121
Бала ақыл – ойының дамуы тек белгілі бір білім кӛлемін ғана емес, танымдық іс – әрекет амалдары
мен тәсілдерін игерумен бірге есте сақтау, ойлау, елестету, танымдық,
шығармашылық қабілеттерінің
дамуын тұтас қамтиды. Баланың дамуы үшін есте сақтау мен ойлау қабілетінің мәні зор. Бұлардың бәрі
қоршаған орта және ӛзі туралы білімді меңгеруі, мінез – құлық нормаларын игеруі білім, білік,
дағдысының қалыптасуы, есте сақтау және ойлау қабілеттерімен тығыз байланысты. Сӛз бен сӛйлеу
әрекеті ойлау құралы болып табылады. Ӛйткені олардың негізінде логикалық ойлау, ұғымы қалыптасады.
Бес жасында бала кӛрнекі – әрекеттік ойлаудан кӛрнекі – бейнелі ойлауға ауысады. Алты жасқа
қарай ауызша – логикалық ойлауға үйренуі керек. Баланың кӛрнекі – әрекеттік ойлауы заттармен нақты
әрекеті арқылы жүзеге асады. Ол түрлі заттарды пайдалану,
қоршаған ортамен, адамдармен қарым –
қатынас жасау барысында білім және тәжірибе жинақтайды. Кӛрнекі – бейнелі ойлау мен оған ықпал
ететін кӛрнекі – схемалық ойлаудың мәні одан туындаған жағдайларды шешу үшін бала заттардың ӛзіне
емес, олардың бейнесіне сүйенуі арқылы бейнелейді.
Дамыту ойынында балалар құбылыстар мен заттардың тек жеке қасиеттерін ғана емес неғұрлым
маңызды байланыстарды, олардың арасындағы қатынастарды анықтап, схема бойынша жұмыс жасай
біледі, заттарды әр түрлі кеңістікте елестете алады, оларды ойша орындарынан ауыстыра алады.
5-6 жасында бала логикалық ұғымдық ойлауды ауызша пайдаланады. Қоршаған орта,
ондағы
адамдар мен орны туралы түсінігі неғұрлым кеңейе түседі. Дамыту ойындардағы тапсырмалар мазмұны
қоршаған орта, қоғамдық ӛмірдегі құбылыстар, олардың арасындағы байланыстар мен қатынастар,
адамның әлемдегі орны, табиғат пен оның құбылыстары, ӛсімдіктер мен жануарлар туралы білімдерін
қамтиды. Оларды орындау барысында бала заттар мен құбылыстардың
мәнді белгілерін айқындауды,
кейбір дерексіз ұғымдарды сипаттауды, уақыт қатынасын, себеп – салдарды, кеңістік, кӛлем, ӛлшем
туралы түсініктерді игереді.
Дамыту ойындарын ойнай отырып, сӛздерді еркін қолдануды ӛз пікірін айтуды,
оны негіздеуді,
қарапайым заңдылықтарды анықтауды, салыстыруды, талдауды, пайымдау логикасын, ойлануды
үйренеді. Сӛздік қоры, тіл байлығы артады, сюжеттік әңгімелер құру қабілеті дамиды
Достарыңызбен бөлісу: