П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| III бөлім. Тәрбие теориясы
287 Мүндай араласу әсері эстетикалық (жер бетіндегі бүкіл тірі нәрсені сыйлау), философиялық (әлемді қүрудың жалпы заңдарын өсімдікгер мен жануарлар өкілдері көрсетеді), қүқықтық (табиғи байлыққа кім ие?) және психологиялық (тынышталу және тынығу табиғат үйлесімділігін береді) сипатта болады. Табиғат адам алдында түтас күйінде - адам қаладан табиғат аясына кел- генде көрінеді, бірақ ол адам алдында жеке элементтер жиынтығы, мысалы, үйдегі гүлдер қасындағы жануарлар, үйдің айналасындағы көк шөптер түрінде түрады. Табиғатпен жанай араласуды да. яғни - өнер шығармаларымен араласу арқылы, көркем мәгінді қабылдау арқылы, табиғат бейнесін есте сақтау арқылы балалардың қиялында, суреттері мен өлеңдері арқылы араласуды жоққа шығармау керек. Адамды саналы және күшті жан иесі ретінде бөліп корсете отырып, адамның табиғатты сақтауға жауапкершілігі жер бетіндегі адамға өмір сүру мүмкіндігін жасайтын ең жоғарғы қүндылық екенін ескерген, ойластырған жөн. Аталған қүндылықтар жүйесін қалыпгастырудың сыртқы көрсеікіштері - өзін басқаларға түлға етіп көрсетуге қажет түлғалық қасиеттері. Қүндылык қатынастардың қалыптасу өлшемі әртүрлі факторлар мен жеке ерекшелік- терге, қасиеттің көптігіне байланысты көп түрлі болып келеді. Оның екі жақты корсеткіштердің көлеміне орналасатын көреміз, “жекеліктсн” “жан пидалыққа5', “сараңдықтан” “мырзалыққа”, “қатаңдыктан” “махаббатқа”, “уайымнан” “қуанышқа”, “тортіпсіздіктен” “дәлдікке” дейін жылжып отырады. Тәрбие практикасының коп тараған қатссі қазіргі өмір қүндылықтарын түлғаның жеке қасиеттерінің жиынтығымсн айырбастау болып табылады: педагог оз көңілін балаларда бар қасиеттерді дамытуға, қалыптастыруға, бекітуге бағыттайды, ал ол сол қасиеттердің түлғаның озіндігі қарым-қатынастардың салдары екенін байқамайды. Мысалы, егер балада одемілік сезімі дамымаған болса, онда оған тазалықты үйретем демеу керек. Егер балада өзін-өзі сыйлау және қүрметтеу болмаса, онда жауапкершілікті қалыптастырамын деп үмтылу босқа әуре. Біз балаларымыздағы және жалпы адамдардағы біз үнататын қасиеттер әлемінде күндылық объектісіне деген белгілі бір қатынастары болып табылады. Адамның қасиеітері белгілі бір объекгіге түрақты қарым- қатынастың қорінісі екен. Егер мүғалім қүндылық бағдарларды неғүрлым көп қамтығысы келсе, ол да сапалы тірлік болмас еді. Қүндылықтардың бір-біріне бағыныштылығы туралы ойлау керек. Неғүрлым дерексіз қүндылық қатынас қалыгггастырсақ, же-кенің, нақтының дамуын қамтамасыз етеді. Жоғарыда- ғыны қалыгітастырсақ, томендегі пайда болуына эсер етеміз. Шындығында, бүл байланыстың міндетгілігі балалар торбиесінің бағдарламасын жасаумен әбден байланысты. жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|