Методические основы разработки учебно-методического комплекса для преподавателя
жүктеу/скачать 2,11 Mb. Pdf көрінісі
|
2. daris mikro-makro
- Бұл бет үшін навигация:
- Дәрістің жоспары
|
№4 дәріс. Сұранысты талдау және салыстырмалы статистика. Өндіріс теориясы. Өндіріс шығындары. Дәрістің мақсаты: оқытушы келесідей ұғымдарға: кәсіпкерлік ұғымымен танысып, өндірістік кәсіпкерлік, коммерциялық кәсіпкерлік заңдарын талқылау, бәсеке студенттердің сұрақтарына жауап береді. Дәрістің жоспары: 1. «Табыс-тұтыну» қисығы және Энгель қисығы. Қалыпты және төмен саналы тауарлар, бірінші қажеттіліктегі және салтанатты тауарлар. 2. «Баға-тұтыну» қисығы. «Баға-тұтыну» қисығы негізінде жеке сұраныс қисығын алу 3. Өндіріс теориясы 4. Өндіріс шығындары. Негізгі ұғымдар: табыс, тұтыну, сапалы тауар, Энгель қисығы. 1. Табыстың өзгеруі бюджеттік сызығының паралельді жылжуына әкеледі. Табыстың азаюы бюджеттік сызықты координаттар басталуына қарай ығыстырады. Бұл жылжулар бағаның белгіленген тұрақтылығын болжайды. Бюджеттік сызығының ығысуы жаңа тепе- теңдік нүктесіне әкеледі, үйткені тұтынушы табысының әр деңгейіне сәйкес барынша пайдалы игілік жиынтығын таңдайды. Немқұрайлы қисығының картасындағы барлық әр түрлі табыстарға сәйкес тепе-теңдік нүктелерін қосқанда, табысқа байланысты тұтыну жиынтығының қалай өзгеретін көрсететін «табыс – тұтыну» сызығы анықталады. «Табыс – тұтыну» сызығы қалыпты (толық бағалы), сапасыз, қалыпсыз және бейтарап (тәуелсіз) игіліктер үшін әр түрлі еңкіштікте болады. Сурет 3.8. Сапалы тауар «табыс – тұтыну» сызығы «Табыс – тұтыну» сызығы қалыпты игіліктер үшін оң еңкіштікте болады (сурет 3.8.) үйткені табыстың ұлғаюына сәйкес игіліктерді тұтыну да ұлғаяды. 3.8 суретте, ең алдымен Q x1 мөлшеріндегі Х тауарын пайдаланған тұтынушы тепе-теңдігі Е 1 нүктесіне сәйкес келеді. Табыстың J 1 – ден J 2 -ге ұлғаюы бюджеттік сызығының координаттар бастауынан әрі қарай, бірақ оған паралельді жылжиды. Егер тұтынушы Х игілігін сатып алмаса, онда J 1 табысы, басқа игіліктер сатып алуға түгел пайдалынар еді. Егер тұтынушы тағы да Х игілігін сатып алмаса, онда ұлғайған J 2 табысы басқа игіліктерді сатып алуға мүмкіндік береді. 3.8 суретте тұтынушынаң ақшалай табысы тұтынушының бюджеттік сызығының координаттың қиылысуы түрінде көрсетілген. Табыстың өсуі тұтынушының бұрын қолы жетпеген игіліктерді сатып алуына мүмкіндік береді. Бұл тепе-теңдіктің жаңа Е 2 нүктесіне ауыcуына әкеледі. Әр апталық Х-Q x2 игілігінің қолданылуы табыс ұлғаюына сәйкес ұлғаяды. «Табыс – тұтыну» қисығы табыстың өсуіне сәйкес Х игілігін тұтынудың өзгеруін және қалыпты (толық бағалы) игілікті пайдалыланудың тұрақты ұлғаюын көрсетеді. Сапасыз игіліктердің «табыс – тұтыну» сызығы теріс еңкіш болады.(4.9 сурет). Сурет 3.9. Сапасыз тауар «табыс – тұтыну» қисығы Табыстың ұлғаюы J 2 деңгейінен ауысқанда Х игілігін тұтыну қысқарады. Табыс белгілі дәрежеге ұлғайғанда тұтынушылар сапасыз тауарлардан бас тартады. Сапалы болмаса сапасыз игіліктерді бағалау талғамға да байланысты. Мысалы, Оңтүстік Италияда көптеген байлар әлі де қарынмен тамақтанады. Бейтарап (тәуелсіз) игіліктер табыс – тұтыну қисығы тіп-тік еңкіш болады. (3.10-сурет). Бейтарап (тәуелсіз) игіліктерге жататындар: тұз, әжетхана қағазы, тіс пастасы және т.б., бұл игіліктерді тұтыну әрқашан тұрақты. Энгель қисығы: Энгель қисығы тұтынатын игіліктер көлемі мен тұтынушы табысының баға мен талғамның тұрақтылығындағы ара – қатынасын көрсетеді. Ол неміс экономисі және статисті Эрнст Энгель (1821-1746) атымен аталады. Энгель қисығы 3.11-суретте көрсетілген. Сурет 3.10. Бейтарап (тәуелсіз) игіліктер табыс – тұтыну қисығы Сурет 3.11. Энгель қисығы Қайсыбір игіліктерге Энгель қисығын сызу күрделі емес. Ол үшін тік өсіне табысты және оған сәйкес тепе-тең сатылған игілік санын көлбеу өсіне саламыз. 3.11-суретте, тұтынушы апта сайын J 1 доллар табыс табады, осы уақытта сатып алған Х игіліктің тепе-тең саны Q x1 өлшеміне тең «табыс – тұтыну» талғамсыз қисығы көрсетілген. Ол А нүктесіне сәйкес келеді. В нүктесі 3.10-суреттегі табысы J 2 В және тұтынатын көлемі Q x2 -ге тең Е 2 нүктесіне сәйкес келеді. Энгель қисындағы С және Д нүктелері «табыс – тұтыну» сызығының 3.10-суреттегі Е 3 және Е 4 нүктелеріне сәйкес. Энгель қисығы әр түрлі табыстарға және соған байланысты сатып алынған Х игілігінің тепе-теңдік санындағы барлық нүктелерді қосқанда шығады. Сапалы тауарлардың Энгель қисығы оң еңкіш болады, өйткені табыстың өсуі әр уақытта тұтынылатын игіліктердің ұлғаюына әкеледі. Энгель қисығының еңкіші былай сипатталады: J ; не болмаса Табыстың өзгеруі Q x Сатып алған Х игілік санының өзгеруі 3.12-суреттегі Энгель қисығының еңкіші, апта сайынғы табыстың өсуіне байланысты ұлғаяды. Энгель қисығының формасы табыс өзгеруіне сәйкес, игіліктерді сатып алу қабілеттілігін сипаттайды. Сурет 3.12. Табыс деңгейінің өзгеруіне сәйкес сатып алынған игіліктің икемділігін көрсететін Энгель қисығы Сурет 3.13. Табыс деңгейіне байланыссыз сатып алынатын игілік икемділігін көрсететін Энгель қисығы Жоғарыда көрсетілгендей, табыс деңгейіне байланыссыз сатып алынатын игілік икемділігін көрсететін Энгель қисығы тіп-тік болып келеді. Айталық, апта сайын 5 литр мандарин шырынын пайдаланып келсеңіз, табысыңыз ұлғайса да аптасына оны табысқа байланыссыз сол көлемде сатып аласыз. жүктеу/скачать 2,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|