ақ логикалық дәлелдемеде, терминдердің екімагыналыгы мен көмескілігінен, мәліметтер жеткіліксіз кезде қорытынды жасауға асыгудан (негізсіз пікірлерден, оқушыларды алудан, дәстүрлерден, беделдерден, басшыларга сыйынудан) аулақ болған дүрыс. Дедуктивті пайымдаудың үш түрі бар: ақиқаттылығы дәлелді керек етпейтін - аксиома, логикалық түжырым, қорытынды. Дедукцияның үш түрі бар: жалпыдан жекеге өту, жалпыдан жалпыға өту, бірліктен жекеге және жалпыга өту. Ауызекі сөйлеуде кейбір сілтемелер айтылмай түсіп қалады. Дедукцияның ережелері түсінуге күрделі және қиын, сондықтан ол білім деңгейі жогары, дайындығы бар оқушыларды оқытқанда пайдаланылады. Дедукция жэне индукция оқытудың басқа да қүралдарымен қатар қолданылады. Мүғалімнің айтқан сөздері оқушыларга объективті эсер етеді, бірақ мүғалім бүл әсердің заңдылыгын біліп қана оны багыттай алады. Мүғалім мен оқушылардың эмоциялары өзара байланысты болады. Мүгалімнің ауызекі тілі оқушылардың қызыгушылыгын. танымдық бағытын қалыптастырады. Мүғалім жаксылық пен жамандықтың арасында шекараны өткізген кезде, аудиторияны өзінің сыйлауын көрсеткенде, сыныптың жеке, экономикалық жэне қогамдық мүддесін ескергенде оқушыларда ізгілік, әлсіздерді аяу, шындық сезімін оятады. Бүл үшін сыныптың назарын ауызекі сөйлеу барысында кызықтырып, кейін оны қолдау керек. Әр баланың жастық және өзге де ерекшеліктерін ескеру қажет. Окушылардың қызыгушылығын үстап түрудың басты шарттарының бірі - мүғалімнің оқытылатын пәнді жақсы білуі. Негізінде мүғалім негүрлым пәнді жақсы білсе, соғүрлым ол оны анықырақ және қызықтырақ түсіндіреді. Үстірт білім жалпы мәселелерді баяндауға әкеледі де, түсіндіргенде мүғалім шатасады, мысалдар өте қарапайым болып келеді. Қызығушылықты дамыту үшін тагы да қолданылатын шарт, бүл - мотивацияны дамытатын әдістер мен қүралдарды пайдалану. Айталық, жалпы мәлім шындықтарды жаңа фактілер- мен және қазіргі мәселелермен байланыстыру керек, ал мәнді жаңа ақпаратты өмірлік тәжірибемен жалпыга мәлім шындықтарга сүйеніп баяндау керек. Танымдык кызыгушылықты, сонымен бірге аналогия мен қарама-карсы |