3)
Стилистикалық қателер:
а) Қазақ тілінің стилистикалық ресурсын толық меңгермеудің садарынан
болатын қателер:
-Сӛздік
қорының
жетіспеуі:
«Осы
жерден
басталып
екеуіміздің
таныстығымыз басталды», «Біз бұл ӛмірде баққыты болу үшін туылдық, сол
себептен біз ӛзімізді бақытты қылуымыз керек;
- плеоназм (мағынасы жақын сӛздердің тіркесін білдіретін стилистикалық
термин.
Мысалы,
қара-күйе,
құр-бекер)
мен
тавтологиялық
сӛз
қолданыстарының (қайталақтау мыс. Мұнар да мұнар, мұнар тау) салдарынан
сӛйлеу тілінің кӛріксіз, кедей болуы. «
Мысалы
, оған біреудің мүлкіне қол сұқса,
ұрласа, тонаса, біреудің ӛміріне нұқсан келтіру жатады немесе қылмысқа
әрекетсіздік жатады.
Мысалы,
дәрігер науқас адамға
жәрдем етіп
кӛмектеспесе,
соның нәтижесінде науқас қаза болса»;
-қыстырма сӛздерді орынсыз қолдану: «Ауыр қылмыс
негізінен
үлкен жауапты
құқықбұзушылық болғанда,
яғни
ауыр қылмысқа жаза пайдаланылады.
Негізінде
жеңіл қылмыс немесе құқық бұзушылық үшін де
негізінде
елімізде
адамның белгілі бір құқығынан айырады»;
- тілдің кӛріктеу құралдарын керекті жреінде пайдаланбау: «Әрине, әр елдің
біртуар, қайта келмес даналары
болады. Бұл
адамзаттар елі үшін күрескен
,
сонымен қатар
бізге туындыларын қалдырып кеткен
данышпандар болмақ».
ә) тілдің стилистикалық талғамының тӛмендігінен болатын қателер:
-
бояма сӛздерге құмар болу: «Осы ӛлеңді оқысымен
жүрегім дүр сілкінді
»,
«Мақал-мәтелді оқығанымда сӛздің құдіретін
терең меңгеріп қана қоймай,
санамызда мәңгілікке жатталады
»;
-
сындық мәні бар сӛздерді дұрыс таңдай алмау: «Осы жолмен жүріп келе
жатқан әрбір елдің достығы
биік шыңда
», «Ол болашақта ӛз мүдделері және
күллі азамат мүдделері үшін тиімді еңбек етеріне
шынайы
үміттенміз».
-
әдемілік үшін ойланбай қолданылған сәтсіз метафоралар мен теңеулердің,
бейнелі сӛздердің болуы: «
Кеудесін керіп, тӛсін тӛңкере жайылған кең
жазық
бетінде де кӛз тірер бір нүкте болсашы»;
-
түрлі стильдердің лексикасын пайдалану: «Бас хатшының баяндамасы
проблеманың барынша тереңдігін және байыптылығын алғаш кӛрген БҰҰ-ға
мүше мемлекеттер ӛкілдерінің
ерен әсерін
туғызғанын атап ӛткен
ләзім
».
Достарыңызбен бөлісу: |