Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
сімдіктер систематикасы О у ралы
- Бұл бет үшін навигация:
- Қияқ - (осока - Сагех)
- Астық немесе конырбастар қатары - Graminales, Poales
- Астық немесе Қонырбастар түкымдасы - Gramineae, Роасеае
- Қ и я к ол ен дер түк ы м дасы - С урегасеае 79
| ¥лпабас - (пушица- Eriophorunt)
Гүлсерігі 6 кылшыктан тұрады, олар жеміске ауыскан кезде катты тілімденіп, мамыкка айналады, соған байланысты атауы шықкан. Тундра, тайга батпактарында кен таралган. Қияқ - (осока - Сагех) 2-мын түрі белгілі, ТМД елдерінде 400 түрі кездеседі. Кен таралған. Гүлдері дара жынысты, кейде кияктар ылгалды аймактарда каулап өсіп мол жасыл массалы өнім береді, алайда мал киякты тіптен жемейді. Ал шөлейітті аймакта өсетін кияк азык көзі болып табылады. Қияктың кейбір түрлері (кұм кияғы) жаксы кұм токтаткыш болып табылады. БҚО-да кездесетін түрлері: ерте кияк (аласа өсімдік), орал кияғы, колхидті кияк, косүйлі кияк. Астық немесе конырбастар қатары - Graminales, Poales Осы қатар гулдері ұсак. ажарсыз анемофильды. Гүлдерде екі гүлді кабырш ақ дамиды (төменгі жэне жоғары), үш аталык, бір аналык, жемісі - дэн. Астық немесе Қонырбастар түкымдасы - Gramineae, Роасеае Д үние жүзінде бұл тұкымдастың 900 туысы, 11000 мың түрі. БҚО-да 47 туысы, 97 түрі белгілі Жер ш ары нда кең таралган. Кейбір аймактарда астык тұкымдастары тұтас алкапты алып жатады: еуро-азиаттык далалар, солтүстік - америкалык далалар - прериялар, онтүстік - америкалык далалар - пампастар. саванналар, өзен аңғарындагы шалғындыктар, альпі шалгындар. Көпжылдықтар, біржылдыктар жэне сирек жағдайларда сүректенген сабакты формалары д а кездеседі (бамбуктар). А сты қ тұкымдастарының сабагы кияктарга Караганда жұмыр. цилиндрлі, буындары жэне буынаралыктары болады. М ұндай сабак «сабан сабак» - деп аталады. Сабактың мөлшері 1-2 см-ден, 30-40 метрге дейін (бамбуктар). Сабақтың жуандыгы 0,3-0,5 см-ден 25-30 см-ге дейін (бамбуктар). Қ и я к ол ен дер түк ы м дасы - С урегасеае 79 Жапырактары таспа тәрізді, жэй, кынап аркылы біреуден кезектесіп орналаскан. Пішіні, көлемі әртүрлі тілш енің болуы тэн. Тілш е жапырак таспасының кынапка бекінетін жерінде орналасады. Бұтактану түрлері: тамырсабақты; бұталы-түптену; сүректі- түптену. Көбінесе астык түкымдастарында бұтактану сабақтың төменгі бөлігіндегі түптену буы нында болады. 1. Тамырсабакты астық түкымдастарда туптену буыны жер астында орналасады. Одан басталған горизантальды созылған жер асты өркендерінен вертикальды бутақтану жалғасады. Бидайык, арпабас, камыс жэне т.б. туыстары белгілі. 2. Бұгалы - түптену буыны жер астында орналасады. Одан горизонтальды созылған тамырсабак пайда болады, тамырсабактың бойы нда бір-біріне жакын орналаскан жер үсті өркендері дамиды. Бетеге, карабас ш алғын, жима тарғак ж эне т.б. түрлер жатады. 3. Туптену буыны жер үстінде орналасады, одан паралель негізгі өсімдік көтеріледі, онымен коса вертикальды бағытта өркендері де өседі. Нәтижесінде тыгыз тұпті немесе сүректі - түпті өсімдік пайда болады. Бетеге, бозшөп, қонырбас жэне т.б. түрлер жатады. Гүлдің курылысы. Гулдері усак, көріксіз, редукцияға ұшыраған. Ж елмен тозандануға бейімделген. А стык түкым дастарында тостаған жэне күлте жапыракшалар д а болмайды. А сты к тукы м дастары н ы н гүлі екі гүл кабыршағынан тұрады: төменгі ірірек қалың кабыршақтан және жоғарғы кішірек, жұқа кабыршактан турады. Гүл қабырш актарынын аралығында 2 немесе 3 гүлсерік кабыршактары - лодикулалар болады. Олар гүлдеу барысында ісініп, гүл кабыршактарын жоғары көтеріп тозандануға септігін тигізеді. Одан кейін тозанкаптар орналасады. Олар үшеу, сирек екі, одан да сирек біреу болуы мүмкін. Күріштің және бамбуктың тозанкаптары алтау болады. А стык тукымдастарының тозанкабы ортаңғы бөлімі аркылы бекінеді. А налык жатыны біреу, аналык ауызы екі немесе уш кауырсынды. Түйіні жоғары орналаскан. Ж емісі - дэнек. Гүлдері көбіне қосжынысты, сирек даражынысты, жэй масақ, күрделі масак, сыпырғы гүлшоғырын түзеді. жүктеу/скачать 3,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|