І. Қазақ тілі грамматикасының кейбір мәселелері Қазақ тiлihiң Ғылыми куpсы жөhihеh лекциялаp



Pdf көрінісі
бет167/182
Дата21.05.2022
өлшемі1,97 Mb.
#144378
түріЛекция
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   182
Байланысты:
zhubanov k kazak tili grammatikasynyn keibir mseleleri (1)

сын есім
ия 
сан есім
демей, 
үстеу
деуші еді. Мұнысы, әрине, 
дұрыс емес еді. Өйткені, 
«жақсы»
сөзі бір-ақ түрлі сөз табы бола алады да, бір өзі 
екі бірдей тапқа жата алмайды. Бір мал тек сиыр ғана, немесе тек жылқы ғана бола 
алады да, әрі сиыр, әрі жылқы бола алмайды. Сол сияқты 
«жақсы»
деген бір сөз 
әрі 
сын есім
, әрі 
үстеу

«екі»
деген бір сөз әрі 
сан есім
, әрі 
үстеу
бола алмайды. 
Олай болса, 
«жақсы»
деген не 
сын есім
ғана, не 
үстеу
ғана, немесе басқа бір сөз 
табы ғана бола алады. 
«Екі»
деген де не тек 
сан есім
, не тек 
үстеу;
не басқа бір сөз 


табы ғана бола алмақ. Оның қайсысы екендігі жөнінде таласып жатудың қажеті де 
жоқ қой деймін. 
«Жақсының»
сын есім
екендігі, 
«екінің»
сан есім
екендігі даусыз 
ғой деймін. Сондықтан
«жақсы»
мен 
«екі»
сияқты сөздер 
үстеу
категориясынан 
шығып қалады.
Онан кейін, 
«ең», «нақ», «тым»
дегендер сияқты сөз мүшелерін «Тіл құрал» 
үстеу табына жатқызған. 
Үстеудің
ішінде бұларды 
нықтаулық үстеу
деп атаған. 
«Тіл құралдың» 
үстеу
табына қосқан сөздерінің барлығын алып қарағанда, мұның 
үстеу
деп отырғаны – орыстың 
«наречиесі»
, ғылым тілімен айтқанда – 
адвербиум
дейтін категория сияқты. Олай болса, бұл сөйлем мүшесі бола алатын сөз табы. 
Мысалы, орыс тіліндегі 
(очень), (точно)
сияқты формалар осындай 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   163   164   165   166   167   168   169   170   ...   182




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет