318
алдын ала өлшенген бюксаларға 5±0,05 г екі өлшендіні алады. Өлшеуді
дәлділігі 0,01 г дейін техникалық таразыда жүргізеді. Бюксаларды ашық
түрде 140ºС температураға дейін қыздырылған СЭШ3 (немесе СЭШ
3м) кептіру шкафының арнайы ұяшықтарына орналастырады. Сондай
ақ ұяшыққа қақпақтарын қойып оның үстіне бюксаларды қояды. Кептіру
шкафының бос қалған ұяшықтарын толық бітеуіштермен жабады. Бюк
-
саларды орналастырып болғаннан кейін контакты термометрді 130ºС
температураға қосады. Әдетте бюксаларды орналастырғанда темпера
-
тура 130ºСдан төмен түседі. Шкафтағы сигнал лампасы өшкен (тем
-
пература 130ºСға жетеді) кезден бастап уақытты белгілеп 40 минут
кептіреді.
Кептіру экспозициясының аяқталуына қарай майдаланған жарма
-
лар бар бюксаларды шкафтан тигельді қысқыштардың көмегімен ала
-
ды, қақпақтарын жауып толық салқындағанға дейін 20 минутқа жуық
(бірақ 24тен артық емес) эксикаторға қойып қояды. Майдаланған жар
-
малары бар салқындаған бюксаларды 0,01 гға дейін дәлдікте өлшейді
және есептеу соңына дейін эксикаторға қояды.
Жарма ылғалдылығын келесі формула бойынша есептейді:
мұндағы: Д
1
– кептіруге дейінгі майдаланған жарма өлшендісінің мас
-
сасы, г; Д
2
– кептіруден кейінгі майдаланған дән навескасының масса
-
сы, г; Х –
жарма ылғалдылығы, %.
Әр үлгіні анализдеуде екі параллельді ылғалды анықтауды жүргізеді.
Егер паралельді анықтаудың арасындағы айырмашылық 0,25%дан
аспаса, онда сапа бойынша құжатта орташа арифметикалық мәнді 0,1%
дәлдікпен көрсетеді. Егер паралельді анықтау арасындағы айырмашылық
0,25%дан асса, онда ылғалдылық анықтауды қайта қайталайды.
Ылғалдылық жарма түрі бойынша саралы түрде мөлшерленеді: тары,
бидай, ұнтақ, қарақұмық және жүгері жармалары – 14%дан артық емес,
сұлы – 12,5%, күріш – 15,5%, жоғары сіңімділікті жармалар – 13%дан
артық емес, жүгері ұны және арпа мен бұршақ жармалары 15%дан
артық емес.
Материалдар мен жабдықтар:
1. Техникалық
таразылар ұсақ гірлермен бірге;
2. Кептіру шкафы (СЭШ3; СЭШ3м);
3. №08
металлтоқымалы елек;
4. 2025 см
эксикатор;
319
5.
Металдық бюксалар,
тығыз тығындалатын банкалар;
6. Керекті майдалау ірілігін қамтамасыз ететін тәжірибелік диір
мендер;
7.
Тигельді қысқыштар, тегіс енсіз күрекшелер.
Бақылау сұрақтары:
1. Жарма ылғалдылығын анықтағанда өлшендінің қандай массасы,
температурасы керек?
2. Жарма ылғалдылығын мөлшерлеу неге байланысты?
Достарыңызбен бөлісу: